نقد و بررسی فیلم غول بزرگ مهربان ( The BFG )

« غول بزرگ مهربان » نام کتابی کودکانه است که در سال 1982 توسط رونالد دال منتشر شد و به فروش گسترده ای در سرتاسر جهان دست یافت. محبوبیت این عنوان سبب شد تا در سال 1989 انیمیشنی تلویزیونی از این داستان به روی آنتن برود و همچنین در سالهای بعد نمایش هایی براساس این داستان اجرا شود. حال پس از گذشت سالها، اسپیلبرگ که علاقه فراوانی به این داستان کودکان داشته، تصمیم به ساخت یک اثر بلند سینمایی درباره آن گرفته است. داستان از این قرار است :

سوفی ( رابی برنهیل ) دختربچه ای است که در یتیم خانه حضور دارد و بطور اتفاقی هنگامی که از پنجره در حال نگاه به فضای بیرون می باشد، غول بزرگی ( مارک رایلنس ) را می بیند که برخلاف دیگر غول ها که غذایشان بچه های کوچک است، علاقه ای به خوردن بچه ها ندارد و کاملا بی آزار است. سوفی در ادامه داستان با این غول بزرگ مهربان دوستی صمیمانه ای برقرار می کند اما در عین حال، غول های بدذات دیگر هنوز وجود دارند که…

استیون اسپیلبرگ در تمام سالهای فعالیتش نشان داده که بهترین گزینه برای به تصویر کشیدن دنیای تخیلی کودکان می باشد. وی سالها پیش با فیلم « ای.تی » توانست قلب میلیون ها انسان را در سرتاسر جهان بدست آورد و کماکان از این فیلم به عنوان یکی از بهترین های تاریخ سینما برای کودکان یاد می کنند. اسپیلبرگ در سالهای گذشته نیز نسخه انیمیشنی « تن تن » را روانه سینماها کرد تا تعلق خاطرش به داستان های کلاسیک نوجوانانه را نشان دهد.

اسپیلبرگ در اقتباس سینمایی « غول بزرگ مهربان » نیز اغلب مشخصه های کارگردانی خود را پای اثر گذاشته تا این فیلم یادآور حس و حال تماشای فیلم « ای.تی » و دنیای کودکانه اش باشد که البته در اینجا رنگ آمیزهایی نیز برای تلطیف فضا مورد استفاده قرار گرفته تا جلوه های بصری خودنمایی نماید. با اینحال اگرچه « غول بزرگ مهربان » فاکتورهای کلاسیک روایت داستان های کودکانه اسپیلبرگ را به همراه دارد و مخاطب قدیمی وی نیز از آن لذت وافری خواهد بود، اما در اینجا کیفیت پائین تر خرده داستانها و البته ضرباهنگ نامناسب موجب از دست رفتن حس ناب تماشای یک اثر کودکانه شده است.

متاسفانه داستان آقای رونالد دال که فیلم از آن اقتباس گردیده، پتانسیل های لازم برای برگردان سینمایی را به همراه نداشته، از این جهت پس از آشنایی سوفی با غول بزرگ، آنچه که در ادامه رقم می خورد مجموعه ای از اتفاقات کلیشه ای است که ابداً کودک امروز حوصله تماشای آن را تاب نمی آورد. « غول بزرگ مهربان » می توانست با جذابیت بخشیدن به خرده داستانهایش همانند دیگر غول های بچه خوار، فیلم را از حالت بی رمقی خارج سازد و شوک و هیجانی نسبی به مخاطب کم سن و سال خود وارد نماید اما در عوض، فیلم مجموعه ای از لحظات گفتگو محور میان غول و سوفی می باشد که به پند و اندرز خشک و خالی می گذرد؛ اندری که در سینمای امروز کمترین تاثیر ممکن را بر کودکان می گذارد.

با اینحال فیلم ویژگی های ارزشمند فراوانی هم دارد که از جمله آن می توان به موسیقی جان ویلیامز اشاره کرد که یار همیشگی اسپیلبرگ بوده است. موسیقی ویلیامز مخصوصاً در سکانس هایی که کارگردان در حال استفاده از زبان تصویر می باشد کارکرد فراوانی یافته است. جلوه های ویژه فیلم نیز با اینکه نسبت به آثار روز سینما پیشرو نیست و گاهی حتی از بابت کیفیت دچار کم کاری نیز می گردد، اما روی هم رفته برای روایت داستان سوفی و غول بزرگ مهربان کفایت می کند. در بخش هایی از داستان که سوفی محو نور و رنگ ها در دنیای غول بزرگ می شود، به وضوح از ظرفیت جلوه های ویژه استفاده صحیح انجام شده و ریخت و پاش اضافی در آن به چشم نمی خورد.

بازی دختر کوچک فیلم که « غول بزرگ مهربان » اولین تجربه سینمایی او محسوب می شود ستودنی است و احتمالا در آینده نام این کودک را بیشتر خواهیم شنید. مارک رایلنس هم که پس از همکاری سال گذشته اش با استیون اسپیلبرگ و بدست آوردن اسکار، در نقس غول بزرگ و مهربان دوست داشتنی و قابل باور است و خونسردی و مهربانی اش هم به دل می نشیند. به نظر می رسد که رایلنس به خوبی توانسته پرتره یک شخصیت مهربان و خونسرد را در سینما ترسیم کند تا خیال مخاطب از بابت دوست داشتن او کافی باشد!

فیلم جدید استیون اسپیلبرگ شاید به دل بسیاری از کودکان و نوجوانان عصر حاضر ننشیند اما قطعاً ارزش های فراوانی در آن قرار گرفته که به شیوه اسپیلبرگ به مخاطب ارائه شده است. شاید اگر « غول بزرگ مهربان » در دهه ی 90 به اکران می رسید تبدیل به یکی از بهترین انتخاب خانواده ها برای کودکان می بود اما بعید به نظر می رسد که ریتم کُند و اندرزهای اخلاقی مستقیم فیلم که البته خرده داستان های فرعی جالبی هم ندارد، بتواند کودک پر جنب و جوش امروز را راضی نماید. شاید بزرگترین دلیل ساخته شدن « غول بزرگ مهربان » علاقه قلبی اسپیلبرگ به این داستان بوده است؛ داستانی که از اول هم به نظر می رسید خیلی پتانسیل تبدیل شدن به یک فیلم بلند را ندارد.

منتقد : میثم کریمی

غول بزرگ مهربان : The BFG

کارگردان : Steven Spielberg

نویسنده : Melissa Mathison

بازیگران :

Mark Rylance… BFG

Ruby Barnhill …Sophie

Penelope Wilton…The Queen

Jemaine Clement… Fleshlumpeater

رده سنی : PG ( مناسب برای افراد بالای 7 سال)

ژانر : ماجراجویی

زمان : 117 دقیقه