احکام نفاس در بانوان

نفاس خونى است که زن در وقت زایمان یا بعد از آن قبل از گذشت ده روز از هنگام زایمان مى‌بیند، هر چند جنین سقط شده باشد.

سوال: زنی که بعد از زایمان، بیش از ده روز ترشحات و خون ببیند، به لحاظ شرعی چه وظیفه‌ای دارد؟

 مراجع تقلید درباره زنی که بعد از زایمان تا یک ماه یا بیشتر به صورت پی‌درپى خون ببیند، می‌گویند:

 1. یا در دوره حیض، دارای عادت مشخص است؛  در این ‌صورت، به اندازه روزهاى عادت او نفاس است و اگر این خون تا ده روز دیگر هم ادامه داشت، استحاضه است، اگر چه در روزهاى عادت ماهانه‌اش باشد. مثلاً زنى که عادت حیض او از بیستم هر ماه تا بیست و هفتم آن است، اگر روز دهم ماه زایمان کرد و تا یک ماه یا بیشتر پی‌درپى خون دید، تا روز هفدهم نفاس و از روز هفدهم تا ده روز استحاضه است (حتّى خونى که در روزهاى عادت خود که از بیستم تا بیست و هفتم بود). بعد از گذشتن ده روز، اگر هم‌چنان مشاهده خود ادامه پیدا کرد، چنان‌چه خونى را که می‌بیند در روزهاى عادتش باشد،[1] حیض است و اگر در روزهاى عادتش نباشد، باید آن‌را استحاضه قرار دهد.[2]

 2. یا در دوره حیض عادت مشخص ندارد؛ در این صورت، ده روز اول آن نفاس و ده روز دوم آن استحاضه است[3] و خونى که بعد از آن می‌بیند، اگر نشانه حیض را داشته باشد،[4] حیض و گرنه آن هم استحاضه می‌باشد.[5]

سوال: احکام نفاس در بانوان چیست؟

 نفاس خونى است که زن در وقت زایمان یا بعد از آن قبل از گذشت ده روز از هنگام زایمان مى‌بیند، هر چند جنین سقط شده باشد [و به زنی که چنین خونی را ببیند نفساء می‌گویند]. (امام خمینى، تحریر الوسیله، ج ‌1، ص 60) در کتاب‌های فقهی برای آن احکامی ذکر نموده‌اند، از جمله:

 1. کارهایی که بر حائض حرام است، بر نفساء هم حرام است و آن چه بر حائض واجب و مستحبّ و مکروه است، بر نفسا هم واجب و مستحبّ و مکروه مى‌باشد. (امام خمینى، توضیح المسائل (محشّى)، ج ‌1، ص 300، م 513)

 2. نمازهایى که زن در زمان نفاس نخوانده قضا ندارد، ولى قضاى روزه‌هاى نگرفته را باید بگیرد.

 3. طلاق دادن زنى که در حال نفاس مى‌باشد باطل است و نزدیکى کردن با او حرام مى‌باشد و اگر شوهرش با او نزدیکى کند احتیاط واجب (آیات عظام گلپایگانى، اراکى، فاضل، مکارم، زنجانى، صافى، نورى: «احتیاط مستحبّ ..») آن است به دستورى که در احکام حیض گفته شده کفّاره بدهد. (توضیح المسائل (محشّى)، ج ‌1، ص 300، م 514؛ آیات عظام خوئى، تبریزى، سیستانى: «کفاره ندارد»)

 4. وقتى زن از خون نفاس پاک شد، باید غسل کند و عبادت‌هاى خود را به‌جا آورد. و اگر دوباره خون ببیند چنانچه روزهایى که خون دیده با روزهایى که در وسط پاک بوده، روى هم ده روز یا کمتر از ده روز باشد، تمام آن نفاس است و اگر روزهایى که پاک بوده روزه گرفته باشد، باید قضا نماید. (آیات عظام  مکارم و شبیری: «روزهایى که در وسط پاک بوده عباداتش صحیح است»؛ آیات عظام سیستانى، گلپایگانى، صافى: «بنا بر احتیاط واجب روزهایى را که خون دیده نفاس قرار دهد و در روزهایى که در بین پاک بوده آن چه را بر نفساء حرام است ترک کند و عبادت‌هاى خود را به جا آورد». آیت الله سیستانی: «و اگر خونى که آخر دیده، از ده روز تجاوز کرد باید مقدارى از آن را که در ده روز دیده، نفاس و آن چه بعد از آن است، استحاضه قرار دهد»)

 5. چنانچه زن پس از گذشت ده روز از زایمان باز هم خونى ببیند، محکوم به استحاضه است، و باید به احکام استحاضه عمل نموده و عبادتهاى خود را انجام دهد. (گلپایگانى، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج‌4، ص 56)

 پی نوشتها:
 [1]. آیات عظام  گلپایگانى، صافى، خوئى و تبریزى: «یا در روزهاى عادتش نباشد ولى نشانه حیض را داشته باشد، حیض است».
 [2]. آیات عظام  گلپایگانى و صافى: «و اگر بعد از گذشتن ده روز از نفاس، در روزهایى که عادت حیض او نباشد، خونى ببیند که نشانه حیض نداشته باشد، باید احتیاطاً تا وقتى که ممکن است آن خون حیض باشد، آنچه را بر حائض حرام است ترک کند و کارهاى مستحاضه را بجا آورد»؛ آیات عظام خوئى و تبریزى: «اگر در روزهاى عادتش نباشد و نشانه‌هاى حیض را هم نداشته باشد، استحاضه است»؛ آیت الله اراکی: «اگر نشانه‌هاى حیض را داشته باشد حیض و گرنه استحاضه قرار دهد»؛ ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل(محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج‌1، ص 303، م 519، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق.
 [3]. آیه الله سیستانی دام ظله: ده روز دوم آن اگر نشانه حیض را داشته باشد حیض و گرنه استحاضه است.
 [4]. آیات عظام خوئى ره و تبریزى ره: «اگر نشانه حیض را داشته باشد یا در وقت عادتش باشد هر چند عدد آن نامشخص باشد».
 [5]. ر.ک: توضیح المسائل(محشّی)،  ج‌1، ص 304، م 520.

منابع:
اسلام کوئیست
توضیح المسائل(محشّی)،  ج‌1