عوارض استعمال دخانیات برای بدن

همه  اشخاص در باره  مضرات سیگار و نتیجه زیانباری که بر اعضای بدن می‏گذارد، آگاه هستند. همچنین اطلاع داریم که استفاده از دخانیات عمر را کاهش میدهد ولی بسیاری از انسانها تجربه دست کم یک‌ بار  استفاده سیگار یا مضرتر از آن قلیان را در طول زندگی خود دارند. از سوی دیگر متخصصان تغذیه بر این باورند  برای جلوگیری از انواع سرطان‏ها، میوه‏ ها و سبزی‏ها را در سبدغذایی خود قرار دهید تا منابع کافی غذایی در اختیار سلول‏های بدن قرار بگیرد و کمتر بیمار شوید اما آیا می‏دانید با مصرف دخانیات بسیاری از موادمغذی در بدن دود می‏شوند و از بین می‏روند؟

دکتر مسعود کیمیاگر، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این باره توضیح می‌دهند.

استعمال دخانیات باعث بروز چه عوارضی در بدن می‏شود و چه نیازهایی را ایجاد می‏کند؟

استعمال دخانیات، سلول‏های ریوی را تخریب می‌کند. با کشیدن هر نخ سیگار، تعداد زیادی از سلول‏های ریوی از بین می‏روند و نایژک‏ها مسدود می‏شوند و بیماری آمفیزم در اثر همین عوارض ایجاد می‏شود. هرچه فاصله دفعات سیگار کشیدن‏ کمتر باشد، ریه فرصتی برای تجدید ساختمان پیدا نمی‏کند. به همین دلیل فردی که مثلا 20 نخ سیگار در روز می‏کشد، نسبت به کسی که مثلا 5 نخ سیگار می‏کشد، دچار عوارض بیشتری می‌شود. توصیه ما به افراد سیگاری این است که به‌تدریج تعداد نخ‏های سیگارشان را کم و در نهایت اقدام به ترک سیگار کنند.

برای ترمیم و تجدید سلول‏های ریوی، فرد سیگاری باید رژیم غذایی حاوی پروتئین، سلنیوم، ویتامین A و E داشته باشد. توجه داشته باشید که نیاز بدن به موادمغذی در اثر مصرف سیگار افزایش پیدا می‏کند. اگر این مواد تامین نشود، بدن نمی‏‏تواند سلول‏های از دست رفته را بازسازی کند و به‌تدریج مشکلات زیادی برای فرد سیگاری ایجاد خواهد شد. به همین دلیل اگر به افراد غیرسیگاری تاکید می‏کنیم روزی 4 تا 5 واحد میوه استفاده کنند، افراد سیگاری باید این میزان را به 7 واحد برسانند تا نیازهای بدنشان تامین شود.

در واقع مصرف دخانیات باعث ایجاد کمبودهای تغذیه‏ ای در بدن می‏شود. درست است؟

بله، مصرف دخانیات که شامل سیگار و قلیان است، روی جذب موادمغذی تاثیر می‏گذارد و جذب املاح و انواع ویتامین‏ها به‏ خصوص ویتامین D و C را با مشکل روبرو می‏کند. از آنجا که وجود ویتامین D در بدن برای جذب کلسیم ضروری است، افراد سیگاری علاوه بر ابتلا به تمام عوارض ناشی از استعمال دخانیات، در طولانی‏ مدت به پوکی استخوان نیز مبتلا خواهند شد. از سوی دیگر، کشیدن یک نخ سیگار مقدار زیادی از ویتامین C موجود در بدن را از بین می‏برد و نیاز به این ویتامین را در بدن افزایش می‏دهد چه برسد به قلیان که برابر با کشیدن 70 تا 100 نخ سیگار است.

خیلی ‏ها معتقدند سیگار کشیدن پس از صرف غذا به هضم آن کمک می‏کند. آیا این باور درست است؟

نه، افراد سیگاری برای آسودگی وجدانشان توجیه‌‌هایی می‏‌کنند که به هیچ‌وجه پایه علمی ندارد و صددرصد غلط است. بیشتر دود سیگار وارد ریه می‏شود و کمتر روی دستگاه گوارش تاثیر می‏گذارد بنابراین هیچ اثری بر هضم غذاها ندارد.

پس علت اینکه افراد سیگاری معمولا وزن پایینی دارند، چیست؟

بیشتر این افراد معمولا غذای کمی می‏خورند و مایلند هر چه سریع‌تر سیگارشان را روشن کنند. همچنین تاثیرهایی که سیگار بر بدن می‏گذارد، باعث بیمار شدن آن می‏شود و قطعا بدن بیمار در هضم، جذب و به‌کارگیری موادغذایی و مغذی دچار مشکل می‏شود. توجه داشته باشید که موادغذایی در صورتی در بدن به انرژی قابل‌استفاده تبدیل می‏شوند که پیوندهای فسفاته پرانرژی در آنها تشکیل شود. برای این کار هم اکسیژن لازم است بنابراین وقتی فردی سیگار می‏کشد، به‌دلیل کمبود اکسیژن، نمی‏تواند به خوبی از موادغذایی استفاده کند.

چرا افرادی که سیگار را ترک می‏کنند معمولا چاق می‏شوند؟

چاقی بعد از ترک سیگار که معمولا از حدود 2 تا 3 کیلوگرم بیشتر نیست، موقتی است و اگر فرد پرخوری نکند، بعد از مدتی به حالت قبل برمی‏گردد. اصولا لاغری ناشی از استعمال دخانیات به‌دلیل کم شدن بافت چربی نیست. خیلی‌وقت‌ها کم شدن وزن مربوط به بافت عضلانی و سایر بافت‏های حیاتی بدن است بنابراین این باور که ترک سیگار باعث افزایش وزن می‏شود، اشتباه است. افرادی که سیگار را ترک می‏کنند، باید برنامه غذایی تنظیم ‏شده ‏ای داشته باشند تا بیشتر از نیازشان کالری مصرف نکنند. بهترین کار این است که به جای خوردن غذاهای پرکالری، بشقاب خود را با انواع سبزی‏ها پر کنند. با این کار حتی 3-2 کیلوگرم افزایش وزن هم ایجاد نخواهدشد، اما بسیاری از افراد سیگاری که در مرحله ترک سیگار هستند، شنیده‏ اند که در ساعت‌هایی که میل زیادی به سیگار داری، پسته یا تنقلات بخور! در حالی که این خوراکی‌ها کالری بالایی دارند و بهتر است به جای خوردن بی‏ رویه تنقلات، از میوه‏ ها و سبزی‏های مختلف و کم‏ کالری مثل کرفس، کاهو، خیار، گوجه ‏فرنگی و… استفاده شود تا بدن بیش از حد، کالری دریافت نکند. اگر به مقدار غذای دریافتی‏مان توجه نکنیم و بیش از نیاز غذا بخوریم، قطعا چاق خواهیم شد. حتی می‏توان در ساعت‌هایی که نیاز به مصرف سیگار احساس می‏شود، با انجام فعالیت‏های ورزشی یا سایر سرگرمی‏ ها حواس را پرت کرد. مثلا جویدن آدامس یکی از کارهایی است که می‏توان در این زمان‏ها انجام داد.

افرادی که در حال حاضر سیگارشان را ترک کرده ‏اند اما بدنشان همچنان دچار کمبود ویتامین و موادمغذی است، بهتر است از چه غذاها یا موادی بیشتر استفاده کنند؟

ویتامینA و بتاکاروتن بیشتر در جگر، هویج، گوجه‏ فرنگی، طالبی، خربزه و جعفری موجود است. ویتامینC را هم می‏توان به مقادیر فراوان در مرکبات، توت ‏فرنگی، انواع فلفل‏ها و کلم بروکلی یافت. ویتامین E یکی دیگر از ویتامین‏های ضروری برای بدن و برای تجدید ساختمان سلول‏های ریوی از دست رفته ضروری است. این ویتامین در روغن‏های گیاهی، سبزی‏های با برگ سبز، غلات کامل یا همراه با پوست، عسل، ماهی، جوانه گندم، زرده تخم‏ مرغ و… وجود دارد. برای تامین کلسیم هم می‏توان ضمن مصرف لبنیات از سبزی‏های با برگ سبز تیره مانند کلم بروکلی، کاهو و… هم استفاده کرد. افرادی که نمی‏توانند لبنیات بخورند، بهتر است ماهی‏های ریزاستخوان مثل کیلکا، ساردین و قزل‏ آلا را جایگزین کنند. با پخت خوب این ماهی‏ها، استخوان‏های ریزشان آب می‏شود و کلسیمشان قابلیت جذب بالایی پیدا می‏کند. سلنیوم هم به میزان زیادی در پیاز، سیر، گندم، ماهی، غلات کامل و گوشت وجود دارد.

حرف آخر؟

افراد سیگاری یا کسانی که زیاد قلیان می‏کشند، معمولا میوه و سبزی کمتری می‏خورند و این بسیار بد است زیرا سلامت همه انسان‏ها به مصرف میوه و سبزی بستگی دارد. توصیه این است که نصف بشقاب غذا را در هر وعده غذایی میوه و سبزی تشکیل دهد. از سوی دیگر، افراد سیگاری قهوه و کافئین بیشتری مصرف می‏کنند. مصرف بیش از اندازه قهوه یا کافئین عوارض زیادی در دستگاه گوارش و سیستم قلبی- عروقی ایجاد می‏کند. ضمن اینکه این افراد خواب کمتری دارند و معمولا کم ‏تحرک هستند. دیده شده است دخانیات باعث افزایش بیماری‏های قلبی- عروقی می‏شود و احتمال ابتلا به انواع سرطان‏ها، به ‏خصوص سرطان ریه را بالا می‏برد.

منبع : hidoctor.ir