آشنایی با هنر ماشته بافی

ماشته بافی: تاریخچه، ابزار و آموزش

ماشته از صنایع دستی استان لرستان است و در بسیاری از مناطق مختلف این استان تهیه می شود. با ماشته بافی که ریشه در نساجی سنتی دارد پارچه هایی از پشم ریسیده شده تولید می شود که در ایام قدیم به عنوان زیر انداز، روی کرسی و موارد این چنینی استفاده می شده است اما هم درحال حاضر صنعت گران این رشته با توجه به خلاقیت خود از ماشته بافی و این پارچه در تولید کالاهای گوناگونی استفاده می کنند.

ماشته بافی چیست؟

صنایع دستی به عنوان معرفی کننده هویت و فرهنگ ملی هر کشور نقشی اساسی دارد و جالب است بدانید بیشتر صنایع دستی که در سطح جهانی به فروش می رسند از صنایع دستی ایران تشکیل شده اند اما استفاده از این صنایع در خود ایران به دلیل تمایل مردم به اشیاء لوکس کاهش یافته است.

از جمله صنایع دستی پر توجه در استان لرستان ماشته بافی است که به عنوان جاجیم بافی نیز شناخته می شود. ماشته یکی از صنایع دستی مربوط به نساجی سنتی است و برای تولید آن از پشم ریسیده استفاده می شود. ماشته بافی میان عشایر ایرانی بسیار متداول بوده و از محبوبیت بالایی برخوردار بود. امروزه به دلیل تنوع رنگی بسیار بالا در این محصول و قابلیت ایجاد طرح ها و شکل های مختلف در سایز های متفاوت می توان با تکیه بر خلاقیت فردی از ماشته بافی برای تزئین محیط یا وسایل بسیاری از جمله تولید رو میزی، تولید زیر انداز، تزئین کیف،‌ کفش،‌ رو مبلی و بسیاری موارد دیگر استفاده کرد. 

تقریبا در تمامی مناطق استان لرستان ماشته بافی صورت می گیرد. همچنین غیر از این استان در کرمانشاه، کردستان و آذربایجان نیز عده زیادی به ماشته بافی و نساجی مشغول هستند که نشان دهنده محبوبیت جاجیم یا ماشته در سبک زندگی شهری است.

مانند صنایع دستی دیگر ماشته بافی نیز به تجهیزات زیادی نیاز ندارد و بیشتر نیروی جسمانی،‌ صبر و حوصله برای تولید آن لازم است اما فروش آن نسبتا آسان بوده و از بهترین روش ها برای کسب درامد است.

ابزار مورد نیاز ماشته بافی

برای ماشته بافی بیشتر از ابزار و وسایل، به مهارت و خلاقیت نیاز داریم. البته هر کاری نیازمند امکانات مخصوص خود است که در این حرفه این تجهیزات شامل موارد زیر می شوند:

ماشته بافی به ابزار زیادی نیاز ندارد اما ارزشمند است

● دار ماشته بافی چهر وردی

● چرخ چله پیچی

● چرخ ماسوره پیچی

● ماکو و ماسوره

آموزش ماشته بافی

قسمت اصلی دار ماشته بافی شامل چهار ورد است که وظیفه‌ی آنها تقسیم تارهای چله است. این ورد ها توسط پدال هایی به پایه دار متصل می شوند که با جا به جایی هماهنگ آنها با کمک پاهای بافنده عمل بافت صورت می گیرد. برای بافت ماشته مانند مراحل زیر عمل می کنند:

 امروزه از ماشته بافی برای وسایل بسیاری استفاده میشود

برای بافت در مرحله اول ما کو را با نخ پودی دور ماسوله می پیچند تا از دهانه‌ی کار عبور کند.

بافنده باید با کمک پاهای خود تسمه ها را فشار داده و با جا به جا کردن وردها را به دو دسته زیر و رو تقسیم کند. با این کار اصطلاحا دهانه کار باز می شود.

پس از باز شدن دهانه نوبت به عبور دادن ماکو است. همچنین پود را به کمک زدن شانه به لبه پارچه می کوبند.

همزمان با این کار در هر رج دو عدد از پدال ها را کشیده و طبق نقشه بافت جا به جا میشوند.

مهم ترین نکات ماشته بافی

استفاده از نخ مناسب و باکیفیت مهم ترین اصل ماشته بافی است.

مهم ترین ماده اولیه در تولید ماشته نخ پشمی الوان است. برای ماشته بافی معمولا از نقش های گل پتویی، چهارخانه آو و دار (آب و درخت)، راه راه، هشت خانه و غیره استفاده می شود. از ماشته در گذشته به عنوان رختخواب پیچ استفاده میشد اما با گذشت زمان از محبوبیت بیشتری برخوردار شد و درحال حاضر نیز هر فرد با تکیه بر خلاقیت های فردی می تواند از طرح ها و در سایزهای مختلف برای ماشته بافی استفاده کند و با تولید اشیا‌ئی جدید یا ترکیب وسایل قدیمی بازاری مناسب برای خود بسازد.