با هنر ارغوان بافی آشنا شوید

تا چند دهه پیش نمی توانستید به روستایی بروید بی آن که زنانی را با لباس های رنگارنگ ببینید که سبد به دست از مزرعه و بازار برمی گردند و یا مردانی که زنبیل به پشت دستاورد خود مثل میوه و سبزیجات را به خانه می برند. و هنوز هم در پاره یى از نقاط وضع بر همین منوال است.‏

در آن روزگاران و پیش از رشد گردشگری، سبد از دست بافتهایی بود که مصرف زینتی نداشت بلکه بخشی بود از زندگی روزمره و وسایلی که روستائیان دائما با آن سروکار داشتند مثل جای نان یا آبکش برای شستن سبزی و میوه و برنج.
‏

هنوز هم بسیاری از اشیای خانگی از سبد است. طبعا استفاده از سبد بسته به*این که از ساقه گیاهان ویا شاخه درختان بود فرق می*کرد.
‏

با آمدن صنایع چوب و الیاف و ابزار ارزان پلاستیکی گرچه مصرف سبد در روستا کمتر شده اما سبد به عنوان یک شئی مصرفی زینتی، پا به شهر گذاشته و جای خود را باز کرده است؛ چون سبد با هرچه و از هرچه بافته شود زیباست. ‏

امروزه سبد در سوغات فروشی ها و فروشگاه های صنایع دستی کشور به ویژه در شهرهای شمالی که گردشگر بیشتری دارد به وفور عرضه می شود. ‏

بسیاری هم هنوز سبد را می خرند برای آبکش برنج، زنبیل، جا سیب زمینی و پیاز، جای نان، سبد میوه (بخصوص توت فرنگی را در سبدهای کوچک عرضه می کنند) و بسیار چیزهای دیگر. ‏
در تهران و شهرهای بزرگ برای زینت بخشیدن به گل یا در واقع قرار دادن گل در ظرف مناسب از آن استفاده می کنند و گل فروشی ها پر از سبدهای گلی است که هر روز به مشتریان عرضه می*شود.
‏
امروزه که صنعت گردشگری به فروش صنایع دستی رونق بخشیده، سبدبافی مانند حصیربافی و بافتنی*های دستی دیگر به شکل یک حرفه درآمده. آستانه اشرفیه در شمال و طرقبه در نزدیکی مشهد به بافتن سبد شهرت یافته اند.‏

اما هیچ استانی نیست که از سبد و سبد بافی بی بهره مانده باشد و ناحیه و ولایتی نیست که مهر خود را بر سبد و سبدبافی نزده باشد. ‏

سبد از قدیم ترین بافته های بشر است. همان زمان که بشر با تنیدن ساقه ها و شاخه های نازک درهم آشنا شد، سبدبافی نیز آغاز گشت. در آثاری که از مصرباستان به دست آمده، زن های مصری را می بینید که سبدهای میوه روی سر و آهوبره یی در بغل دارند.‏

در بیشتر کشورهای دنیا و تمدن ها چنین بوده و هست. به همین جهت است که در هر ناحیه و ولایتی سبد و سبد بافی رنگ خود را گرفته است.‏

در جنوب ایران، آن را بیشتر با برگ خرما می بافند، در برخی شهرهای خوزستان از نی و قیطان، در آذربایجان که درخت میوه فراوان است از شاخه های نازک درختان آلبالو، و سنجد، در خراسان از شاخه های ارغوان (به همین جهت به ارغوان بافی شهرت دارد)، و این اواخر بیشتر از شاخه های بیدمشک. ‏

طرقبه به تولید شاخه های بید مشک برای سبدبافی شهرت دارد. در شمال که سبد بافی به مروار بافی مشهور است پیش از این از شاخه های درخت مروار (بید و سرخ بید) بافته می شد و اکنون که به صورت حرفه در آمده، از ترکه ها و شاخه های نازکی استفاده می کنند که از تهران و کرج و همدان و ملایر و مراغه و جاهای دیگر می آید.‏

مرواربافان پس از تهیه ترکه آن را در پاتیل های بزرگ می جوشانند و پوست آن را می گیرند و خشک می کنند و سبد می بافند. رنگ مروار زرد است و نوع مرغوب آن بیشتر سیاه و سبز. آنها که به رنگ زرد است با روغن جلا طلایی می شود و آنها که سبز و سیاه است در معرض آفتاب می*گذارند تا بر اثر تابش آن طلایی شود. ‏

سبد مشخصاتی دارد که آن را محبوب همگان می کند: سبک، خوش رنگ، زیبا و مقاوم است و شکل های گوناگون به خود می*گیرد.‏

با وجود این سبدبافان در سال های اخیر مانند دست اندرکاران هر حرفه دیگری از کار خود راضی نیستند و فکر می*کنند مواد صنعتی و پلاستیکی کار و بار آنها را کساد کرده است. سبدهای آبکش فلزی و پلاستیکی، و سبدهای پلاستیکی کوچکی که معمولا توت فرنگی در آنها عرضه می*شود گویای آن است که بیراه نمی گویند.

منبع :mehrdadb54.mihanblog.com