سوالات شرعی راجع به سجده

سجده بر مواد معدنى؛ مانند طلا، نقره، عقیق و فیروزه، صحیح نیست.

سوال: بر چه چیزهایی سجده کردن صحیح است؟
قاعده کلی در این‌ زمینه آن است که سجده بر زمین و هر آنچه از زمین می‌روید صحیح است؛ با این شرط که آنچه از زمین روییده، مورد استفاده خوراکی یا پوشاکی انسان نباشد؛ پس سجده بر گیاهانی؛ مانند گندم، جو و پنبه صحیح نیست.

برخی از مصادیق این مسئله، عبارت‌اند از: 1. سنگ‌هایى مانند سنگ مرمر، سنگ‌هاى سیاه، سنگ آهک و سنگ گچ. 2. گچ و آهک پخته و آجر و کوزه گِلى و مانند آن. 3. کاغذی که آن‌را از چیزى که سجده بر آن صحیح است(مثلاً از کاه یا پنبه)، ساخته باشند. 4. خاک، مخصوصاً تربت حضرت سیّد الشّهداء(علیه السلام). (امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی) ج 1، ص 584 – 587 )

چند نکته:
الف. سجده بر مواد معدنى؛ مانند طلا، نقره، عقیق و فیروزه، صحیح نیست.

ب. سجده بر برگ درخت انگور، اگر تازه باشد صحیح نیست، ولى پس از خشک شدن می‌توان بر آن سجده کرد.

ج. سجده بر گیاهان دارویی؛ مانند گُل بنفشه و گُل ‌گاوزبان، صحیح نیست، ولى سجده بر گُل‌هایى که خوراکى نیستند، جایز است. (برخی دیگر از فقها سجده بر گیاهان دارویی که برای درمان استفاده می‌شود، صحیح می‌دانند؛ مانند آیات عظام: خوئی، سیستانى، تبریزى و زنجانی؛ همان، ج 1، ص 584 – 587)

د. اگر وقت نماز تنگ بود و چیزى که سجده بر آن صحیح باشد وجود ندارد، می‌توان بر لباس سجده کرد.

چند سوال از آیه الله مکارم شیرازی دام ظله:
سوال: در مواقعی که مُهر وجود ندارد و سجده بر سنگ و چوب مشکلی نیست، آیا در خصوص الیاف پنبه نیز مشکلی هست؟
پاسخ: در موارد عادی هم سجده بر سنگ و چوب اشکال ندارد و سجده بر الیاف پنبه جایز نیست.

 سوال: آیا بهتر است که بعد از نماز مهر را ببوسیم یا نبوسیم؟ آیا نزد شیعه مهر تقدس دارد؟
پاسخ: بهتر است بعد از نماز سجده شکر بجا آورید. و مهر اگر تربت حضرت سیدالشهداء باشد دارای شرافت و فضیلت است. ولی به صورت کلی مهر قطعه ای از زمین پاک است که برای سهولت دسترسی به این صورت در آمده و تقدس خاصی ندارد.

 سوال: اگر در حالت سجده یا بعد از آن شک کنیم یک یا دو سجده انجام داده ایم چه باید کنیم؟
پاسخ: باید یک سجده دیگر انجام دهید مگر این که وارد فعل بعد مانند تشهد شده باشید.

 سوال: اگر به صورت کرم مالیده شده باشد به طوری که به پیشانی اگر دست بزنیم چرب می شود، با آن می توان سجده کرد؟خانم ها هنگام آرایش به صورت خود انواع کرم ها و پودر رنگی می زنند در این صورت با پیشانی آغشته به آنها می توان سجده کرد؟
پاسخ: اگر چربی به طوری نباشد که بصورت یک قشر روی پوست قرار گرفته باشد سجده مانعی ندارد.
 
سوال: آیا در مکه و مدینه که استفاده از مهر مشکلاتی به وجود می آورد، می توان مهری را روی پیشانی گذاشت و روی آن را با شال، چفیه، دستمال و … بست؟ نماز در این حالت چه حکمی دارد؟
پاسخ: جایز نیست.
 
سوال: اگر در سجده چادر بین پیشانی و مهر قرار بگیرد حکم چیست؟
پاسخ:بین مهر و پیشانی نباید حایل باشد. 

سجده بر سنگ و چوب اشکال ندارد ولی سجده بر الیاف پنبه جایز نیست

چند سوال از آیه الله خامنه ای دام ظله:
سوال: در انتهاى نماز، در سجده شک کردم که در سجده شکر هستم یا سجده آخر نماز، تکلیف چیست؟
جواب: به قصد نماز ادامه دهید و نمازتان صحیح است.

 سوال: اگر بعد از سر برداشتن از سجده شک کند که یک سجده خوانده یا دو تا ولى احتمال بیشتر بدهد که دو سجده بجا آورده باید چه کار کند و حکم نمازهاى گذشته که با احتمال دو سجده نماز را تمام کرده چیست؟
جواب: در فرض سوال اگر کثیرالشک نباشد، باید یک سجده دیگر بجا آورد.

 سوال: در نماز جماعت براى اینکه مأموم به سجده امام برسد، آیا مى‌تواند در ذکر رکوع یک بار «سبحان الله» بگوید و به سجده برود؟
جواب: باید ذکر را کامل بگوید و خود را به سجده برساند و در صورتى که به سجده اول نرسیده، در سجده دوم ملحق شود.

 سوال: اگر شخصى بعد از سلام نماز یادش بیاید که یک سجده از رکعت آخر را فراموش کرده، آیا به‌جا آوردن قضاى سجده بر او واجب است یا این که انجام دو سجده سهو کفایت مى‌کند؟
جواب: اول باید قضاى سجده فراموش شده و سپس دو سجده‌ى سهو را به‌جا آورد.
 
سوال: تأخیر در انجام سجده سهو عمداً یا سهواً چه حکمی دارد؟
جواب: عمداً جایز نیست.
 
سوال: آیا مى‌توانم بر دستمال کاغذى سجده کنم؟
جواب: اگر از چوب و یا گیاهان ساخته شده، مانع ندارد.

 سوال: آیا در نماز واجب نشستن بین دو سجده واجب است در نماز مستحب چطور؟
جواب: واجب است و تفاوتى میان نماز واجب و مستحب نیست.

منابع:
سایت اسلام کوئیست
پایگاه اطلاع رسانی آیه الله خامنه ای دام ظله
پورتال انهار