آشنایی با هنر چموش دوزی
در زمانه ای نه چندان دور،یا کفش و پای‌افزار تمام چرم ، مخصوص گیله مردان و روستاییان ‘بدون پاشنه’ و در انواع و اقسام مختلف مورد استفاده اغلب ساکنان گیلان بود . نوع متداول آن، دارای بند و تسمه‌های بلنداست که به ساق پا پیچیده می‌شود و نوع دیگر دارای تسمه و بند است، ولی همانند نوع بنددار، نوکی عقابی و برگشته دارد.در گذشته اکثر روستاییان، دامداران و کشاورزان گیلانی از چموش استفاده می‌کردند که با رواج کفش‌های ماشینی و انواع پای‌افزار لاستیکی و پارچه‌ای، امروزه استفاده از چموش بسیار کم شده، به طوری که اکنون این صنعت و هنر سنتی بیشتر جنبه تزیینی پیدا نموده است.
چموش را غالبا از چرم ساده و بدون رنگ تهیه می‌کردند، اما اگر می‌خواستند که چرم را رنگ کنند، از رنگ گیاهی همچون رنگ پوست انار استفاده می‌شده است. چموش اصیل را از چرم دباغی شده ‘گاومیش برای مردان ‘ یا بز ‘برای زنان ‘می‌ساختند و به همین جهت در جاهایی که دوخت چموش متداول بود، تشکیلات دباغی و دباغخانه رو به راه و دباغخانه‌هایی در حوالی چموش دوزان وجود داشت .کارگاه‌های دباغی که خود نیز از مشاغل قدیمی این منطقه، به خصوص صنایع دباغی ماسوله را تشکیل می‌داد، کارش تبدیل پوست گاو و گوسفند به چرم بود.
در گذشته نه چندان دور و قبل رواج شیوه های نوین عمل آوری چرم ، برای تهیه چرم مورد استفاده چموش ، پوست گاو و بز را به دباغخانه آورده، اول آن را نمک می‌زدند، بعد در آهک می‌خوابانیدند، سپس موی آن را بر می داشتند و آنگاه در آب انار ترش، پخته و در حوض می‌انداختند تا پوست رنگ بگیرد.بعد از آن چرم را روی تخت انداخته، لوله می‌کردند، سپس در آب فرو می‌کردند تا شوری آن برود، بعد در کنار هم آویزان می‌کردند تا هوا خورده و خشک بشود. بعد از این مرحله پوست را صاف نموده مجددا در آب می‌انداختند، آن وقت آن را روی تخت خوابانیده، آن را ‘شلفا’ (یک نوع ضربه زدن به پوست) می‌زدند و محصول به عمل آمده را تحویل چرم‌فروشان و کفاشان می‌دادند.
یکی از هنرهای سنتی و صنایع دستی گیلان چموش دوزی است که پای افزاریست بسیار قدیمی که شاید عمر آن به چند هزار سال برسد. در انواع و اقسام مختلف از چرم تهیه می شود و عموما بدون پاشنه است.
نوع متداول آن دارای بندها و تسمه‌های بلند می‌باشد که به ساق پا پیچیده می شود. نوع دیگر چموش بدون تسمه و بند است ولی مانند نوع بند دار نوک عقابی و برگشته دارد. در گذشته روستائیان و دامداران و کشاورزان گیلانی از چموش استفاده می‌کردند.
مواد اولیه :
۱.چرم گاو دباغی شده
۲.نخ فالی بافی
۳.کاموای رنگی
۴.پارچه
۵.چسب
۶.موم
ابزار کار :
۱. سندان چوبی
۲. مشته
۳. درفش
۴. سوزن
۵. تکه چرم به عنوان انگشتانه
۶.گازن
۷. شفره
۸. قالبهای چوبی
۹. الگوهای مقوایی
۱۰. سنگ کوچک
۱۱.ظرف آب
رنگ در چموش:
قرمز، سبز، سفید، استخوانی، قرمز قهوه ای
نقش در چموش:
گل اباتر، مهتابی، شتر گردن، مجمع قراق، گل بچه، خزیلی (شیرازه دوزی)
مرکز مهم تولید چموش شهر تاریخی ماسوله است.
علل زوال تدریجی:
۱. افزایش قیمت مواد اولیه
۲. رونق کفش لاستیکی نداشتن کاربری در زمان فعلی
۳. تعداد کم استادکار ماهر (یک الی دو نفر)
منبع :tebyan-zn.ir
irandeserts.com
