غار تاریخی «آوزا» در کرمانشاه
به گزارش ایران مطلب به نقل از ایسنا، منطقه کرمانشاه، غار «آوزا» یا «آبزا» در استان کرمانشاه، در 60 کیلومتری شمال شرقی این شهر و در نزدیکی روستای چشمه سهراب واقع است.
این غار در سینه صخره سنگهای عمودیِ دره وسیعی که از ژرفای آن رودخانه دینور میگذرد، واقع است. (رودخانه دینور از انشعابهای رودخانه گاماسیاب است). جنس سنگهای آهکی تشکیل دهنده کوههای این منطقه به گونهای است که بر اثر فرسایش تعدادی غار کوچک در دیوارههای دو طرف دره پدید آمده است.
این منطقه از موقعیت جغرافیایی ویژهای برخوردار است و به دلیل قرار گرفتن بر سر راه ورودیهای بین النهرین و آسیای صغیر به داخل ایران، همواره در معرض تهاجم قرار داشته است. از این جهت ساکنان باستانی منطقه با استفاده از این غارها و ایجاد تغییرات در آنها، سکونتگاههایی تسخیرناپذیر برای خود ایجاد کردهاند.
در بین سکونتگاههای باستانی منطقه، غار آوزا دارای موقعیتی ویژه است. دهانه غار در ارتفاع 300 متری و در پای دیوارهای قرار گرفته است و از بالای غار چشمهای دائمی و آبشار مانند از جلو دهانه فرو میریزد. شاید به همین دلیل، غار را در گویش محلی آوزا (زاینده آب) نامیده شده است.
دهانه غار در دیوارهای با شیب منفی قرار گرفته است. برای سهولت رسیدن به غار یک ردیف جای پا به ابعاد 20 در 20 سانتی متر و با فاصلههای نیم متر از هم داخل سنگ کنده شده، تعداد این پلهها حدود 200 عدد است و یکراست به پای غار میرسند. البته رسیدن به بالای دیواره غار بدون استفاده از وسایل فنی صخره‌نوردی به نوعی غیرممکن است.
در داخل صخره، پای غار، و به ارتفاع 5 متر بالاتر از آن راهرویی به ابعاد 100 در 80 سانتی متر و با سقف منحنی داخل سنگ کنده و در آن پلههایی به ارتفاع 50 سانتی متر، به صورت یکپارچه، از سنگ بریده شده است. این راهرو یا تنوره با شیب 60 درجه به یک چاه استوانهای به قطر 80 سانتی متر و ارتفاع 1.5 متر ختم میشود.
بدنه داخل تنوره دارای تعدادی جای دست و پا برای گذر و رسیدن به فضای جلوی غار است. جلوی دهانه تنوره محل نگهبانی و جلوگیری از ورود افراد بیگانه است.
دسترسی به دهانه دست ساز ورودی اصلی بدون استفاده از پله به علت داشتن شیب منفی و 5 متر ارتفاع غیر ممکن است، گویا غار دارای نردبانی ریسمانی بوده که بعد از ورود ساکنان، آن را بالا میکشیده و در پاگرد که ابعاد آن 90 در 80 سانتی متر است، قرار میدادهاند و به این طریق از ورود بیگانه جلوگیری میکردهاند.
برای احداث سکونتگاه، کف و بدنه سنگی غار را به هر شکل ممکن با ابزار بریده و تعدادی اتاق به اندازهها متفاوت، که همگی به هم راه دارند، به وجود آوردهاند. مساحت کل اتاقها حدود 300 متر مربع است.
در سقف و بدنه اتاقها شیارهایی به عمق 1 تا 2 سانتی متر و به طور ممتد و موازیِ هم، که از ابتدای سقف شروع میشوند و تا پای دیوارها ادامه مییابند، کنده شدهاند. موقع رهاشدن قطرات آب یا چکه از سقف در هنگام بارندگی، بنا به قانون جاذبه مولکولی، قطره آب از سقف جدا نمی شده بلکه در طول شیار به علت شیب مناسب میلغزیده و در آخر به جوی دورتادور کف اتاق میریخته و در نتیجه از چکه آب و خیس شدن کف اتاقها جلوگیری میشده است.
ساکنان غار برای تأمین آب مورد نیاز، زیر آبشار را سنگ‌بری کرده و مخزنی به ابعاد 5 در 4 متر، که بخش بیرونی آن دیواری از سنگ و ساروج است، احداث کردهاند. ضخامت پایین دیوار 80 سانتی متر و ضخامت بالای آن 60 سانتی متر است و بدنه داخلی مخزن با چند لایه ساروج، غیر قابل نفوذ شده است. حجم ذخیره آب مخزن به حدود 50 متر مکعب میرسد. دو محل نگهبانی به ابعاد 100 در 80 سانتی متر و ارتفاع یک متر در نزدیکی غار ساخته شدهاند.
نخستین موقعیت در نزدیکی مخزن آب و دیگری 50 متر دورتر از آن و در محلی واقع است که دسترسی به آن مشکل است. از این دو محل تمامی منطقه از کوه دالخانی سنقر گرفته تا کوه اَمروله صحنه و دشت حاصل از آبرفت گاماسیاب قابل کنترل بوده است.
به گزارش ایران مطلب ، غار آوزا، از غارهای باستانی کشور است که قبلاً محل زندگی و سکونت غارنشینان بوده است. مشاهده و بررسی شیوه انتقال آبهای سقف اتاقهای غار، که حاصل آبهای فرورو در فصلهای باندگی اند، از شاهکارهای معماری غار و انتخاب محل آب انبار که با وزش نسیم آبشار چشمه را به داخل آن هدایت میکرده، نیز یک شاهکار دیگر از معماری غار است.
منبع: ایران مطلب
