نماز قضاء و احکام آن

سؤال 1: اگر نماز صبح قضا شود آیا قبل از بجا آوردن نماز ظهر، حتما باید ابتدا نماز صبح خوانده شود، یا بعد هم می شود خواند؟

جواب: بهتر آن است که قضای نماز صبح، قبل از نماز ظهر همان روز خوانده شود و بعضی از فقها آن را واجب می دانند. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 782، م 1384)

سؤال 2: اگر انسان در تعیین نماز قضا شده دچار تردید شود و نداند آن که قضا شده نماز صبح است یا ظهر تکلیف چیست؟

جواب: اگر یقین به قضای یکی از این دو نماز دارد باید یک نماز دو رکعتی و یک نماز چهار رکعتی بجای آورد تا یقین به انجام تکلیف پیدا کند. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 783، م 1385)

سؤال 3: تعدادی نماز قضا داشته ام از سال 79 تا سال 80 نمازهای قضایم را که بیشتر آنها نماز صبح بوده است را خوانده ام. آیا یک سال قضا کردن کافی است یا باید بیشتر بخوانم؟

جواب: اگر یقین ندارید بیش از یک سال نماز صبح از شما قضا شده است، همین مقدار که خوانده اید کافی است هر چند احتیاط مستحب آن است که به مقداری بخوانید که تعیین به برائت ذمه پیدا کنید. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 781، م 1372)

سؤال 4: آیا نماز قضا وقت معینی دارد؟

جواب: نماز قضا وقت معینی ندارد هر وقت حال شما برای خواندن نماز قضا مساعد بود آن را به جا آورید. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 778، م 1375)

سؤال 5: آیا در قضای نمازها رعایت ترتیب لازم است؟

جواب: اگر ترتیب در قضای نمازها را می دانید به نظر بعضی مراجع احتیاط واجب رعایت ترتیب در قضای نمازهای یومیه است. و اگر ترتیب قضا شدن نماز را نمی دانید می توانید از نماز صبح شروع نموده به تدریج بقیه را نیز بجای آورید. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 778، م 1375)

سؤال 6: در مورد قضای نماز و روزه که نمی داند متعلق به چه روزی است یا چه ماهی، نظر مقام معظم رهبری و آیت الله لنکرانی را می خواستم جویا شوم متشکرم.

جواب: آن مقداری از نماز و روزه هائی که یقین دارد بجا نیاورده است قضا نماید و به نظر مقام معظم رهبری رعایت ترتیب در نماز قضا لازم نیست مگر بین نماز ظهر و عصر یا نماز مغرب و عشا از یک روز یعنی اگر قضای نماز ظهر و عصر را می خواهد بجا آورد اول نماز ظهر و سپس نماز عصر را بخواند و کفاره روزه های قضا شده را نیز بپردازد و به نظر آیت الله لنکرانی احتیاط واجب، برای کسی که ترتیب قضا شدن نمازهای خود را می داند رعایت ترتیب در قضاء نمازهای یومیه است. و اگر ترتیب قضا شدن آن را نمی داند رعایت ترتیب بین نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء از هر روز را بنماید. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 778 و ص 788)

سؤال 7: کسی که چند سال نماز قضا باید بجا آورد اگر نتواند آنها را به جای آورد و فقط نماز یومیه خود را بخواند چه حکمی دارد؟

جواب: لازم است به تدریج نمازهای قضای خود را به جا آورد مثلا با هر نماز یک نماز قضائی هم بخواند یا آخر شب یک شبانه روز نماز قضائی بخواند. و اگر موفق به انجام آن در تمام عمر نشود لازم است وصیت کند تا ورثه برایش انجام دهند.

(ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 788، س 547)

سؤال 8: کسی که یک ماه نماز قضا دارد آیا می تواند ابتدا تمام نماز قضای صبح 30 روز و بعد نماز ظهر و بعد نماز عصر و بعد مغرب و عشاء را بخواند؟

جواب: خواندن نماز قضا به نحو مذکور به نظر بسیاری از فقها اشکالی ندارد. البته چنانچه مرجع تقلید خود را تعیین فرمائید نظر ایشان نیز بیان خواهد شد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 778، م 1375)

سؤال 9: آیا نماز قضای مسافر شکسته است؟ اگر به وطن خود رسید چطور؟

جواب: نمازی که در سفر به صورت شکسته قضا شده است به همان صورت باید بجا آورده شود هر چند در وطن آن را بجای آورند و نماز قضای تمام را به صورت کامل باید خواند اگر چه بخواهیم در سفر بخوانیم. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 182، س199)

سؤال 10: در ادای نماز قضا چه قسمتهائی از نماز و اقامه را می توان نخواند و نماز را خلاصه کرد؟

جواب: می توانید اقامه را نخوانید و ذکرهای مستحبی و قنوت را نگوئید و به مقدار واجب اکتفا نمائید.(ر.ک: مجمع المسائل آیه الله گلپایگانی، ج 1، ص 222، س 566)

سؤال 11: آیا اگر انسان نمازهای خود را نخواند و فقط نماز جمعه را بخواند هیچ تأثیری در ثواب آن دارد؟

جواب: ثواب نماز جمعه را می برد اما قضای بقیه نمازها بر عهده او باقی می ماند و انسان مسلمان باید خود را در مقابل نعمتهای بی شمار خداوند متعال مدیون بداند و به اجرای دستورات الهی اقدام نماید که از جمله آن نماز است و با این کار مراتب شکرگزاری خود را به درگاه ایزد منان اعلام نماید. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 186، س 216)

سؤال 12: در کتاب گنجهای معنوی برای رفع نماز قضا آمده که اگر کسی نداند چقدر نماز قضا دارد باید شب دوشنبه پنجاه رکعت نماز بخواند با حمد و سوره و روزه بگیرد روز دوشنبه را و ظهر دوشنبه نیز پنجاه رکعت با حمد و سوره بخواند بعد از فراغت صد مرتبه استغفار کند، مطابق با صد سال نماز قضا است. اما در رساله مراجع مطلبی راجع به نماز قضای فراموش شده پیدا نکردم، لطفا درست بودن یا نبودن این مطلب را برایم بنویسید و همین طور منبع آن را و راهی جلوی پایم بگذارید. البته قابل ذکر است که خوابی که دراین باره دیده شده حاکی از این است که من نماز قضائی ندارم؟

جواب: مطلبی که در کتاب مذکور آمده است برای جبران نماز قضا صحیح نیست بلکه باید هر مقدار از نماز و روزه که یقین دارید قضا شده است بجا آورید و قضای موارد مشکوک واجب نیست. مسائل مربوط به قضای نماز را در رساله با عنوان نماز قضا ملاحظه فرمائید. (ر.ک: مجمع المسائل آیه الله گلپایگانی، ج 1، ص 224، س 13)

سؤال 13: آیا اگر پدر و مادر نماز نمی خوانند ما می توانیم هر وعده ای برای آنها بخوانیم ولی پدر هیچ مشکلی از جهت توانائی ندارد ولی مادر مریض است؟

جواب: تا شخص زنده است دیگری نمی تواند نماز قضای او را به جا آورد و بر خودش واجب است که آنها را انجام دهد و می دانید که نماز در هیچ حالت از انسان ساقط نمی شود و مریض به هر نحو می تواند باید نمازهای خود را بخواند. بلی بعد از مرگ پدر و مادر فرزند می تواند قضای نماز او را انجام دهد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 785، م 1387)

سؤال 14: آیا هر نماز قضائی را باید درجای خود مثلا صبح را در صبح و… بجا آورد؟

جواب: بجا آوردن قضای نماز صبح در صبح و ظهر در ظهر لازم نیست بلکه در هر زمان می توان نمازهای قضا را بجا آورد. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 183، س 205)

سؤال 15: من دختری هستم که از دوازده سالگی نمازم را خوانده و روزه ام را گرفته ام درخصوص سالهائی که باید تکلیفم را انجام می دادم توضیحات لازم را مبذول فرمائید؟

جواب: قضای نمازهائی که پس از تمام شدن نه سال قمری نخوانده اید قضا نمائید و روزها را هم اگر بر اثر ضعف و ناتوانی نگرفته اید قضا کنید و برای هر روز آن 750 گرم طعام (گندم، آرد، برنج و…) به فقیر بپردازید و اگر قدرت بر انجام آن داشته اید و بر اثر بی توجهی روزه نگرفته اید علاوه بر قضا برای هر روز 60 مد طعام (750 گرم گندم و…) به فقیر بپردازید. روزه های قضا در ایام عادت ماهانه که تا رمضان دیگر نگرفته اید علاوه بر قضا کفاره یک مد طعام هم دارد. نمازها و روزه های قضا را می توانید به تدریج به جا آورید و خود را در زحمت نیاندازید. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 788)

سؤال 16: من دختری 25 ساله هستم، اینجانب از کلاس دوم راهنمایی به بعد عادت ماهیانه شدم و کسی مرا راهنمائی نکرد که من غسل حیض انجام دهم و سایر تکالیفم را انجام بدهم تا اینکه در سال اول دبیرستان خودم متوجه شدم و من 7 روز در ماه عادت می شوم حال سؤال من این است که من که نماز و روزه ام را که بدون غسل انجام داده ام چطور می شود حتی همانطور که عادت ماهانه بودم به مسجد نیز رفتم این چطور می شود، گناهش چیست؟ و راهش چیست که بر اثر ندانستن بود که حدود 5 یا 6 سال می شود که من بدون غسل نماز خوانده و روزه گرفته ام تکلیف من چیست؟ و قضاء و کفاره من چقدر است؟

جواب: نمازهای ایام عادت قضا ندارد لکن نمازهای دیگری را که بدون غسل حیض خوانده اید باید قضا نمائید بنابراین محاسبه کنید از زمانی که عادت ماهانه شروع شده تا وقتی که متوجه مسئله شرعی شده اید برای هر ماه باید 23 روز نماز قضا بخوانید و نسبت به قضای روزه ها نظر مراجع معظم مختلف است به نظر مرجع تقلید خود مراجعه نمائید. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 788)

سؤال 17: شخصی که مدت 2 یا 3 روز بیهوش بوده آیا نمازهائی را که در این مدت نخوانده قضا لازم است یا خیر؟

جواب: اگر تمام وقت بی هوش بوده و به دست خودش بیهوش نشده قضا ندارد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 777)

سؤال 18: شخصی به علت سستی و کاهلی در دوران جوانیش نماز نمی خوانده ولی اکنون پشیمان شده و می خواهد همه را قضا کند؛ آیا می تواند این که هر چه زودتر و سریعتر نمازهای قضا را به جا آورد، نماز ها را نشسته بخواند؟

جواب: کافی نیست و باید ایستاده نماز بخواند.@#@ (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 180، س 197)

سؤال 19: عدول از نماز قضائی به نماز قضائی دیگر، در حال نماز چگونه است؟

جواب: عدول از لاحق به سابق مانع ندارد، مثل عدول از نماز عصر به ظهر. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 183، س 204)

سؤال 20: آیا قضاء نماز صبح و مغرب و عشاء را می توان آهسته خواند؟

جواب: باید بلند خوانده شود. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 184، س 208)

نماز قضای پدر و مادر
سؤال 1: پدری که بدون وصیت فوت کرده فرزندش نمی داند او نماز قضا دارد یا خیر یک فرزندش می خواهد پیش نماز مسجد را اجیر کند 2 ماه نماز قضا بخواند، آیا مردم می توانند به امام جماعت در این نماز اقتدا کنند؟

جواب: اگر امام جماعت نماز قضای یقینی فردی را بخواند می شود به او در آن نماز اقتدا کرد اما اگر احتیاطا می خواند نمی شود اقتدا کرد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 798، م 1409)

سؤال 2: اگر پدر شیعه بود اما کلا نه نماز می خواند و نه روزه، آیا بعد از فوت کردنشان باز هم فرزند بزرگ وظیفه دارد نماز و روزه های پدر را انجام دهد یا نه؟ لطفا نظرات حضرات آیات خامنه ای، تبریزی، لنکرانی را بیان فرمائید؟

جواب: آیت الله خامنه ای: بنابر احتیاط در این صورت هم قضای آنها بر پسر بزرگ واجب است.

آیت الله لنکرانی: اگر پدر و مادر از روی نافرمانی هم نماز خود را ترک کرده باشند بنابر احتیاط واجب قضای آن بر پسر بزرگ واجب است.

آیت الله تبریزی: اگر پدر از روی نافرمانی نماز را ترک کرده باشد بنابر احتیاط بر پسر بزرگش تا مقداری که حرجی نباشد واجب است که بعد از مرگش بجا آورد یا برای او اجیر بگیرد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 789، م 1390)

سؤال 3: اگر کسی نداند که دقیقا چه میزان پدر و مادر او نماز و روزه قضائی دارند، چه باید بکند؟

جواب: هر مقدار یقین دارید نماز و روزه برعهده پدر و مادر است، ادا نمائید. البته سایر ورثه هم می توانند در این امر به شما کمک کنند توجه داشته باشید که قضاء نماز و روزه پدر به عهده پسر بزرگتر است و بنابر احتیاط واجب قضاء نماز و روزه مادر نیز به عهده اوست در خصوص مسئله نیز می توانید نظر مرجع تقلید خود را جویا شوید. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 794، استفتائات رهبری)

سؤال 4: در رابطه با مسئله پسر بزرگتر؛ پدرم فرزندی بزرگتر از بنده داشته (فرزند ذکور) ولی در زمان حیات پدرم این فرزند از دنیا رفته است در این خصوص آیا اینجانب پسر بزرگتر محسوب می گردم یا خیر؟

جواب: پسر بزرگتر در زمان فوت پدر موضوع حکم ارشد ذکور است و بنابراین شامل شما می گردد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 794، استفتائات رهبری)

سؤال 5: آیا نماز و روزه ای را که پدر و مادر اشتباه انجام می دهند، بعد از فوت پدر و مادر، قضایشان بر پسر بزرگ واجب است یا نه؟ (مقلد آیت الله لنکرانی)

جواب: اگر پدر و مادر قادر بر تصحیح اشتباه خود نباشند یا نماز خود را صحیح می دانند قضای آن برعهده پسر بزرگ واجب نیست. (ر.ک: جامع المسائل آیه الله فاضل، ج 1، ص 108، س 375)
سؤال 6: اگر پسر بزرگ قبل از اینکه نماز و روزه های قضای پدر را به جا آورد، از دنیا برود، حکم آن در مورد فرزند بعدی (دختر یا پسر) چگونه است؟

جواب: فرزندان بعدی وظیفه ای ندارند. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 792، م 1398)

سؤال 7: اگر کسی یک دختر بچه بیشتر نداشته باشد، آیا نماز پدر و مادر بر همان دختر واجب است یا نه؟

جواب: برخی از فقهاء می فرمایند نماز و روزه قضائی پدر و مادر بنابر احتیاط بر عهده اکبر اولاد ذکور است نه دختران. و گروهی دیگر می گویند اگر پسر نباشد برعهده اکبر ذکور از اولیاء میت میت و با نبود آنها برعهده اناث است. به نظر مرجع تقلید خود در این مورد مراجعه فرمائید. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 794)

منبع:andisheqom.com