آشنایی با صنایع دستی مشهد

صنایع دستی مشهد

 هنگام سفر به مشهد مقدس از صنایع دستی این شهر قافل نشوید، سفر به مشهد هم زیارت است و هم سیاحت، مشهد قطب صنایع دستی کشور نیز هست. صنایع دستی مشهد از سوغاتی های مشهوریست که در هنگام سفر به مشهد، هنگام گشت و گذار در مراکز خرید بزرگ مشهد می توان دید.  

برای تزیین پوستین نیز از هنر سوزن‌دوزی و با رنگ‌آمیزی استفاده می‌کردند

 

پوستین‌دوزی : 

در زمره صنایع دستی مشهد پوستین‌دوزی و نقش‌اندازی روی آن از اهمیت و جایگاه برخوردار است. بنابر شواهد فن پرورش و نمک زدن، تراش و خورش دادن و آماده کردن پوست برای جلیقه، پوستین و زیرانداز، دارای سابقه هزار ساله و یا بیشتر می‌باشد. پیش از این بسیاری از پوستین‌دوزها در محله نوغان گردهم می‌آمدند که اصلیت آنها کابلی و در مشهد متوطن گردیده بودند، شیوه کار آنان بدین ترتیب آغاز می‌شد، ابتدا پوست تازه گوسفندان پر پشم را به دباغخانه می‌برند، پشت پوستها را با نمک و آرد جو آش می‌دادند، کارد می‌کشیدند، رنگ می‌زدند و در آفتاب می‌گستراندند تا به صورت چرم نرم و زرد رنگی درآیند، آنگاه آن را اصلاح کرده و مانند خیاط‌ها برای تهیه انواع پوستین آن را برش می‌دادند و با سوزن به هم می‌دوختند، برای تزیین پوستین نیز از هنر سوزن‌دوزی و با رنگ‌آمیزی استفاده می‌کردند و امروزه پوستین‌دوزی از هنرهای مردم شاندیز محسوب می‌شود که در کنار کار کشاورزی و دامپروری به این حرفه نیز روی آورده‌اند و به تولید انواع سجاده، پادری، دایره‌های کفشی، دستکش و غیره اشتغال دارند.

استفاده از پشم های مرغوب، رنگهای گیاهی از قابلیت های برجسته فرش مشهد است

فرش مشهد :

هرچند نمیتوان تاریخ دقیقی را در خصوص آغاز قالیبافی در استان خراسان رضوی، تخمین زد با این حال می توان ادعا کرد قالی بافی در مشهد حدود پنج سده قدمت دارد. از مهم ترین مراکز قالی بافی استان خراسان رضوی مشهد ، کاشمر ، نیشابور، سبزوار را می‌توان نام برد. زیبا ترین و باکیفیت ترین فرش های دستبافت را می توانید در مشهد ببینید و آن را بعنوان یک یادگاری ارزشمند و زیبا خریداری کنید. استفاده از پشم های مرغوب ، رنگهای گیاهی و… از قابلیت های برجسته فرش مشهد است.

 گلیم‌ها دارای نقوش متنوع حیوانی و طراح‌های هنری است 

گلیم‌بافی:

پیشینه این هنر به دوران تاریخی و قبل از اسلام می‌رسد اما در طول دوران اسلامی ذوق و سلیقه کویرنشینان، روستاییان و بومیان موجب بروز خلاقیت‌های هنری و شکوفایی آن با الهام از طبیعت پیرامون بود که امروزه زنان روستایی اوقاتی از زندگی روزمره خود را به بافت گلیم اختصاص می‌دهند. گلیم‌ها دارای نقوش متنوع حیوانی و طراح‌های هنری است که از انواع آن می‌توان به گلیم سوماک و گلیم سوزنی اشاره کرد.

سنگ تراشی مشهد

سنگ تراشی :

سنگ تراشی، هر کاره تراشی و قلم زنی از مجموعه هنرهایی هستند که ۱۴ قرن قدمت دارند. از این هنر میتوان در ساخت اشیا و ابزار آلات زینتی استفاده کرد که طرفداران بسیاری دارد. دیگ‌های سنگی هرکاره نیز مشتریان عرب زیادی دارد که آنرا به عنوان سوغات میخرند.

 نمد مالی بسیار سخت و طاقت فرساست

نمد بافی:

نمد از پشم گوسفند تهیه می شود. درست کردن نمد به این شکل است که پشم را بعد از تمیز کردن و رنگرزی، حلاجی می کنند و به کمک دست و پا روی زمین می غلطانند به این مرحله نمد مالی گفته میشود که بسیار سخت و طاقت فرساست و در حین کار کف و صابون هم اضافه می کنند، در نهایت پشم بصورت نمد در می آید.

گردشگرانی که به تفریحگاه های اطراف مشهد می روند از جمله طرقبه و شاندیز می توانند نمدها را به شکل کلاه، لباس و زیرانداز در فروشگاه های عرضه سوغات و صنایع دستی ببینند.

 از جمله مصنوعات دستی در مشهد سماورسازی است که تولیدات آن بسیار معروف می‌باشد

سماورسازی مشهد :

سماور یک واژه روسی به معنی خودجوش است. در دوره صفویه قهوه وارد ایران شد و در آغاز احتمالاً از سماور برای تهیه قهوه استفاده می‌گردید اما بعدها وسیله‌ای برای تهیه چای بود. بنابر شواهد در قرن هجدهم میلادی از ایران و خاورمیانه به روسیه وارد شد و مردم آن را به یک کالای هنری تبدیل کردند. برای اولین بار سماور در دوره سلطنت شاهرخ نوه نادرشاه افشار از روسیه وارد ایران شد و تا دوره قاجار نیز وارداتی بود. بعدها صنعت سماورسازی در شهرها و روستا و در میان عشایر رونق گرفت و دواتگران از آن پس انواع سماور و وسایل مربوط به آن از جمله جام، لگنچه و پارچ می‌ساختند. از جمله مصنوعات دستی در مشهد مقدس سماورسازی است که تولیدات آن بسیار معروف می‌باشد. این سماورها با نقش و نگار آراسته گردیده و گاهاً با ورشو آبکاری می‌شود.

طرقبه در زمینه بافت سبد شهرت دارد

ارغوان بافی:

ارغوان درختچه ای خودرو است که در دره های مایان طرقبه رشد می کند. برداشت ترکه های آن از اواسط بهار تا اواخر پاییز ادامه دارد. هنرمندان بافنده این ترکه ها را بصورت تار و پود در هم می بافند و هنری به نام ارغوان بافی خلق می کنند.

ارغوان بافی به این گونه است که پس از جمع آوری، ابتدا ترکه ها در محیطی خیس و مرطوب گذاشته شده و سپس به شکل سبد و کالاهای تزئینی بافته می شوند.

طرقبه در زمینه بافت سبد شهرت دارد. این سبدها کاربردهای زیادی دارند مانند سبد میوه، گل، خرید و سبد های آبکش میوه، برنج و … . برای تهیه این سبدهای ارغوانی رنگ می توانید به بازار صنایع دستی طرقبه و شاندیز بروید.

زیورآلات فیروزه یکی از بهترین سوغاتی های مشهد است

فیروزه تراشی مشهد :

همانطور که می دانید معروفترین معدن های فیروزه در استان خراسان واقع شده  و مشهد یکی از مهمترین مراکز تراش فیروزه در دنیاست. فیروزه سالها و قرن هاست که به دلیل جذابیت و خواص بسیار زیاد در میان مردم از محبوبیت خاصی برخوردار است. در طول سفر به مشهد، زیبا ترین و خوش تراش ترین سنگ های فیروزه را می توانید پیدا کنید، گردنبند، انگشتر، دستبند و یا گوشواره های فیروزه یکی از بهترین سوغاتی های مشهد است که می توانید در مراکز خرید مشهد، به خصوص در بازار رضای مشهد پیدا کنید. زیبایی زیورآلات فیروزه مشهد شما را حتما حیرت زده خواهد کرد. 

اینه کاری 

آینه‌کاری :

آینه برای نخستین بار در تزئین بنای دیوان‌خانه شاه‌تهماسب صفوی در قزوین به کار گرفته‌شده و یکی از آرایه‌های معماری دوره اسلامی به شمار می‌رود. آینه‌کاری ازجمله هنرهایی است که به دلیل مذهبی بودن شهر مشهد و وجود اماکن متبرکه در این منطقه رواج دارد.

گردآوری:بخش فرهنگ و هنر