ازدواج سالمندان خوب است یا بد؟!

ماهنامه خانه بخت: ازدواج نیازی غریزی و فطری است. شاید در ظاهر نیازهای جسمانی و ادامه نسل عامل پیوند زناشویی در طول تاریخ بوده باشد اما حس نیاز به یک همراه و همدل که بتوان در کلیه مسائل زندگی و غم ها و شادی ها با او همراه بود بیش از این نیاز عامل پیوند زناشویی و ازدواج زن و مرد بوده است.

وقتی از کار و فعالیت فارغ شده ای و بچه ها هم دیگر بزرگ شده و هر یک به دنبال کار خود رفته اند، در این شرایط اگر کسی نباشد که روزهایت را با او پر کنی و از ملال دقایق و ثانیه ها به او پناه ببری، حتی در مواقع بیماری و احتیاج به دادت برسد و انیس و همدمت باشد، پیری و کهنسالی به کابوسی تکراری و اجباری بدل می شوند.

اما بسیاری از فرزندان سالمندان که عموما همه افراد بالغ و صاحب خانواده ای هم هستند با مسئله ازدواج والدینشان در سنین بالا مشکل دارند و حاضر به قبول آن نیستند. این درحالی است که با خانه های آپارتمانی و کوچک امروز اکثرا توان نگهداری از پدر و مادر پیرشان را هم ندارند و ضمنا از تنها ماندن آن ها در خانه هم دل نگران هستند. با این شرایط سوال اساسی این است که آیا ازدواج سالمندان خوب است یا بد؟

این ازدواج هیچ ریسکی ندارد

یک مددکار سالمندان که در آسایشگاه کهریزک کار می کند در مورد ازدواج سالمندان می گوید: بدون هیچ شراطی این عمل خداپسندانه را تایید می کنم. او ادامه می دهد: در درجه اول این ازدواج چون در سنین بالا و بین افراد باتجربه اتفاق می افتد هیچ ریسک و مشکلی ایجاد نمی کند. از سوی دیگر، با توجه به اینکه همه سالمندان چه آن ها که با فرزندانشان هستند چه آن ها که به دلایل مختلف فرزندانشان نمی توانند با آن ها زندگی کرده یا از آن ها مراقبت کنند، تنهایی و نیاز به یک همراه را بیش از سایر مقاطع زندگی خود تجربه می کنند.

او عنوان می کند: أر شرایطی که همسر فوت کرده باشد دیگر این نیاز تشدید می شود و واقعا نمی توان انتظار داشت حتی با استخدام یک پرستار تمام وقت مشکلات برطرف شود.

خاکپور در مورد مشکلاتی که ممکن است این ازدواج ها داشته باشد می گوید:  تنها مشکل این است که برخی عنوان می کنند در این سن هر دو طرف پیر هستند و به قول معروف به فردی نیاز دارند که خودشان را ضبط و ربط کند و در این شرایط نمی توانند بار یکی دیگر را هم به دوش بکشند. در حالی که همان طور که گفتم این نیاز فقط جسمانی نیست و همین که شما تصور می کنید فرد دیگری هم در خانه حضور دارد که در شرایط اضطرار می تواند به دادتان برسد کافی است و در ضمن حضور این فرد باعث پرشدن خلاء عاطفی و افزایش روحیه و انگیزه می شود.

بیشتر سالمندان احساس تنهایی می کنند زیرا فرزندانشان معمولا ازدواج کرده و آنان را ترک کرده اند. همچنین مرگ همسر نیز به شدت می تواند بر احساس تنهایی آن ها بیفزاید. به علاوه به علت ناتوانی حرکتی نمی توانند از خانه خارج شوند و با دیگران در ارتباط باشند. مروری بر ادبیات تنهایی سالمندان نشان می دهد منشا بسیاری از حالت های نامتعادل روانی از قبیل افسردگی و یاس شدید، احساس تنهایی است.

یک روان شناس در این رابطه می گوید: احساس تنهایی یکی از مشکلات عصر حاضر است و به عنوان فقدان رابطه اجتماعیی یا رابطه اجتماعی مطلوب تعریف می شود. تنهایی یا احساس تنهایی اثرات بسیار عمیقی بر جای می گذارد و حتی بر میزان خوردن غذا و متابولیسم و تغییرات بیولوژیکی نیز موثر است. حسین صدر می گوید: سالمندان فاقد منابع مجدد دوستی هستند زیرا بیشتر آن ها کار نمی کنند و موقعیت ایجاد روابط دوستانه در فضای کار را ندارند و دوستان هم سن و سالشان را نیز به نوعی از دست داده اند؛ این مساله تنهایی آن ها را افزایش می دهد.

این احساسات مایوس کننده، میزان مصرف داروهای آرامبخش و مسکن را در سالمندان افزایش می دهد. مهم ترین ویژگی دوره سالمندی، تنهایی و احساس تنهایی است. مرد یا زنی که در چرخه زندگی، خانه خود را تنها آشیانه ای خالی می بیند، به ازدواج نیاز دارد چرا که پیامد این احساس تنهایی، افسردگی است.

صدر ادامه می دهد: بهتر است برای بسیاری از سالمندان که از نظر جسمانی نیاز آنچنان زیاد به دیگران ندارند و فقط از نظر روانی احساس تنهایی می کنند به جای استخدام پرستار به عنوان همدم، شرایط ازدواج را فراهم و آن ها را برای یک ازدواج موفق تشویق کنیم.

این روان شناس در مورد تعبیری که مردم از این ازدواج ها دارند، می گوید: تعبیری که مردم جامعه در مورد موقعیت زن و مرد دارند، یکسان نیست. بعضا هنجارهای جامعه طوری تعریف شده که اگر یک زن سالمند قصد ازدواج داشته باشد خیلی قابل قبول نیست در صورتی که این یک هنجار است و ضدارزش نیست اما برخی این هنجار را با ارزش مترادف می دانند که این مساله اشتباه است.

 

این روان شناس عنوان می کند: زن ها به لحاظ روان شناختی خیلی بیشتر از مردها به حمایت نیاز دارند و در معرض آسیب های بیشتری از نظر روانی هستند به همین دلیل است که باید گفت این هنجار کاملا غلط است.

او درباره نگارش افراد و فرزندان به این ازدواج می گوید: مساله مهم در ازدواج سالمندی، بعضا جبهه گیری فرزندان و نگرش آن ها به ازدواج یکی از والدین به ویژه مادرانشان است. زن سالمند حتی اگر میل به ازدواج داشته باشد معمولا جرات و جسارت مطرح کردن ازدواج مجدد را ندارد.

ازدواج سالمندان بیشتر شده که می تواند نشانه خوبی برای سلامت آن ها باشد، براساس آمارهای جمع آوری شده در 9 ماهه آخر سال گذشته 7 هزار و 868 مورد ازدواج مربوط به مردان بالای 60 سال و هزار و 174 مورد نیز مربوط به زنان بالای 60 سال بوده است. بررسی ها نشان می دهد سالمندان تنها، کمتر از کسانی که شریک و همراهی برای زندگی خود دارند، چشم امید به زندگی دوخته اند در حالی که سالمندی هم می تواند دوره زندگی بانشاطی برای مردان و زنان باشد.

براساس آمارهای جمع آوری شده از کل 520 هزار و 240 ازدواج در 9 ماهه سال گذشته 7 هزار و 868 مورد مربوط به مردان بالای 60 سال و 174 مورد نیز مربوط به زنان بالای 60 سال بوده که در دفاتر رسمی به ثبت رسیده است.

جامعه شناسان معتقدند ازدواج سالمندان تا چند سال قبل در جامعه یک تابوی قوی محسوب می شد و خانواده ها گمان می کردند این افراد نیاز عاطفی، روحی و روانی، جنسی و… ندارند به همین دلیل مانع ازدواج آن ها می شدند و همین موضوع مشکلات زیادی را برای سالمندان ایجاد می کرد که مهم ترین آن تنهاییشان بود.

آمارها نشان می دهد 65 درصد مردان 35 تا 64 سال در اثر فوت همسر تنها هستند در حالی که این رقم در زنان این گروه سنی 7.65 درصد را به خود اختصاص داده است از سوی دیگر براساس اطلاعات موجود زنان سالمندی سهم بیشتری از تنهایی دارند به طوری که 92 درصد آن ها در تنهایی زندگی می کنند این در حالی است که این آمار در میان مردان بالای 65 سال فقط هشت درصد است.

به گفته کارشناسان، ازدواج سالمندان یکی از بهترین نوع ازدواج ها است چرا که در این سنین زنان و مردان به دور از هر گونه هوا و هوس و با کوله باری از تجربه به زندگی مشترک روی می آورند به همین دلیل با کمترین احتمال خطر مواجه است و سالمندان در کنار یکدیگر به آرامش می رسند.

برطرف کردن نیازهای عاطفی و سلامت جسمی و روحی می تواند پررنگ ترین انگیزه ازدواج های سالمندی باشد. چرا که هر فرد، در هر سنی، نیازمند مورد توجه بودن و محبت است، این درحالی ست که افرادی که تنها زندگی می کنند به دلیل عدم ارضای نیازهای عاطفی سیستم بدنیشان تعضیف می شود و رفته رفته موجب درماندگی و بیماری آن ها خواهدشد و اینجاست که نقش یک همدم جلوه بیشتری پیدا می کند.

در حال حاضر جامعه در حال بسترسازی و فرهنگ سازی است و نسبت به سال های گذشته خانواده ها و فرزندان برای سالمندان حق ازدواج نیز قائل می شوند چرا که به این نتیجه رسیده اند ازدواج این افراد مانع مرگ تدریجیشان شده و حق حیات دوباره ای به سالمندان می دهد.

ازدواج حدود 8 هزار سالمندعلی اکبر محزون مدیر کل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال به ازدواج سالمندان اشاره کرده و افزود: در سال قبل، بیش از 7 هزار و 868 ازدواج مربوط به مردان بالای 60 سال و هزار و 174 مودر نیز مربوط به زنان بالای 60 سال بوده که در دفاتر رسمی به ثبت رسیده است.

از سوی دیگر نکات جالب توجهی که در آمارها وجود دارد این است که 900 ولادت در سال 94 مربوط به پدران بالای 70 سال است و استان سیستان و بلوچستان با 247 ولادت، 4.24 درصد کل ولادت های مربوط به پدران این سن در کل کشور را به خود اختصاص داده است و پس از آن نیز خراسان رضوی با 91 ولادت و خوزستان با 69 ولادت در رتبه های بعدی قرار گرفته اند.
اگرچه ازدواج مردان بالای 60 سال فقط 5.1 درصد ازدواج ها را به خود اختصاص داده اما باز هم به نوبه  خود نشان دهنده روحیه خوب و سلامت مردان و همچنین افزایش سن امید به زندگی در میان آنان است.

آمراهای ثبت احوال کشور نشان می دهد که روزانه 32 سالمند در کشور ازدواج می کنند. هر چند این آمار حاکی از افزایش امید به زندگی در ایران است ولی با توجه به هشدار

کارشناسان و روان شناسان برای افزایش شادابی و امید به زندگی دز میان جامعه سالمندی باید دستگاه های مسئول تسهیلات مناسبی را برای تشویق سالمندان به ازدواج به کار ببرند.

سید حسن موسوی چلک رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در این باره می گوید: نرخ امید به زندگی در آسیا 62 تا 80 سال اعلام شده که ایران در این شاخص با 73 سال، هفت سال با کشور اول آسیا (ژاپن) فاصله دارد. همچنین براساس آمارهای جهانی هنگ کنگ با 83 سال دارای بیشتری نرخ امید به زندگی و سیرالئون و افغانستان با 47 و 43 سال دارای کمترین نرخ امید به زندگی در جهان هستند.

دکتر امان الله قرایی مقدم افزود: دلیل عمده این موضوع که در این نوع ازدواج است، ثروت مردان، ازدواج قبیله ای و سایر مسائل است که درواقع موجب نابسامانی می شود.

و یا اما ازدواج سالمندان را با هم سن خودشان بدون مشکل می داند و معتقد است چنانچه سالمندان با افراد هم سن و سال خود ازدواج کنند، ایرادی ندارد اما در همین موارد نیز اگر فرزندی از زندگی قبلی وجود داشته باشد، بعضا باعث آسیب می شود.

 

تنهایی عامل اصلی ازدواج سالمندان

وی با اشاره به این که تنهایی عامل اصلی ازدواج سالمندان است، گفت: با توجه به اینکه سالمندان در سن پیری نیاز به مراقبت زیادی دارند و همچنین از لحاظ روحی و روانی در این سابد تحت مراقبت باشند، بنابراین برخی از آن ها با ازدواج، این مشکلات خود را حل می کنند.

این جامعه شناس گفت: از سوی دیگر سن امید به زندگی نیز افزایش یافته است به طوری که در ایران این سن برای مردان 72 و برای زنان 75 سال است که نشان دهنده افزایش آن نسبت به سال های قبل است و ازدواج سالمندان می تواند واکنشی باشد به امید به زندگی.
او با تاکید بر اینکه سالمندانی که حقوق ودرآمد کافی دارند باید ازدواج کنند، گفت: در کشورهای دیگر نیز سالمندان ازدواج می کنند اما رسم و رسومات آن ها با ایران متفاوت است.

وی با تاکید بر اینکه در گذشته ازدواج سالمندان یک تابو بود ،گفت: در حال حاضر دیدگاه ها نسبت به قبل بهتر شده و در ادبیات ما به اشتباه ازدواج سالمندان را خطا می دانستند.
وی تاکید کرد: زندگی خانوادگی هسته ای امروز دیگر قدرت نگهداری از سالمندان را ندارد و مردان و زنان مسن به ناچار باید به فکر سرپناهی برای خود باشند.

براساس تحقیقات انجام شده مجردان بیشتر از متاهلان خودکشی می کنند. بر همین اساس ازدواج سالمندان می تواند عاملی برای جلوگیری از خودکشی در سالمندی باشد.

عرف، حقی برای سالمندان تنها قائل نمی شود

اما دکتر محمدعلی الستی ازدواج سالمندان را بدون هیچ قید و شرطی یکی از پسندیده ترین پدیده های اجتماعی دانسته و می گوید: ازدواج سالمندان فی نفسه برای استحکام خانواده و از تنهایی درآوردن افراد و کامل کردن انسان ها امری نیکوست.

او معتقد است عرف ما برای افراد سالمندی که تا به حال ازدواج نکرده اند و یا آنهایی که همسرانشان را از دست داده اند حقی قائل نمی شود که این مورد یک نقطه ضعف و تفکر ارتجاعی است و از همان دسته عقایدی است که به عنوان مثال در هند فردی که شوهرش فوت کرده را در کنار همسرش زنده به گور می کردند. با این توهم و خرافه که در آن دنیا در کنار همسرش باشد.

الستی با اشاره به اینکه امروز در کشور ما بیش از 150 هزار پیرمرد و پیرزن تنها زندگی می کنند، گفت: حدود 40 هزار نفر آن ها به علت تنها بودن دچار افسردگی شده و یا در معرض افسردگی قرار دارند.

باید توجه داشت که ترویج ازدواج در میان سالمندان تنها به گسترش، تعمیق و حتی اصلاح و ارتقای ازدواج جوانان نیز کمک می کند، زیرا جوانان وقتی بزرگسالان را می بینند که درمقابله با مشکل تنهایی، ازدواج می کنند، به ازدواج ترغیب می شوند.

دکتر الستی معتقد است مشاهده ازدواج هایی که مبنای اصلی آن چیزی جز جاذبه جنسی است می تواند توجه به وجود جنبه های دیگر و احساس نیاز به آن جنبه ها را در انسان ها برانگیزد و جوانان نیز بیاموزند که می توانند در زندگی دونفره و زناشویی به ابعاد متفاوتی از انسانیت انسان توجه و به آن تاکید کرد و حتی بنای بنیان خانواده را بر آن ها استوار کرد.

این استاد دانشگاه گفت: یکی از مسائل مهمی که در ازدواج سالمندان در کشورهای مختلف به ویزه در کشور ما ایجاد می شود این است که فرزندان یکی از زوج ها فکر می کنند که فرد جدیدی که وارد خانواده شده جای پدر یا مادر آن ها را گرفته، در حالی که پدر یا مادر آنان به علت ورود این فرد آن ها را ترک و یا فوت نکرده است و این تنها یک توهم ارتجاعی، ثبات کور و یک تابوی ضدانسانی است.

ازدواج ناموفق به سلامت افراد در سالمندی آسیب می زند

خلاصه: نتایج تحقیقات دانشمندان دانشگاه تگزاس نشان داده است ازدواج ناخوشایند و توأم با ناسازگاری به سلامت افراد در درون سالمندی آسیب می زند.

به گزارش سرویس علمی پژوهشی ایسکانیوز به قنل از رویترز، این دانشمندان با 8 سال مطالعه بر روی هزار و 49 نفر و پرسش در مورد احساس علاقه و توجه همسرانشان به آن ها، بحث ها درگیری های آنان و همچنین بررسی سلامت جسمی آن ها، به این نتیجه رسیدند، ازدواج نامناسب و ناموفق سلامت زنان و مردان مسن را زودتر تحت تاثیر قرار می دهد.

این محققان همچنین دریافتند ازدواج موفق و شاد در سلامت پیرترین گروه های سنی تاثیر مثبت دارد و این در حالی است که ازدواج ناخوشایند نیز بیشترین تاثیر را روی سلامت همین گروه سنی به صورت اثرات منفی به جای می گذارد.

این نتایج نشان می دهد، تاثیر احساس نارضایتی از ازدواج در سلامت افراد مسن بیشتر است.