نقد و بررسی فیلم ناهید

خلاصه داستان :

ناهید ( ساره بیات ) زن جوانی است که از همسر معتادش احمد ( نوید محمدزاده ) طلاق گرفته است و روزگار سختی را می گذراند. وی که از پس مخارج زندگی اش بر نمی آید، با مرد جوانی به نام مسعود ( پژمان بازغی ) آشنا می شود که به او علاقه مند شده اما…

کارگردان :                                                                                                                          

آیدا پناهنده : متولد سال 1358 در تهران می باشد و فارغ التحصیل کارشناسی ارشد در رشته سینما از دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر تهران می باشد. فعالیت هنری پناهنده با ساخت فیلم کوتاه و سپس کارهای تلویزیونی آغاز شد که از جمله مهمترین آنها می توان به « آبروی از دست رفته آقای صادقی » اشاره کرد. « ناهید » اولین ساخته سینمایی آیدا پناهنده می باشد.

درباره فیلم « ناهید » :

« ناهید » به عنوان اولین تجربه کارگردانی آیدا پناهنده تلاش می کند تا قصه ای سرراست درباره انواع و اقسام معضلات اجتماعی مختص به جامعه زنان روایت کند. اما مشکل اینجاست که در روایت این داستان، ضعف های ریز و درشت بسیاری وجود دارد، به حدی که امکان چشم پوشی از آنان حتی برای یک فیلم اولی دشوار است.

شخصیت ناهید در داستان قرار است روایتگر داستان زنی باشد که در جامعه سنتی اش پیرامونش ( در اینجا بندر انزلی ) باید بین انتخاب پسر و همسر جدیدش، یکی را برگزیند. این خلاصه وضعیت « ناهید » می توانست بازه گسترده ای از جزئیات و خرده داستانهای مختلف را شامل شود که با پرورش آنها، با اثری اجتماعی مناسبی مواجه شویم. اما شخصیت هایی که در « ناهید » حضور دارند، تک بُعدی و فراموش شدنی هستند.

خودِ شخصیت اصلی ناهید با بازی ساره بیات، فردی مجهول و غیرقابل درک است. آیدا پناهنده تا اواسط داستان از او شخصیتی مستحکم و مادری دلسوز یاد می کند که نگران وضعیت فرزندش است. پسرِ ناهید که رویه سرکشی را پیش گرفته، تا اواسط داستان توسط فیلمساز پرداخته می شود اما از میانه به بعد، تمرکز از او برداشته می شود و این شخصیت و روحیه نه چندان ملایمش به حاشیه رانده می شود و رابطه ناهید و مسعود جایگزین آن می شود. این تغییر رویه ، ناگهانی و بی منظق است و نشان می دهد که پناهنده تسلط چندانی به فرم قصه گویی ندارد.

همسر سابق ناهید به نام احمد ( نوید محمد زاده ) نیز کارکرد چندانی در داستان ندارد. وی در دقایقی از فیلم به سراغ ناهید می آید و تلاش می کند تا او را قانع نماید به زندگی سابقش بازگردد و در دقایق دیگر، او را در حال شرط بندی و مسائل پیرامون آن مشاهده می کنیم که البته با حذف این سکانس ها کوچکترین لطمه ای به جریان اصلی فیلم وارد نمی شود. به تصویر کشیدن این شرط بندی ها و خشونت های موجود در آن، هیچ مفهوم و پیام مشخصی ندارند و بی کاربرد هستند و تنها منجر به طولانی شدن دقایق فیلم شده اند.

فیلم در ایجاد منطق روایی نیز ناتوان و درمانده است. ناهید در اغلب دقایق فیلم این نکته را یادآوری می کند که بی آنکه علاقه ای به مسعود داشته باشد ، تنها به جهت تامین منابع مالی به ازدواج موقت مسعود رضایت داده است. مشخصا سازندگان علاقه مند بوده اند تا با استفاده از دیالوگ ها و موقعیت های گوناگون، رفته رفته عشق را در قلب ناهید نسبت به مسعود شعله ور نمایند که این اتفاق نیز در اواخر داستان رخ می دهد اما نه به واسطه موقعیت های مختلف، بلکه به یکباره و بی آنکه مخاطب دلیلی برای علاقه مند شدن ناهید به مسعود پیدا کند. اینکه در یک اثر قصه گو، اجزای صحیح فیلمنامه و منطق روایی وجود نداشته باشد، حاکی از یک ضعف نابخشودنی است که منجر به ایجاد دافعه برای مخاطب می شود. مخاطب در حساس ترین بخش بخش داستان نمی تواند عشق ناهید به مسعود را باور کند.

وضعیت پسرِ ناهید نیز در نوع خود عجیب به نظر می رسد. آیدا پناهنده بطور واضح مشخص نکرده که دلیل رفتار ستیزه جویانه امیررضا نسبت به خواسته های مادرش به چه علت می باشد. آیا او علاقه مند به زندگی در کنارش پدرش است؟ پاسخ به این سوال منفی است چراکه وی علاقه ای هم به همراهی با پدرش ندارد و این مسئله را در جریان فیلم اعلام می کند. از طرف دیگر مشخص نیست که به چه دلیل ناهید بطور دائم در حال دروغ گفتن به مسعود است و چرا دائم در حال مخفی کردن مسائل مختلف از اوست. البته در بدترین این موارد، بردن احمد به پاسگاه و نشان دادن فیلمی به او که در آن ناهید در کنار مسعود حضور دارد، عجیب و غیرقابل باور است.

بازی بازیگران فیلم متوسط و در اغلب موارد ضعیف می باشد. تغییر جغرافیای فیلم منجر به اختیار کردن لهجه شمالی برای بازیگران فیلم شده اما نتیجه این تغییر منجر به بروز انواع و اقسام اشتباهات گفتاری در فیلم شده است. ساره بیات با اینکه با لهجه ای شمالی دیالوگ ادا می کند، در برخی دقایق این وضعیت را فراموش کرده و به لهجه فارسی باز می گردد! دیگر بازیگران فیلم نیز وضعیت مشابهی دارند. در بخش بازیگری نیز بازیهای درخشانی از بازیگران فیلم شاهد نیستیم. البته بطور کل « ناهید » فرصتی برای هنرنمایی بازیگران فیلم در اختیارشان قرار نداده و روی هم رفته بازیهای کنترل شده ای از بازیگران فیلم شاهد هستیم.

« ناهید » در مجموع سعی کرده اثری اجتماعی که روایتگر معضلات زندگی یک زن از ازدواج موقت گرفته تا گرفتن حضانت فرزند باشد، اما به حدی در تعریف داستان بی منطق است و ضعف دارد که مخاطب عطای گوش سپردن به پیامهای اخلاقی فیلم را به لقایش می بخشد. با اینحال نباید از یاد برد که « ناهید » اولین تجربه کارگردانی آیدا پناهنده است.

منتقد : میثم کریمی                                                      

سایت ” مووی مگ ”

نام فیلم : ناهید  

کارگردان : آیدا پناهنده

فیلمنامه : آیدا پناهنده، ارسلان امیری

تهیه کننده : بیژن امکانیان

مدیر فیلمبرداری: مرتضی قیدی

بازیگران : ساره بیات، پژمان بازغی، نوید محمد زاده و…