احکام ارث زن و شوهر -رساله حضرت آیه الله العظمى امام خمینی

رساله حضرت آیه الله العظمى امام خمینی

احکام ارث زن و شوهر

2770 اگر زنى بمیرد و اولاد نداشته باشد، نصف همه مال را شوهر او و بقیه را ورثه دیگر مى‏برند، و اگر از آن شوهر یا از شوهر دیگر اولاد داشته باشد، چهار یک همه مال را شوهر و بقیه را ورثه دیگر مى‏برند.

2771 اگر مردى بمیرد و اولاد نداشته باشد چهار یک مال او را زن و بقیه را ورثه دیگر مى‏برند. و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد زن از همه اموال منقول ارث مى‏برد، ولى از زمین و قیمت آن ارث نمى‏برد، و نیز از خود هوایى ارث نمى‏برد مثل بنا و درخت و فقط از قیمت هوایى ارث مى‏برد.

2772 اگر زن بخواهد در چیزى که از آن ارث نمى‏برد تصرف کند، باید از ورثه دیگر اجازه بگیرد. و نیز ورثه تا سهم زن را نداده ‏اند بنابر احتیاط واجب نباید در بنا و چیزهایى که زن از قیمت آنها ارث مى‏برد، بدون اجازه او تصرف کنند و چنانچه پیش از دادن سهم زن اینها را بفروشند، در صورتى که زن معامله را اجازه دهد صحیح و گرنه نسبت به سهم او باطل است.

2773 اگر بخواهند بنا و درخت و مانند آن را قیمت نمایند، باید حساب کنند که اگر آنها بدون اجاره در زمین بمانند تا از بین بروند، چقدر ارزش دارند، و سهم زن را از آن قیمت بدهند.

2774 مجراى آب قنات و مانند آن حکم زمین را دارد، و آجر و چیزهایى که در آن بکار رفته، در حکم ساختمان است.

2775 اگر میت بیش از یک زن داشته باشد، چنانچه اولاد نداشته باشد، چهار یک مال، و اگر اولاد داشته باشد، هشت‏یک مال، به شرحى که گفته شد، بطور مساوى بین زن‏هاى عقدى او قسمت مى‏شود، اگر چه شوهر با هیچ یک از آنان، یا بعض آنان نزدیکى نکرده باشد، ولى اگر در مرضى که به آن مرض از دنیا رفته، زنى را عقد کرده، و با او نزدیکى نکرده است، آن زن از او ارث نمى‏برد، و حق مهر هم ندارد.

2776 اگر زن در حال مرض شوهر کند، و به همان مرض بمیرد شوهرش اگر چه با او نزدیکى نکرده باشد، از او ارث مى‏برد.

2777 اگر زن را به ترتیبى که در احکام طلاق گفته شد، طلاق رجعى بدهند، و در بین عده بمیرد، شوهر از او ارث مى‏برد. و نیز اگر شوهر در بین عده زن بمیرد، زن از او ارث مى‏برد. ولى اگر بعد از گذشتن عده رجعى یا در عده طلاق بائن یکى از آنان بمیرد، دیگرى از او ارث نمى‏برد.

2778 اگر شوهر در حال مرض، عیالش را طلاق دهد، و پیش از گذشتن دوازده ماه هلالى بمیرد، زن با سه شرط از او ارث مى‏برد:

اول: آنکه در این مدت شوهر دیگر نکرده باشد.

دوم: به واسطه بى میلى به شوهر، مالى به او نداده باشد که به طلاق دادن راضى شود. بلکه اگر چیزى هم به شوهر ندهد ولى طلاق به تقاضاى زن باشد، باز هم ارث بردنش اشکال دارد.

سوم: شوهر در مرضى که در آن مرض زن را طلاق داده، به واسطه آن مرض یا به جهت دیگرى بمیرد، پس اگر از آن مرض خوب شود و به جهت دیگرى از دنیا برود، زن از او ارث نمى‏برد.

2779 لباسى که مرد براى پوشیدن زن خود گرفته اگر چه زن آن را پوشیده باشد، بعد از مردن شوهر، جزو مال شوهر است.

احکام ارث زن و شوهر

مسائل متفرقه ارث

2780 قرآن و انگشتر و شمشیر میت و لباسى را که پوشیده یا براى پوشیدن گرفته و دوخته است اگر چه نپوشیده باشد مال پسر بزرگتر است و اگر میت از این چهار چیز بیشتر از یکى دارد، مثلا دو قرآن یا دو انگشتر دارد چنانچه مورد استعمال است‏یا براى استعمال مهیا شده، مال پسر بزرگتر است.

2781 اگر پسر بزرگ میت، بیش از یکى باشد، مثلا از دو زن او در یک وقت دو پسر به دنیا آمده باشد، باید لباس و قرآن و انگشتر و شمشیر میت را به طور مساوى بین خودشان قسمت کنند.

2782 اگر میت قرض داشته باشد، چنانچه قرضش به اندازه مال او یا زیادتر باشد، باید چهار چیزى هم که مال پسر بزرگتر است و در مساله پیش گفته شد، به قرض او بدهند. و اگر قرضش کمتر از مال او باشد، بنابر احتیاط واجب باید ازآن چهار چیزى هم که به پسر بزرگتر مى‏رسد به نسبت به قرض او، بدهند. مثلا اگر همه دارایى او شصت تومان است و به مقدار بیست تومان آن از چیزهایى است که مال پسر بزرگتر است و سى تومان هم قرض دارد، بنابر احتیاط واجب پسر بزرگ باید به‏مقدار ده تومان از آن چهار چیز را بابت قرض میت بدهد.

2783 مسلمان از کافر ارث مى‏برد، ولى کافر اگر چه پدر یا پسر میت باشد، ازاو ارث نمى‏برد.

2784 اگر کسى یکى از خویشان خود را عمدا و بناحق بکشد، از او ارث نمى‏برد.ولى اگر از روى خطا باشد، مثل آنکه سنگ به هوا بیندازد و اتفاقا به یکى از خویشان او بخورد و او را بکشد، از او ارث مى‏برد، ولى از دیه قتل ارث نمى‏برد.

2785 هرگاه بخواهند ارث را تقسیم کنند، در صورتى که میت بچه ‏اى داشته باشد که در شکم مادر است، و در طبقه او وارث دیگرى هم مانند اولاد و پدر و مادر باشد، براى بچه ‏اى که در شکم است، که اگر زنده به دنیا بیاید ارث مى‏برد، سهم دو پسر را کنار مى‏گذارند.

ولى اگر احتمال بدهند بیشتر است، مثلا احتمال بدهند که زن سه بچه حامله باشد، سهم سه پسر را کنار مى‏گذارند. و چنانچه مثلا یک پسر یا یک دختر به دنیا آمد، زیادى را ورثه بین خودشان تقسیم مى‏کنند.