بهترین دوست‌تان شما را لو می‌دهد!

مجله زندگی ایده آل – زینب رئوفی: حتما شنیده‌اید که می‌گویند کتاب بهترین دوست انسان است اما شاید برای‌تان جالب‌تر باشد بدانید که میزان مهر و علاقه شما به این یار مهربان می‌تواند تا حدودی جنبه‌های مختلف شخصیتی‌تان را فاش کند. درواقع افراد با ویژگی‌های شخصیتی متفاوت علایق و انگیزه‌های گوناگونی دارند. از این رو می‌توان گفت میزان علاقه‌مندی و گرایش افراد به مطالعه کتاب و کتابخوانی باتوجه به ویژگی‌های شخصیتی‌شان متفاوت است. 

از طرفی هم مطالعه کتاب چه به قصد آموختن و آگاه شدن و چه به قصد لذت بردن و پر کردن اوقات فراغت، می‌تواند در شکل‌گیری شخصیت فرد تاثیرگذار باشد. دکتر لیلا بهنام، روانشناس و روان‌درمانگر نه براساس یک پژوهش صورت‌گرفته بلکه براساس تجربیات کار بالینی و درمانی در این مورد می‌گوید که افراد بسته به ویژگی‌های شخصیتی‌شان به مطالعه چه کتاب‌هایی علاقه بیشتری دارند.  اگر شما هم دوست دارید باتوجه به نوع کتاب‌هایی که مطالعه می‌کنید بعضی از ویژگی‌های شخصیتی‌تان را بشناسید با ما همراه شوید.

اختلال شخصیت چیست؟اختلال شخصیت یک عنوان کلی است ولی در مکاتب مختلف انواع مختلفی از آن تعریف شده است. در راهنمای تشخیصی و آماری که انجمن روانپزشکی آمریکا آن را تدوین کرده و در بیمارستان‌های روانپزشکی ایران این ده اختلال شخصیت کاربرد دارند که بهتر است همین جا به طور مختصر آنها را بشناسید.

اختلال شخصیت پارانویید: این افراد شک زیاد و غیرمنطقی و حساسیت زیادی نسبت به رفتار دیگران دارند.  آنها افراد بدبینی هستند که به سختی به اطرافیان اعتماد می‌کنند.

اختلال شخصیت اسکیزویید: این افراد گوشه‌گیر، خرافاتی و از نظر اجتماعی منزوی هستند و تمایلی برای برقراری ارتباط با دیگران ندارند چون این ارتباط برای آنها خوشایند نیست و دوست دارند آن را در کمترین حد ممکن نگه‌دارند.

اختلال شخصیت اسکیزوتایپال: رفتارها و اعتقادهای عجیب که خود را در نوع پوشش و افکار افراد مبتلا نشان می‌دهد.

اختلال شخصیت خودشیفته: افراد خودشیفته حس خودباوری بیش از حدی دارند و ممکن‌ است شیفته قدرت باشند. آنها معمولا به خواسته‌های دیگران بی‌علاقه و بی‌توجه هستند و خواستار توجه دیگرانند و احساس می‌کنند که سزاوار توجه ویژه‌اند.

اختلال شخصیت اجتنابی: ترس و واکنش بیش از حد به طرد شدن و اعتماد به نفس پایین در مبتلایان به این اختلال مشهود است. آنها از نظر اجتماعی گوشه‌گیر و وابسته هستند و دوست دارند با دیگران رابطه برقرار کنند اما از ترس‌پذیرفته نشدن، از افراد دوری می‌کنند.

اختلال شخصیت وابسته: مبتلایان معمولا افرادی غیرفعال، بیش از حد‌ پذیرای نظرهای دیگران، ناتوان در تصمیم‌گیری و بی‌اطمینان هستند. در آنها بی‌تفاوتی، تهاجم، سرسختی، بدخلقی و قهر، ترس از صاحب اختیار بودن و سهل‌انگاری نیز دیده می‌شود.

اختلال شخصیت وسواسی: این اختلال با الگوی فراگیر اشتغال ذهنی به نظم و ترتیب، کمال‌گرایی و کنترل ذهنی و میان فردی به بهای از دست دادن انعطاف‌پذیری، گشاده‌رویی و کارآمدی که از اوایل بزرگسالی آغاز و در زمینه‌های گوناگون ظاهر می‌‌شود، خود را نشان می‌دهد.

اختلال شخصیت ضداجتماعی: این افراد خودپسند، بی‌عاطفه، بی‌نظم و بی‌قاعده، تحریک‌پذیر و بی‌پروا هستند. آنها نمی‌توانند طبق قاعده‌ای مشخص عمل کنند و شکستن پی در پی قوانین برای آنها مشکلات متعددی ایجاد می‌کند.

اختلال شخصیت نمایشی: هسته مرکزی علائم این اختلال تلاش برای جلب تشویق و توجه دیگران است. افراد دچار این اختلال با ظواهر یا رفتار خود توجه دیگران را جلب می‌کنند.

اختلال شخصیت مرزی: مبتلایان به این اختلال  شکننده‌اند، حساسیت مفرط به طرد شدن دارند و ممکن است واکنش‌های هیجانی‌شان  با محیط بسیار نامتناسب باشد.

وسواسی‌ها؛ از مطالعه کتاب لذت می‌برند

این افراد معمولا رفتار خشک و رسمی دارند، در رفتار، افکار و گفتارشان بسیار قاعده‌مندند و کمال‌طلبی از ویژگی‌های شاخص آنهاست. میل به مطالعه در این افراد معنادار است چون تمایل دارند کامل باشند و بیشتر بدانند. این دسته نیز چون نظم و انضباط زیادی دارند ممکن است کتاب‌های علمی را به سایر کتاب‌ها ترجیح ‌دهند.

گوشه‌گیرها (اسکیزوئیدها)؛ کتابخوان‌های حرفه‌ای

افرادی که در این دسته قرار دارند از ارتباطات اجتماعی خشنود نمی‌شوند. تنهایی‌گزینی، درون‌گرایی و لذت بردن از تنهایی مهم‌ترین ویژگی‌ آنهاست. گفته می‌شود بیشترین اختراعات توسط افراد دارای این ویژگی‌ ثبت می‌شود؛ بنابراین اگر مطالعه کتاب را فعالیتی ببینیم که نیاز به خلوت‌گزینی، تعمق و رهایی از هیاهوی دنیای بیرون داشته باشد می‌توان گفت احتمال گرایش این افراد به مطالعه کتاب بسیار زیاد است و کتابخوانی یکی از فعالیت‌هایی است که این دسته از آن لذت زیادی می‌برند و به آن علاقه‌مندند.

افراد اسکیزوئید چون سبک زندگی‌شان با انزوا و تنهایی درهم است ترجیح می‌دهند کتاب‌هایی را که هیجان چندانی ندارند و شوق‌و‌شور زیادی در آنها ایجاد نمی‌کنند مطالعه کنند؛  مثل کتاب‌های تاریخی و علمی.

بدبین‌ها (پارانوئیدها)؛ طرفدار کتاب‌های تاریخیاین افراد میل زیادی برای تفسیر کردارهای دیگران دارند و در اکثر موقعیت‌ها منتظر آسیب ‌دیدن از جانب دیگران هستند. احتمال گرایش این افراد به مطالعه کتاب معنادار پایین است؛ چون خیلی درگیر افکار بدبینانه هستند و در اضطراب و هیاهوی دنیای بیرون به‌سر می‌برند.

انسان مضطرب، معمولا تمرکز بالایی ندارد و معمولا از خواندن کتاب لذت نمی‌برد. از آنجا که یک میل و نیاز درونی انسان را به مطالعه کتاب وا می‌دارد، احتمال گرایش افراد بدبین یا پارانوئید به مطالعه کتاب معنادار وجود ندارد. افراد پارانوئید از آنجا که بدبینی افراطی دارند به نظر می‌رسد کتاب‌های تاریخی را نسبت به سایر کتاب‌ها ترجیح می‌دهند چون حس بدبینی کمتری را در آنها ایجاد می‌کند.

افراد اسکیزوتایپال؛ دوستدار کتاب‌های فانتزی و تخیلی

پندارهای عجیب‌وغریب و خرافه‌پردازی ویژگی بارزشان است. هم میل به تنهایی‌گزینی دارند و هم افکار بدبینانه و نحوه اندیشیدن و شیوه ارتباط برقرار کردن‌شان با دنیای بیرون آسیب دیده‌ است.

با افراد خیالی ارتباط خوبی برقرار می‌کنند از این رو می‌توان گفت که یک فرد اسکیزوتایپال هم میل زیادی به کتابخوانی ندارد مگر کتاب‌هایی که فانتزی، خیال‌پردازی و رویاپردازی‌های زیادی دارند. خرافه‌پردازی و انجام کارهای عجیب‌و‌غریب هم از ویژگی‌های بارز افراد اسکیزوتایپال است، ازاین‌رو می‌توان گفت این دسته به خواندن کتاب‌های تخیلی و فانتزی گرایش بیشتری دارند.

مرزی‌ها؛ زیاد کتاب خواندن را دوست ندارند

مشخص‌ترین نشانه این افراد بی‌ثباتی عاطفی، خلقی و رفتاری به‌ویژه در ارتباطات میان‌فردی است. این افراد به علت عدم تعادلی که در خلق، رفتار و کردار دارند معمولا تمرکز ندارند و غالبا به انجام فعالیت‌هایی که آنها را به تعمق وامی‌دارد مثل کتابخوانی مایل نیستند.

رمان‌های جنایی و عشقی؛ انتخاب شخصیت‌های نمایشی
 
افراد هیستریونیک بسیار هیجانی و تحریک‌‌پذیر هستند و رفتارهای برون‌‌گرایانه زیادی دارند یعنی درست در نقطه مقابل اسکیزوئیدها قرار گرفته‌اند. شخصیت‌های نمایشی، تشنه به دست آوردن توجه‌اند بنابراین تمایل زیادی به انجام فعالیت‌هایی مثل کتابخوانی ندارند چون آنها را از کانون توجه دیگران دور می‌کند.

این افراد با رفتارهای‌شان دنبال دیده شدن هستند و معمولا در حضور دیگران کتاب می‌خوانند تا به این وسیله توسط گروهی خاص مورد توجه قرار گیرند. این افراد به علت هیجان‌طلبی بالایی که دارند به کتاب‌های ادبی، داستان و رمان‌های فانتزی علاقه‌مندی بیشتری دارند؛ به‌خصوص رمان‌های جنایی و عشقی چون آخر قصه مشخص نیست. متون ادبی، نظم و نثر چون آهنگین و زیباست هیجان زیادی در خواننده ایجاد می‌کند و برای این دسته جذاب است.

خودشیفته‌ها؛ کتاب می‌خوانند تا خاص‌تر جلوه کنند

خودبزرگ‌بینی و باور به بی‌همتایی مهم‌ترین ویژگی این افراد است. معمولا تاب انتقاد ندارند و باورشان این است که دیگران آدم‌های ارزشمند و قابل‌تاملی نیستند. هر رفتاری که بتواند قدرت مضاعف در افراد خودشیفته ایجاد کند جذاب است و مطالعه کتاب در این افراد دانایی و توانایی زیادی تولید می‌کند؛بنابراین احتمال گرایش این افراد به مطالعه کتاب فراوان است.

آنها دوست دارند متفاوت جلوه کنند و غالبا نیز با همین هدف به مطالعه فراوان کتاب روی می‌آورند. افراد خودشیفته هم چون تمایل دارند در تمامی زمینه‌ها دانشی برای ارائه داشته باشند به کتاب‌های علمی نیز می‌توانند گرایش داشته باشند. باتوجه به اینکه هیجان‌طلبی هم یکی از ویژگی‌های این دسته است گاهی به مطالعه کتاب‌های ادبی، داستان و رمان‌های فانتزی هم تمایل نشان می‌دهند.

مردم‌گریزها؛ کتاب خواندن را بیشتر از برقراری ارتباط با دیگران دوست دارند

شخصیت‌های مردم‌گریز برعکس شخصیت‌های وابسته دوست ندارند با دیگران ارتباط برقرار کنند اما غالبا به علت حساسیت‌های زیادی که به طرد شدن دارند گوشه‌گیر و منزوی هستند؛ چون با کتابخوانی تحمل دوری از جامعه برای‌شان ساده‌تر می‌شود و  این کار برای‌شان جذاب‌تر است. باتوجه به اینکه محتاط و مضطرب بودن یکی از ویژگی‌های این دسته است به نظر می‌رسد به کتاب‌های علمی و تاریخی گرایش بیشتر و به کتاب‌های رمان، تخیلی و فانتزی گرایش کمتری نشان می‌دهند.

وابسته‌ها؛ ارتباطات میان‌فردی را به کتاب خواندن ترجیح می‌دهنداین افراد نیازهای خود را در سایه نیازهای دیگران می‌بینند و حتی حاضر نیستند برای مدت کوتاهی تنها بمانند و به‌شدت میل به سلطه‌پذیری دارند. احتمال گرایش به مطالعه و کتابخوانی در افراد وابسته کمتر است چون ترجیح مدام این افراد بودن در یک ارتباط است نه بودن با خود.

افسرده‌ها؛ طرفدار اشعار و داستان‌های آمیخته با غم و اندوه

این افراد صفات مادام‌العمری دال بر اندوه و دلتنگی و نداشتن شادی و ناخشنودی دارند. (این افراد خلق افسرده و بیماری افسردگی ندارند) یکی از ویژگی‌های‌شان هم وظیفه‌شناسی است و شدیدا در دنیای درون‌شان غوطه‌ور هستند. یک شخصیت افسرده همیشه دنیای درون را به دنیای بیرون ترجیح می‌دهد و احتمال علاقه‌مندی به مطالعه کتاب در این افراد نیز بالاست. افرادی که در این گروه قرار دارند به نظر می‌رسد به مطالعه کتاب شعر و متون ادبی علاقه‌مندی بیشتری داشته باشند به‌خصوص اشعار و متونی که آمیخته با غم، اندوه، درد، آه و ناله است.

پرخاشگرهای منفعل؛ از مطالعه لذت چندانی نمی‌برند

غالبا مانع‌تراشی و کارشکنی می‌کنند و لجبازی و ناکارآمدی دارند. گاهی خیلی پرخاشگر می‌شوند و گاهی نیز گوشه‌گیری را اختیار می‌کنند. این افراد چون بیشتر با دنیای بیرون درگیرند چندان تمایلی به مطالعه ندارند. این دسته معمولا به متون ادبی،  داستان و رمان گرایش دارند اما مطالعه کتاب تاریخی و علمی معمولا از حوصله آنها خارج است.