انزوای اجتماعی در کودکان

کودکانی که تحت زورگویی همسالان خود قرار می‌گیرند با احتمال بیشتری در معرض بروز مشکل در بخش‌های دیگر زندگی خود خواهند بود. محققان اخیراً دریافته‌اند حداقل سه فاکتور در رفتار کودکان وجود دارد که باعث انزوای اجتماعی در آنها می‌شود و این فاکتورها ناتوانی کودک در انتخاب و یا پاسخ دادن به تعاملات غیرکلامی دوستان را شامل می‌شود. آمار نشان می‌دهد بین ۱۰ تا ۱۳ درصد کودکان در سنین مدرسه طرد شدن از طرف دوستان را تجربه می‌کنند.

زورگویی به کودکان و انزوای اجتماعی علاوه بر مشکلات روانی احتمال کسب نمرات پائین، اخراج شدن از مدرسه و اعتیاد به مواد مخدر را افزایش می‌دهد.

به گفته محققان، مهارت‌های اجتماعی کودک طی بازی به دست آمده و اثرات آن بعدها در زندگی او ظاهر خواهد شد.

زمان‌های بازی ساختار نیافته یا بازی‌هایی که بدون نظارت و راهنمایی بزرگسالان انجام می‌گیرد، همان لحظاتی است که کودک سبک رفتار بزرگسالان و نحوه برقراری ارتباط به روش بزرگسالان را تجربه می‌کند.

کودکانی که از نظر اجتماعی مشکل دارند، حداقل در سه گستره دیگر تعاملات غیرکلامی مانند دریافت نشانه‌های غیرکلامی، درک معانی اجتماعی آنها و ارائه راه‌حل برای حل مشاجرات اجتماعی نیز با چالش روبه‌رو می‌شوند.

برای مثال گاهی کودک قادر به درک معنای تکان دادن پا و … به نشانه بی‌صبری و … نیست. دوستی با یک یا دو دوست فرصت تمرین مهارت‌های اجتماعی مورد نیاز کودک را برایش فراهم می‌کند.

در این میان کمک والدین، معلم و سایر بزرگسالان نیز نقش مؤثری دارد. آنها باید به جای واکنش نشان دادن با رفتارهایی مانند خشم، خجالت و … در برابر کودک، به او مهارت‌های اجتماعی را بیاموزند.

برای آموزش این مهارت‌ها توجه به نکات زیر ضروری است:

شرح اتفاق رخ داده باید بدون قضاوت قبلی از کودک پرسیده شود.

از کودک خواسته شود تا اشتباهش را بیان کند (زیرا گاهی کودکان بدون آن‌که از نقش خود در یک رویداد مطلع باشند، شاهد عکس‌العمل اطرافیان هستند).

به جای سرزنش کودک برای درک و تعیین اشتباهات و … باید سؤالاتی از او پرسیده شود تا به او در درک اشتباهش کمک کند.

با بیان یک داستان مشابه و خیالی به کودک کمک شود تا گزینه و راه‌حل درست را انتخاب کند.

به کودک تکالیف اجتماعی داده شود تا او نیز برای کسب این مهارت‌ها تمرین کند. برای مثال باید به کودک گفت: «حالا که فهمیدی اگر اسباب‌بازی‌هایت را به دیگران بدهی چه اهمیتی دارد، فردا این کار را تمرین کن و نتیجه‌اش را برایم تعریف کن »