بیژن امکانیان: – ناهید – سیاسی نبود

روزنامه صبا – سهند عارف: فیلم «ناهید» به کارگردانی آیدا پناهنده و تهیه‌کنندگی بیژن امکانیان سال گذشته در سی و سومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر به‌عنوان آغازگر جشنواره حضور داشت و شاید کمتر کسی در جشنواره فجر تصور می‌کرد که این فیلم در فستیوال کن با آن استقبال از سوی مردم، منتقدان و اعضای هیات داوران مواجه شود و جایزه بهترین استعداد درخشان کن را به خودش اختصاص بدهد.

بلافاصله پس از فستیوال کن نیز به تبع این موفقیت رایزنی‌ها برای اکران جهانی این فیلم آغاز و پخش جهانی این فیلم به کمپانی«ممنتو فیلم» واگذار شد. برای اطلاع از چند و چون اکران و قراردادهایی که کمپانی پخش با سینماهای اروپا و جهان بسته است با بیژن امکانیان تهیه‌کننده این فیلم گفت‌و‌گو کرده‌ایم که آن را می‌خوانید.
 
آقای امکانیان چه خبر از اکران جهانی فیلم «ناهید»؟آیا قرارداد اکران بین‌المللی فیلم را در کشورهای دیگر بسته‌اید؟

طبق آخرین اخباری که روز سه‌شنبه دریافت کرده‌ام قرارداد پخش بسته شده است اما درباره جزییات آن متاسفانه هنوز اطلاعاتی ندارم. البته این‌که این فیلم قرار بود پخش جهانی داشته باشد مساله پنهانی نبود و در همان زمان برگزاری جشنواره از طریق روزنامه «اسکرین» اعلام شد که برای اکران در تعدادی از کشورها قرارداد بسته و تعداد دیگری هم در جریان است.

اما کشوری که مطمئن هستم قرارداد بسته‌ایم و پخش آن به عهده کمپانی «ممنتو فیلم» است کشور فرانسه است. حتی پوستر‌‌های این فیلم را هم چاپ کرده‌اند اما این‌که درجه‌بندی اکران آن‌ها چه سازوکاری را دارد و گستردگی این اکران در چه حدودی است و همچنین تاریخ آغاز آن را هنوز به من اعلام نکرده‌اند.

به نظر شما به عنوان تهیه‌کننده این فیلم، آیا «ناهید» ظرفیت اکران عمومی برای مخاطب عام خارجی در اروپا یا امریکا را دارد یا این‌که مختص مخاطب روشنفکر است؟

با توجه به وضعیت خود فیلم در فستیوال کن که توانست با تماشاگر عمومی جشنواره ارتباط برقرار کند و در یک سالن 1500 نفری که بخش کوچکی از آن را داوران و فیلمسازان تشکیل می‌دادند توانست شور و شوق زیادی را ایجاد کند، نتیجه می‌گیریم که ارتباط بسیار خوبی می‌تواند با مخاطب عام سینمای دنیا برقرار کند. به نظرم «ناهید» یک فیلم خوب به معنای روشنفکرانه نبود که فقط طیف خاصی از مخاطبان را در بر بگیرد زیرا موضوع فیلم همه اقشار را درگیر خودش می‌کند. ما وقتی می‌گوییم سینمای تجاری مفهومش این نیست که حتما حادثه‌‌های عجیب و غریب داشته باشد یا اکشن باشد یا همه در آن فریاد بزنند.

 اگر فیلمی بتواند ارتباط مناسبی با تماشاچی برقرار کند یا حتی اگر مخاطب با آن همذات‌پنداری نمی‌کند دست‌کم همدلی و همراهی کند به این معناست که می‌تواند در اکران و گیشه هم موفق باشد. ارزیابی خودم این است که فیلم «ناهید» می‌تواند در مقیاس گسترده اکران شود و این قابلیت را فی‌نفسه دارد اما نمی‌دانم آیا موضوع عادت تماشاگر اروپایی به دیدن صحنه‌‌های روابط جنسی در سینما می‌تواند در فروش و اکران فیلم «ناهید» تاثیر بگذارد یا خیر و فقدان چنین صحنه‌هایی در فیلم «ناهید» باعث محدود شدن اکران آن می‌شود یا نه. ما در فرانسه نه فقط از اصحاب رسانه و سینماگران که حتی از مردم عادی هم برای این فیلم بازخوردهای خیلی خوبی گرفتیم.

چه فرمول‌ها و مشخصاتی می‌تواند فیلم‌‌های ایرانی را در اکران‌‌های بین‌المللی از نظر اقتصادی به موفقیت برساند؟

در فستیوال کن در یکی از محافل خصوصی که بعد از نمایش فیلم با رئیس جشنواره خانم ایزابلا روسلینی داشتیم ایشان جمله‌ای گفت که برای من جالب بود. روسلینی گفت که داستان شخصیت اصلی زن این فیلم تعارضی بین مادر بودن و احساسات عاطفی‌اش دارد که محدود به جغرافیای خاصی نیست و برای همه مردم دنیا می‌تواند مصداق داشته باشد.

در نتیجه من فکر می‌کنم فیلم‌‌های ما اگر مسایل مبتلا به جهانی را در خودشان منعکس بکنند از نظر اقتصادی می‌توانند در سطح بین‌المللی موفق عمل کنند و البته بقیه ماجرای اکران بین‌المللی هم برمی‌گردد به روابطی که تهیه‌کنندگان ما می‌توانند با پخش‌کنندگان جهانی برقرار کنند.

آیا نسخه‌ای که در کن اکران شد نسخه اصلاح شده این فیلم بود و آن چیزی نبود که در جشنواره امسال دیدیم؟

بله، در جشنواره فیلم فجر نسخه طولانی‌تری ارائه شده بود. نسخه‌ای که در کن به نمایش درآمد حدودا 8 دقیقه کوتاه‌تر شده بود.

آیا سینمای ما می‌تواند برای فیلم‌های زیادی که در طول سال می‌سازد به اکران جهانی فکر کند؟ ژپخش جهانی این فیلم می‌تواند راه را برای فیلم‌‌های دیگر هم باز کند؟

مسلم است که سینمای ما پتانسیل و ظرفیت را دارد اما نه هر تعدادی که ساخته می‌شود. «ناهید»یک فیلم است و با یک گل بهار نمی‌شود. این موضوع باید تداوم داشته باشد.

ما شاهد بودیم که وقتی «ناهید» در کن موفق عمل کرد و با موفقیت مواجه شد با سیل تماس‌ها و گفت‌وگو‌ها توسط سینماگران، تهیه‌کنندگان و شرکت‌‌های خارجی برای انجام پروژه‌‌های مشترک در ایران روبه‌رو شدیم و پیشنهاد‌‌های زیادی به ما شد که با ایران به صورت مشترک فیلم بسازند. موفقیت «ناهید» در کن یک یادآوری بود برای آن‌ها که سینمای ایران را فراموش نکنند.

یک یادآوری بود برای آن‌ها که با سینمایی روبه‌رو هستند که حرف برای گفتن دارد چراکه فیلم ما جزو معدود فیلم‌هایی بود که کوچک‌ترین شائبه سیاسی و جناحی بودن نداشت مگر این‌که به‌زور چنین شائبه‌هایی را به آن الصاق می‌کردند. اگر سینمای ما چنین رویکردی را برای ورود به بازارهای جهانی در پیش بگیرد بی‌تردید حضور مستمری خواهیم داشت اما اگر فیلم‌ها شائبه‌‌های سیاسی داشته باشند تک‌ستاره‌هایی خواهند بود که خاموش می‌شوند.