نقد و بررسی فیلم پَن ( Pan )

جیمز بری، نویسنده و نمایشنامه نویس اسکاتلندی بود که بیشتر به خاطر خلق شخصیت پیتر پَن شناخته می شود. تا به امروز اقتباس های بسیار زیادی اعم از انیمیشن، فیلم سینمایی و نمایش های عروسکی از این داستان بعمل آمده است که اغلب آنها نیز موفق بوده اند. یکی از موفق ترین آثار درباره نویسنده اثر جیمز بری، فیلم « در جستجوی ناکجاآباد » به کارگردانی مارک فارستر در سال 2004 بود که توانست به بخشی از زندگی خالق پیتر پن بپردازد. اما روایت جو رایت از داستان پیتر پن بطور کل متفاوت از آثاری است که پیش از این درباره این شخصیت ساخته شده بود. فیلم « پَن » با اینکه سعی کرده به فرم روایت کلاسیک وفادار بماند اما نتیجه کار چندان رضایت بخش از آب در نیامده.

در دوران جنگ جهانی دوم، پیتر پن ( لوی میلر ) پسربچه ای پرورشگاهی است که متوجه می شود مادرش او را در این مکان رها کرده و خودش هم متعلق به جایی به نام ” ناکجاآباد ” می باشد. پن که ویژگی های شخصیت متفاوتی نسبت به بچه های دیگر دارد، از طریق بلکبیرد ( هیو جکمن ) سوار بر کشتی هوایی اش شده و به سرزمین ناکجاآباد برده می شود تا بتواند در یافتن خاک شگفت انگیز که باعث جوان ماندن همیشگی بلکبیرد می شود، به دیگران کمک نماید. اما پیتر در این سفر متوجه می شود که دارای قابلیت های ویژه ای از جمله پرواز کردن است و…

« پن » در بخش فیلمنامه احتمالا شلوغ ترین و در عین حال بی نظم ترین اقتباسی است که تا به امروز از داستان پیتر پن انجام شده است. تغییرات به کار رفته در « پن » به کارگردانی جو رایت، به حدی زیاد و زائد است که علنا فیلم را نه شبیه به نسخه ای کلاسیک کرده نه روایتی نو و مدرن از این داستان.

جو رایت یکی از کارگردانان مشهور بریتانیایی است و آثار محترمی از جمله « دروغ و تعصب » و « تاوان » را در کارنامه هنری اش دارد، سعی کرده روایت داستان پیتر پن را در مابین فرم روایت کلاسیک – مدرن قرار دهد اما در این رویه موفق عمل نکرده است. اضافه کردن داستان مادرِ پن که در اینجا آماندا سیفرید نقش آن را ایفا می کند، ارجاعاتی دارد به کتب دینی مسیحیان چراکه نام این فرد مریم هست و با یک فرشته همبستر شده است! همچنین باید به تداخل نمودن این داستان کلاسیک با جنگ جهانی دوم و پرواز بر فراز لندن که بمب افکن های آلمان نازی نیز در آن دیده می شوند اشاره کرد که زائد تلقی می شود چراکه کارکرد ویژه ای در جریان داستان ندارند..

جو رایت در یک مصاحبه عنوان کرده بود که در ساخت « پن » علاقه مند به ایجاد فضاهای جذاب و هیجان انگیزی است که در توصیف سرزمین ناکجاآباد ذکر شده و خیلی تمرکزی بر روی مسیر همیشگی این داستان قرار نداده است که همین اتفاق نیز رخ داده. « پن » اگرچه درباره پسرکی است که پیر نمی شود و ما قرار است دنباله روی داستان این پسرک باشیم ، اما در اینجا مجموعه ای از اشارات کارگردان به آثار مختلف سینما باعث شده تا تم اصلی خود فیلم نیز کمرنگ شود و مغلطه ای بی سر و ته از تداخل سینما در اثر شکل بگیرد. « پن » در واقع همانند قهوه ای است که درش شکر و نمک بصورت همزمان ریخته شده باشد!

یکی از این تغییراتی که جو رایت در ساخت « پن » اعمال کرده و می شد از آن به عنوان تغییر مثبت یاد کرد، تغییر وضعیت تایگر لیلی در داستان می باشد که برخلاف همیشه، اینبار رهبر قومیت سرخپوستی نیست بلکه رهبر قومیتی است که از چند نژاد مختلف تشکیل شده است. این تغییر در نگاه اول مثبت جلوه می کند چراکه رایت می خواسته علائم نژادپرستی را از این بخش از داستان حذف نماید اما به دلیل ضعف پرداخت، این تغییر مثبت هم با رویکردی متفاوت در داستان مواجه شده است. فارغ از بازی خوب رونی مارا در نقش لیلی، این شخصیت چندان در جریان داستان جا نمی افتد و قربانی ضعف فیلمنامه شده است.

شخصیت بلکبیرد نیز وضعیتی مشابه دارد. جو رایت موفق نشده بالانس مناسبی میان شوخی و خباثت این شخصیت ایجاد نماید. بلکبیرد گاهی شعور خودش را زیر سوال می برد و شخصیتی کمیک به خود می گیرد، اما در لحظه ی بعد به یکباره روح خبیث خود را به نمایش می گذارد. شخصیت هوک هم که در اینجا به هریسون فورد در سری فیلمهای « ایندیانا جونز » شباهت پیدا کرده و یا حتی می توان شباهت هایی میان او و هان سولو یافت، بارِ کمیک فیلم را بر دوش کشیده که یکی دوتایی از این موقعیت ها گرفته اما اغلب به هرز رفته است. در مجموع تغییر و تحولی که جو رایت در پرداخت شخصیت های داستان ایجاد کرده مثبت و جذاب نبوده اند و بیشتر به آشفته شدن فیلمنامه اثر منجر شده.

جلوه های ویژه فیلم نیز حرف چندانی برای گفتن ندارد. CGI بکار رفته در فیلم از کیفیت بالایی برخوردار نیست و چنانچه رنگ آمیزی قابل قبول فیلم هم نبود، وضعیت می توانست به مراتب بدتر از این شود. کیفیت سه بعدی اثر نیز چنگی به دل نمی زند و کمبود نوردهی و مشخص بودن تمایز شخصیت های داستان از پس زمینه، باعث می شود تا تماشاگر از تماشای این جلوه های ویژه لذت نبرد.

« پن » به کارگردانی جو رایت، تفاوت های زیادی با آنچه که از داستان پیتر پن شنیده بودیم دارد. داستان جزئیات تازه ای را دنبال می کند و شخصیت ها نیز دستخوش تغییراتی شده اند اما این خلاقیت ها بیشتر از اینکه به داشته های مخاطب بیفزایند، سبب گمراه شدنش گشته اند. « پن » حتی در بخش جلوه های بصری نیز اثر درخشانی محسوب نمی شود و با اضافه شدن داستانی درهم و آشفته، در مجموع انتخاب بسیار سختی برای تماشا خواهد بود.

منتقد : میثم کریمی

 سایت ” مووی مگ “

پَن (Pan) 

کارگردان : Joe Wright

نویسنده : Jason Fuchs

بازیگران : 

Hugh Jackman … Blackbeard

Levi Miller … Peter

Garrett Hedlund …Hook

Rooney Mara … Tiger Lily

و…                        

رده سنی : PG ( مناسب برای افراد بالای 7 سال)

ژانر : ماجراجویی      

زمان : 111 دقیقه