عطسه

مجموعه عطسه در حالی از اواخر هفته گذشته در شبکه نمایش خانگی توزیع شده که وزارت ارشاد برای آن درجه کیفی جیم ستاره دار در نظر گرفته؛ پایین ترین درجه ای که یک محصول می تواند از ارشاد بگیرد و توزیع شود.

اولین قسمت از مجموعه «عطسه» مهران مدیری اواخر هفته گذشته به بازار آمد؛ مجموعه ای که از ابتدا در سکوت کامل خبری ساخته شد و برخلاف سایر آثار مدیری، کمترین صحبتی راجع به حال و هوای آن به میان نیامد.

حتی الان بعد از توزیع هم نه کارگردان، نه نویسنده ها و نه بازیگران، هیچ کدام اظهارنظری درباره اش نمی کنند. اصلا انگار نه انگار محصولی جدید را روانه بازار کرده اند.

مهمترین مسئله اما درجه کیفی است که شبکه نمایش خانگی برای آن در نظر گرفته: جیم ستاره دار (جیم)! یعنی پایین ترین جایگاهی که ی سریال می تواند در شبکه نمایش خانگی داشته باشد.

در واقع مهران مدیری این روزها سریالی را روانه بازار کرده که به لحاظ کیفی، فاقد ارزش است و به نظر می رسد خودش هم کاملا به این موضوع اشراف دارد. او به همراه تیم نویسندگان و بازیگران همیشگی، در آخرین حضورش در شبکه نمایش خانگی، بی کیفیت ترین اثرش را ارائه کرده. واقعا درجه کیفی «عطسه» جیم ستاره دار است؟

درجه جیم ستاره دار یعنی چه؟ماجرای ستاره دادن به آثار از سینما شروع شد. تا دهه هفتاد، فیلم ها زمان دریافت پروانه نمایش، درجه کیفی می گرفتند و بر اساس این درجه مشخص می شد که اجازه دارند در چه سینماهایی نمایش داده شوند. مثلا اثری که «ج» می گرفت در سینماهای درجه یک اکران نمی شد.

از دولت دهم، این مسئله برای محصولات خانگی هم رواج پیدا کرد و قرار شد فیلم ها و سریال ها زمان دریافت پروانه نمایش، به لحاظ کیفی مورد ارزیابی قرار بگیرند و ستاره دار شوند. به این ترتیب که بهترین فیلم ها و سریال ها به لحاظ کیفی، الف بگیرند، در درجه پایین تر الف ستاره دار، بعد ب، ب ستاره دار، ج و نهایتا ج ستاره دار.

یعنی یکی از شرط های اصلی هم این بود که این درجه کیفی حتما روی کاور محصول درج شود تا مخاطب قبل از خرید، آن را ببیند و با آگاهی از کیفیت، محصول را خریداری کند. درست مثل ستاره هتل ها که همیشه جلوی چشم اند.

کم ستاره ترین اثر مدیری

مهران مدیری تا به حال پنج اثر در شبکه نمایش خانگی عرضه کرده و تجربه دریافت درجه های کیفی مختلف را داشته. «قهوه تلخ» به عنوان اولین تجربه اش با نمایش خانگی، درجه کیفی الف گرفت. بعد از آن اما هیچ وقت نتوانست به چنین جایگاهی دست پیدا کند و هیچ کدام از آثارش در این سطح قرار نگرفتند.

«ویلای من» که با عجله ساخته شد و مدیری صرفا می خواست به واسطه آن خوش قولی اش را به مخاطبان ثابت کند و خاطره تلخ «قهوه تلخ» را از میان بردارد، درجه کیفی ب گرفت. چند وقت بعد سریال «گنج مظفر» را به بازار فرستاد؛ سریالی که سال ها قبل برای تلویزیون ساخت اما امکان پخش آن را پیدا نکرد. آن سریال با وجود اینکه طبق استانداردهای تلویزیون ساخته شده بود و شاید دست مدیری برای مانور بیشتر روی آن باز نبود، باز هم ب گرفت.

بعد از آن مدیری «شوخی کردم» را ساخت و برای اینکه کار قدرتمندی از آب دربیاید همه تلاشش را کرد. با این حال اما نتوانست کاری در قد و قهوراه «قهوه تلخ» بسازد و این بار هم درجه کیفی ب گرفت. در تمام این آثار اما حداقل متوسط کیفیت را حفظ کرد تا اینکه «عطسه» به عنوان آخرین اثر او از این حد متوسط هم چند درجه نزول پیدا کرد.

درجه کیفی «ج ستاره دار» یعنی حتی سه درجه پایین تر از سایر آثار متوسط او! جالب اینجاست که این درجه کیفی در هیچ کجای کاور سریال به چشم نمی خورد. مخاطبان زمانی متوجه این مسئله می شوند که آن را خریداری کنند، توی دستگاه بگذارند و پروانه نمایش آن را ببینند.

مدیری کجاست؟

به ساخته شدن سریال در سکوت خبری و دلایل آن کاری نداریم. مورد بحث، دقیقا همین محصولی است که الان پیش روی مان قرار دارد. این اولین محصول مهران مدیری است که در آن هیچ رابطه مستقیمی میان او با مخاطبان شکل نمی گیرد. مدیری از زمان «ساعت خوش»، همیشه این ارتباط کلامی را حفظ می کرد.

یک زمان مثل «ساعت خوش» و «جنگ 77» و «شوخی کردم» و … به عنوان مجری مقابل آنها قرار می گرفت و در طول کار مدام پلاتو می گفت، زمانی دیگر مثل «پاورچین»، «نقطه چین»، «شب های برره» و … اواسط سریال در گوشه و کناری به دوربین نگاه می کرد، چشمک می زد یا خلاصه هر طور شده این ارتباط را حفظ می کرد و در جاهایی مثل «قهوه تلخ» و «ویلای من» هم قبل از شروع سریال مقابل مردم قرار می گرفت و با آنها گپ می زد. در اینجا اما از هیچ کدام شان خبری نیست. مدیری قبل از شروع پخش سریالش درباره آن حرفی نزده بود. الان هم نه به عنوان مجری در آن حضور دارد نه ارتباط چشمی را با مخاطبش حفظ می کند. اینطور که به نظر می رسد کار برای خود او هم چندان جدی نیست.

موضوعات مشابه شوخی کردم

شوخی کردم

زمانی که برای اولین بار، مهدی داوری، تهیه کننده «عطسه» از آن رونمایی کرد توضیح داد که این مجموعه آیتمی اجتماعی – انتقادی دارد و با تمام موضوعاتی که مدیری در «شوخ یکردمم رویشان مانور کرده فرق می کند.

در آیتم هایی که الان در این مجموعه پیش روی مان قرار گرفته اما فرق چندانی حس نمی شود. آیتم «اتاق عمل» درباره قیمت های بالا و بی منطق داروست که قبلا در قسمت «سلامت» مجموعه «شوخی کردم» کاملا به آن پرداخته شده بود. آیتمی که خود مدیری به عنوان متخصص زیبایی شبکه های ماهواره ای به تلفن ها پاسخ می داد، کاملا مشابه آیتم های اینچنینی در همان مجموعه بود.

آیتم خواستگاری هم روی موضوع «صداقت» متمرکز شده؛ موضوعی که در «شوخی کردم» دقیقا اسم یکی از قسمت ها بود و …

بی انگیزه و سفارشی

عوامل سریال همگی یکصدا تاکید دارند که «عطسه» مستقل از «شوخی کردم» ساخته شده و به هیچ عنوان از آیتم های به جا مانده از آن استفاده نکرده. تهیه کننده مجموعه هم چند وقت قبل در گفتگو باهفت صبح روی همین مساله تاکید کرده و گفته بود که مدیری بعد از «شوخی کردم» و قبل از ساخت «در حاشیه» آن را تولید کرده.

با دقت روی لوکیشن ها و حتی بازیگران حاضر در مجموعه هم می شود فهمید که «عطسه» کاملا مستقل از «شوخی کردم» ساخته شده اما به نظر می رسد محتوای آن کاملا تحت تاثیر همان مجموعه است.

مهدی داوری چند ماه قبل گفته بود که شرکت آنها پیشنهاد ساخت این مجموعه را به مدیری داده و او هم قبول کرده که آن را بسازد. با این تعریف شاید بشود سکوت مدیری و عوامل، حضور کمرنگ مدیری در مجموعه و پایین بودن سطح آیتم ها را تا حدی به دلیل سفارشی بودن کار دانست؛ کاری ساده و بدون کمترین پیچیدگی از معروف ترین کمدین تلویزیون.

کم ستاره اما محبوبمهران مدیری به عنوان مهمترین کمدین کشور، آنقدر بین مردم ارزش و اعتبار دارد که قطعا مخاطبان برای خریدن مجموعه و اثری از او به درجه کیفی اش چندان توجهی نمی کنند. حتی برایشان مهم نیست که چهار هزار تومان هم برای تماشای اثرش خرج کنند چون «عطسه» هر چقدر هم که به نسبت کارهای دیگر مهران مدیری سطح پایین تر باشد اما باز هم امضای مدیری را دارد و قطعا از آثار کمدی دیگری که این روزها در شبکه نمایش خانگی توزیع می شود بالاتر است. تنها مسئله بحث برانگیز اینجاست که شاید از این کارگردان انتظار نمی رود اثرش به لحاظ کیفیت، سطح متوسط و رو به پایین داشته باشد.

خیریه سلام | موسسه حامیان سلامت کودکان