خواص لوبیا چشم بلبلی

دانه ی لوبیا چشم بلبلی به عنوان مدر و برای تقویت معده استفاده می شود و پخته و اب پز ان را می خودند و معتقدند ضمن این که غذای خوبی است برای از بین بردن کرم معده نیز مفید است.

به فارسی « لوبیا چشم بلبلی » و نوعی از ان را لوبیای گل » گویند . در کتب طب سنتی با نام « لوبیای بلدی » و به هندی « لوبا » گفته میشود. به فرانسوی Dolic a oeil noer یا Oolique a oeil noir و به انگلیسی Catjang, Cow pwas , Black eye pea گفته می شود.

گیاهی است از خانواده بقولات و تا حال ۲۰ گونه مختلف از ان شناسایی شده است. گونه معروف و معمول ان که برای مصرف میوه و ثمر ان به طور سبز یا خشک کاشته می شد. دارای نام علمی Hassk vigna sinensis ( L ) savi. Ex می باشد.

سابقا این گیاه را گیاه شناسان در جنس Dolichos طبقه بندی می نمودند ولی فعلا معمول استکه ان را در جنس Vigna می گذارند . در تعدادی از مدارک V.catjang را به عنان نام اصلی ذکر می کنند و در عده ای نیز V. cylindrica و بقیه به عنوان نام های مترادف می اوردند.

● مشخصات

لوبیای چشم بلبلی از نظر خانواده گیاهی نزدیک به لوبیا است. گیاهی است یکساله مختص مناطق گرمسیر . ساقه ان قایم و افراشته ، برگهای ان مرکب به طول حدود ۱۵ سانتی متر ، برگچه ها ی ان ناز ک ، بیضی ، نوک تیز و دارای بریدگی است.

گلهای ان زرد یا زرد مایل به قرمز کنار برگها ظاهر می شد. میوه ان نیام مانند لوبیا وغلاف ان دراز که طول ان در بعضی ارقام مثلا در دولیک اسپرژ تا ۹۰ سانتی متر میرسد که در ان ۴۰ – ۱۰ دانه قرار دارد. این گیاه در مناطقگرم اسیا و امریکا و جنوب اروپا و جنوب ایران و در هندوستان میروید . در ایران در بلوچستان می روید و در سایر مناطق گرم ایران پرورش داده می شود. بسیار مقاوم به خشکی است.

موقع کشت ا چون باید هوا گرم شده باشدتا بروید دیرتر از سایر ارقام لوبیا می باشد و برداشت ان نیز مدتی پس از سایر ارقام لوبیاهای معمولی است. نام گونه ای که در بلوچستان ایران می روید V.catjang Endi, ( Hook ) ذکر می شود . ارقام مهم دولیک که برای دانه یا گگل کاشته می شود به طور مختصر عبارتند از :

۱) لوبیای چشم بلبلی یا دولیک چشم سیاه که به فرانسوی Dolic a oeil noir یا Mougette یا Bannette و به انگلیسی Cowpea ویا Black eye pea گویند نام علمی این گونه همان است که در این بخش امده به علاوه در کتب باغبانی نام این رقم را Dollichos unguiculatus و یا Vigna unguiculata نیز می نویسند.

۲) دولیک مارچوبه ای که به فرانسوی Dolic asperge و به انگلیسی Yard ling bean گویند . این رقم رابا ام Dolichos sesquipedalis در کتب باغبانی می نامند . این رقم مخصوص هندوستان و امریکای حاره است.

۳) دولیک ارغوانی یا لوبیای گل که به فرانسوی Lablab و H yacinth – bean گفته می شود. این زقم معمولا برای گل زیبای ان نیز کاشته میشود و خواص دارویی نیزدارد.

● ترکیبات شیمیایی

ازنظر ترکیبات شیمیایی در لوبیای چشم بلبلی و جود استیگما سترول تایید شده ومی تواند به جای سوژا استعمال شودو به علاوه دارای مقدار زیاد پروتئین ( انواع امینو اسید ها ) و نشاسته می باشد.

● در هر یکصد گرم لوبیای چشم بلبلی با غلاف سبز خام مواد زیر موجوداست. :

اب ۸۶ گرم ، پروتئین۳/۳ گرم ، مواد چرب ۳/۰ گرم ، هیدراتهای کربن ۸ گرم ، کلسیم ۶۵ میلی گرم ، فسفر ۶۵ میلی گرم ، اهن ۱ میلی گرم سدیم ۴ میلی گرم ، پتاسیم ۲۱۵ میلی گرم ، ویتامین A ۱۶۰۰واحد بین المللی ، تیامین ۱۵/۰ میلی گرم ، نیاسین ۲/۱ میلی گرم ، رایبو فلاوین ۱۴/۰ میلی گرم و ویتامین C ۳۳ میلی گرم .

● در هر یک صد گرم دانه ی لوبیا ی چشم بلبی خشک مواد زیر موجود است :

اب ۵/۱۰ گرم ، پروتئین ۸/۲۲ گرم ، مواد چرب ۵/۱ گرم ، هیدراتهای کربن ۵۶ گرم ، کلسیم ۷۴ میلی گرم ، ویتامین A۳۰ واحد بین المللی ، تیامین ۱ میلی گرم ، نیاسین ۲/۲ میلی گرم ، رایبو فلاوین ۲۱/۰ میلی گرم ویتامین Cصفر میلی گرم .

● خواص ــ کاربرد

در چین از لوبیای چشم بلبلی گونه V.sinensis به عنوان تونیک ، مقوی تسکین دهنده ی تشنگی استفاده می شود و معتقدند که برای اسهال نافع است و از تکرار ادرار جلوگیری می کند . خاکستر غلاف ان را داخل چای ، خوب مخلوط و دم کرده و برای تحریک درد زایمان به زنان می دهند . از عصاره ی ساقه و برگ ان که گرم شود به صورت قطره برای بسکین درد گوش نصرف می شود . برگ های خشک انرا به صورت گرد در اورده و مخلوط با زاج سفید روی پستان می گذارند با از ترشح شیر در پستان جلو گیری شود . لوبیا چشم بلبلی نفاخ است ولی کمتر از سایر اقسام لوبی ها .

در هندوستان از دانه ی لوبیا چشم بلبلی به عنوان مدر و برای تقویت معده استفاده می شود و پخته و اب پز ان را می خودند و نعتقدند ضمن این که غذای خوبی است برای از بین بردن کرم معده نیز مفید است .

در چین مصرف وسیع دارویی گونه Dolichos lablab L. که مترادف ان Lablab vulgavis Savi. می باشد به شرح زیر است .

این گیاه در اکثر مناطق حاره و نیمه حاره کاشته می شود . در چین معمولا در اواخر تابستان غنچه ها و گل ها ی ان را جمع اوری و در سایه خشک می کنند . این دارو کمی شیرین کمی نیز گرم است و برای اختلالات حاصل از گرما زدگی تابستان به کار میرود و ضمنا مخلوط گل ها و ساقه های قرمز رنگ گیاه برای اسهال خونی تجویز می شود . { چونگ یائوچی }

{استوارت } در کتابش بیشتر از خواص دارویی دانه ی ان سخن گفته ولی اضافه کرده است که گلها ی ان در موارد ترشحات شفید سوز ناکی مبهل و ترشحات مفرط و خارج ار اندازه ی خون در دوران قاعدگی منوراجیا نیز تجویز می شود . { روا } نیز معتقد است که از دانه و گلهای ان یکسان به عنوان دارو استفاده می شود .

{ کروست و پتلو } نظر داده اند که گلها ی ان به عنوان قاعده اور و برای معالجه ی ابتهاب دحم بامتری تیس تجوبز می شود ، ولی در مورد دانه های گیاه در اکثر منابع امده است که به عنوان تونیک و مقوی معده { استوارت } ، ارامبخش { تانا کاواودتشیما } ، ضد اسپالم برای معالجه ی کولیک و وبا { استوارت } ، تب بر ، کاهش دهنده ی حرارت در موارد افتاب زدگی { استوارت کروست و پتلو } قاعده اور { ابرت } ضد سم است و در موارد مسمومیت ها ی ناشی از خوردن الکل و بریاق و پادرهر برای مسمومیت های گیاهی { استوارت ، ایش دویا } مفید است ، تشنگی را کاهش میدهد { استوارت } بخصوص تشنگی در دیابت دا تسکین می دهد {رید } به علاوه برای معالجه ی اسهال { استوارت } .

و اسهال خونی مزمن {چیو } و روماتیسم {هاو } تجویز می گردد . از برکهای ان نیز در موارد فوق استفاده می شود و همچنین از ضماد برگهای گیاه روی محل مار گزیدگی می گذارند { کروست و پتلو } . در شبه جزیره ی مالایا برای رفع گو ش درد چند قطره از شیره ی برگ های گیاه را در گوش می جکانند { برکیل و هاتیف } . در اندولزی به شیره ی حاصله ار برگ ها و غلاف شده ی گیاه اب اضافه کرده و با کمی رازیانه مخلوط می کنند ، نوشابه ی خنک کننده ی خوبی حاصل می شود .