نقد و بررسی فیلم اسنودن ( Snowden )

ادوارد اسنودن نامی است که در چند سال گذشته برای دولت آمریکا یک کابوس تمام عیار به همراه داشته اما در عین حال برای برخی نقاط این کره خاکی از جمله کشورهای آمریکای لاتین، فرصتی فراهم کرد تا روحیه ضد آمریکایی شان با توجه به گفته های اسنودن مجدداً با صدای بلند فریاد بزنند. اسنودن کارمند سابق سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده بود که در سال 2013 اسناد کاملاً محرمانه ای از جاسوسی دولت ایالات متحده از شهروندانش را منتشر کرد و دردسرهای فراوانی برای این کشور بوجود آورد.

اسنودن پس از این افشاگری ابتدا به هنگ کنگ و سپس به قصد سفربه کوبا سوار هواپیما شد اما در میانه راه در مسکو متوقف شد و در همان جا نیز پاسپورت آمریکایی اش باطل اعلام شد تا او راهی جز ماندن در مسکو و اعلام پناهندگی در این کشور نداشته باشد. در واقع به دلیل اینکه ایالات متحده تقریباً تمام کشورهای جهان از جمله اکوادور را بابت اعطای پناهندگی به ادوارد اسنودن تحت فشار قرار داده بود، این کارمند سابق چاره ای جز ماندن در روسیه و درخواست پناهندگی از این کشور مقابل خود ندید و تاکنون نیز در این کشور اقامت گزیده است. در حال حاضر اتهامات فراوانی علیه ادوارد اسنودن در آمریکا مطرح می باشد. از خیانت به کشور گرفته تا افشای سندهای محرمانه که هر کدام به تنهایی می توانند ده ها سال زندان برای او به همراه داشته باشند.

پس از افشاگری های اسنودن بخشی از جامعه جهانی مخالف و بعضی نیز موافق انجام فعالیت های او شدند. مخالفین اسنودن افشای اسناد محرمانه کشور را یک خیانت آشکار به کشور و تضعیف جایگاه ایالات متحده در جهان قلمداد می کنند و در نقطه مقابل، موافقان اقدامات اسنودن را احترام به آزادی بیان و تلاش در جهت بهبود آن در جهان می دانند. در این وضعیت، اولیور استون که همواره از منتقدان سیاست های آمریکا بوده، تصمیم گرفت تا فیلمی براساس زندگی ادوارد اسنودن تهیه نماید تا مردم جهان بیشتر با فعالیت های این مرد آشنا شوند.

داستان فیلم رخدادهای مهم زندگی اسنودن ( در فیلم با بازی جوزف گوردن لویت ) از سال 2004 تا 2013 که افشاگری های وی جنجال های فراوانی بپا کرد را نشان می دهد. اسنودن ابتدا یک داوطلب ارتش برای ورود به میدان جنگ بود اما بعدها سر از سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا و همچنین آژانس امنیت ملی درآورد. وی زمانی که موفق شد به اسناد محرمانه دسترسی پیدا کند، برای نامزدش لیندسی ( شیلین وودلی ) توضیح می دهد که افشای این اسناد می تواند عواقب ویرانگری برای آنها به همراه داشته باشد اما…

همانطور که اشاره شد، استون از جمله فیلمسازان معترض به سیاست های آمریکاست و از این جهت می توان ردپای نظرات شخصی اش را در ساخت فیلم « اسنودن » نیز جستجو کرد که رویه بی طرفی آنطور که شایسته است پیش نگرفته. ادوارد اسنودن در فیلم « اسنودن » یک کارمند وظیفه شناس تلقی می شود که همواره نگران امنیت و جاسوسی هاست و همین امر باعث می شود تا او پس از مدتی دچار وحشت شده و تلاش کند تا این رویه را برای همیشه تغییر دهد. این بخش از ماجرا را می توان از دیدگاه موافقان فعالیت های اسنودن دانست که به اندازه کافی شرح و به آن پرداخته می شود.

اما هنگامی که زمان بررسی مواضع مخالفین اسنودن می رسد، اولیور استون تا حدود زیادی عقب نشینی می کند و خیلی قهرمان داستانش را در منجلاب قضاوت شدن به عنوان خیانتکار و کسی که اسناد محرمانه یک کشور را بصورت غیرقانونی منتشر کرده، قرار نمی دهد. در واقع فیلم بطور مشخص تمام تلاش زیرکانه خود را به کار می بندد تا ادوارد اسنودن را در ردیف متهم قرار ندهد و اگر هم گاهاً اشاراتی به این موضوع می کند، بلافاصله آن را برطرف می کند تا مخاطب خود تصمیمی برای قضاوت در اینباره نگرفته باشد.

سر و شکل سینمایی بخشیدن به زندگی اسنودن نیز یکی از سوالات مهم پیش از اکران اثر بود که حالا با نمایش فیلم باید گفت که این نگرانی بجا بوده چراکه هیچ نکته سینمایی در « اسنودن » به چشم نمی خورد. در این فیلم تنها داده های اطلاعاتی با سرعت فراوان برای مخاطب شرح داده می شوند تا وی درجریان اتفاقاتی که رخ داده قرار بگیرد. اما ما در این میان از خود اسنودن چه چیزی متوجه می شویم؟ فیلم برای پاسخ دادن به این سوال یک درام نصفه و نیمه و تا حدود زیادی بی ارزش میان او و لیندسی ایجاد می کند که راضی کننده نیست.

از طرف دیگر استون در یک سوم پایانی در یک تصمیم عجیب ضرباهنگی سریع به داستان می دهد تا همانند « آرگو » ، تماشاگر دچار استرس از سرنوشت قهرمان داستانش شود اما با توجه به اینکه تقریباً تمام مردم جهان از کودک گرفته تا بزرگسال از سرنوشت این مرد آگاه هستند، این ضرباهنگ سریع می تواند خسته کننده ترین و بی رمق ترین هیجان ممکن در هنگام تماشای یک فیلم باشد!

« اسنودن » در مجموع اثری ضعیف از اولیور استون محسوب می شود که همواره دیدگاه های انتقادی از سیاست های ایالات متحده داشته و همین ذهنیت باعث شده تا فیلمش بیشتر شبیه به دستپخت ذهن او برای مخاطب باشد تا اثری که به تمام زوایای داستان افشاگری های اسنودن می پردازد. وضعیت پیچیده داستان زندگی استون خیلی مناسب ساخت یک فیلم سینمایی نبوده و نخواهد بود و چنانچه شما بخواهید از این وضعیت یک فیلم سینمایی بسازید، احتمالاً موفق تر از « اسنودن » استون نخواهید بود.

منتقد : میثم کریمی

 اسنودن :

Snowden

کارگردان : Oliver Stone

نویسنده : Kieran Fitzgerald ، Oliver Stone

بازیگران :

Joseph Gordon-Levitt … Edward Snowden

Nicolas Cage … Hank Forrester

Melissa Leo… Laura Poitras

Shailene Woodley… Lindsay Mills

Tom Wilkinson … Ewen MacAskill

رده سنی : R ( مناسب برای افراد بالای 92 سال)

ژانر : اکشن      

زمان : 134 دقیقه