نمد مالی صنایع دستی چهارمحال و بختیاری
نمد مالی
نمد مالی، یکی از دیرینه ترین هنرهای صنایع دستی چهارمحال و بختیاری محسوب می شود.
نمدمالی، از قرن های متمادی و چه بسا از بدو شکل گیری زندگی اجتماعی انسان ها، به عنوان یکی از صنایع دستی تولیدی، وجود داشته است.
انسان ها از زمانی که حیوانات وحشی را اهلی و برای پرورش به مناطق مختلف مانند ارتفاعات، دشت و غیره بردند، نیاز به زیرانداز و تن پوشی گرم داشتند که با توجه به وفور مواد اولیه و پی بردن به خاصیت پشم، هنرصنعت نمد مالی، شکل و رونق گرفت.
اکنون چهارمحال و بختیاری به عنوان یکی از قطب های مهم تولید نمد در کشور و حتی دنیا به شمار می رود.
امروزه ابزار صنعتی به کمک نمدمالی آمده و وسایلی مانند ماشین برقی حلاجی به جای کمان دستی و ضربه زدن برقی که 20 درصد کار نمد را انجام می دهد، جایگزین شده است.
پس از آنکه عشایر گوسفندان خود را از قشلاق به ییلاق می آورند، پشم آن ها را در آب های جاری شستشو داده و سپس به وسیله قیچی مخصوصی به نام “چره”آن را می چینند و جداگانه بسته بندی می کنند.
صنایع دستی چهارمحال و بختیاری
وقتی پشم چیده و از نظر رنگ بندی و کیفیت جداسازی شد، صنعتگران نمدمالی، که بیشتر هم به صورت سنتی در مجاورت عشایر قرار دارند، پشم مورد نیاز را خریداری کرده و به محل کار خود انتقال می دهند.
سپس در مرحله نخست، پشم را حلاجی کرده و براساس نوع نمدی که قصد مالش دهند آن را دارند، پهن کرده و به وسیله ابزار ساده ای به نام پنجی الیاف پشم حلاجی شده را تا ارتفاع 60 سانتی متر بر روی قالب به صورت یکنواخت می ریزند به اصطلاح محلی پشم را بر روی قالب به صورت پف یا پفکی در آورده که بعد از این عمل با همان وسیله پنجی یا پنجک، بر روی پشم پف شده فشار می دهند تا کمی از حجم آن کاسته شود.
در مرحله دوم، بر روی پشم های ریخته شده در قالب،به صورت یکنواخت آب داغ می ریزند، که این عمل پشم را سنگین کرده و در همان مرحله الیاف پشم به یکدیگر زنجیر می شوند.
در مرحله سوم، قالب را به صورت لوله می پیچند و دور آن را با طناب می بندند و حدود 20 دقیقه تحت فشار چند کارگر با ضربات دست پا به آن ضربه می زنند تا الیاف پشم به صورت فشرده و نسج گونه گردد، که به این مرحله خامه می گویند.
در مرحله چهارم، قالب را باز کرده و لبه های نمد را روی خود برگردان می کنند و مقدار کمی پشم حلاجی شده در آن اضافه می کنند و بر روی سطح کار مخلوطی از آب و صابون پخته شده می ریزند و دوباره قالب را بسته و مالش می دهند.
در مرحله پنجم، قالب را باز کرده و نقش و طرح بر روی نمد می گذارند که این مرحله، به دو صورت انجام می شود.
در مرحله ابتدایی، قبل از ریختن پشم بر روی قالب، نقش ترسیم و طراحی شده و بعد روی پشم ریخته شده به هم می چسبند.
نمد مالی، یکی از دیرینه تری صنایع دستی چهارمحال و بختیاری محسوب می شود
در مرحله بعد، در نمد قالب کرده نقش از قبل ساخته و تهیه کرده، بر روی آن گذاشته و به وسیله محلول آب گرم و صابون، با فشار و مالش، طرح و نقش بر روی نمد می چسبد و سپس نمد را لوله کرده و مالش می دهند.
در مرحله ششم، نمد را به صورت لوله درآورده و حدود دو ساعت، مالش و ورز می دهند و در حین انجام مالش، نسبت به صاف و قرینه کردن طرح و نقش اقدام می کنند.
در مرحله هفتم، پس از انجام کار مالش، ابتدا نسبت به صاف کردن ابعاد نمد، رفع کجی ها، برطرف نمودن اختلاف سطح احتمالی، پرز سوزی و اصلاح نمد اقدام می کنند.
در مرحله هشتم، نمد آماده شده را با آب ولرم شستشو داده و سپس در آفتاب مستقیم خشک و به مشتریان عرضه می کنند.
متأسفانه به علت زحمات طاقت فرسا و همچنین داشتن فیزیک بدنی خشن و سخت برای انجام نمدمالی از یک سو و نداشتن درآمد کافی از سوی دیگر، امکان حضور جوانان در این رشته کم رنگ شده است.
منبع:miraschb.ir
مجله اینترنتی گلثمین آرزوی بهترینها را برای شما دارد.