چطور رفتار کنیم تا فرزندمان دروغ نگوید؟

مادر: دختر 4 ساله من، سارا مدام دروغ می گوید. هر کار اشتباهی که انجام می دهد قبول نمی کند و آنرا مخفی می کند و می گوید من آنرا انجام نداده ام. چه طور می توانیم با او رفتار کنیم؟

کارشناس: معمولا بچه ها در سنین 5-2 سالگی مرز بین واقعیت و خیال را نمی دانند و بعضی حرف هایی را که می زنند به خاطر این نیست که می خواهند دروغ بگویند بلکه چون مرز واقعیت و خیال را نمی دانند آنرا بیان می کنند.

کارشناس: فرزند شما آخرین باری که دروغ گفت چه اتفاقی افتاده بود؟

مادر: چند روز پیش بدون اجازه شکلات خورده بود و من درحالیکه می دیدم که دور دهنش شکلاتی است می گفت من شکلات نخورده ام. دیروز هم در حالیکه آچار پدرش در دستش بود می گفت که من آچار را برنداشته ام.

کارشناس: خیلی وقت ها بچه ها می خواهند حقایق را به گونه ای دیگر عنوان کنند و دروغ می گویند چون می ترسند تنبیه شوند. والدینی که بچه را زیاد تنبیه می کنند احتمال اینکه دروغ گفتن های بچه افزایش یابد بیشتر است. بعضی وقت ها هم والدین به گونه ای از او سوال می کنند یا توضیح می خواهند که واقعا چاره ای به جز دروغ گفتن برایش نمی ماند.

وقتی که شما متوجه شدید که شکلات خورده به او چه گفتید؟

مادر: از او پرسیدم که شکلات خوردی؟ گفت: نه. گفتم چرا، تو شکلات خوردی. هم دور دهنت کثیف است و هم دستانت ولی می گفت: نه. من به او گفتم: تو دروغ می گویی و او مدام انکار می کرد.

کارشناس: وقتی می بینید که شواهدی هست دال بر شکلات خوردن بچه به جای اینکه از او سوال بپرسید در حالیکه جوابش را می دانید، بهتر است به ص.رت جمله خبری آنرا عنوان کنید. یعنی بگویید از اینکه بدون اجازه شکلات خوردی ناراحت شدم. خیلی وقت ها طرز سوال کردن والدین بچه را مجبور به گفتن دروغ می کند. پس بهتر است که نوع واکنش خود را تغییر دهید.

مادر: بچه ها چرا دروغ می گویند؟

کارشناس: گاهی اوقات به خاطر ترس از تنبیه شدن و گاهی وقت ها به خاطر اینکه دوست ندارند پدر و مادرشان ناراحت شوند. چون در این سن خیلی برایشان مهم است که کارهای خوب انجام دهند.

مادر: ریشه این دروغ گفتن از کجا شروع می شود؟ حتی اگر والدین نسبت به اشتباه فرزندشان منعطف باشند باز هم احتمال دروغ گفتن در دفعات بعد وجود دارد؟

کارشناس: همانطور که اشاره شد بچه ها در این سن فرق بین واقعیت و خیال را درست متوجه نمی شوند و با بالا رفتا سن بهتر عمل می کنند. یکی از راهکارها این است که از طریق کتاب خواندن، برنامه های تلویزیون و بازی های مرتبط فرق بین تخیل و واقعیت را به او نشان دهیم. باری مثال وقتی برنامه تام و جری را نگاه می کند و می بیند که گربه زیر قلتک آسفالت می رود و صاف می شود و دوباره زنده می شود و راه می رود باید برایش توضیح دهیم که اصلا امکان ندارد در واقعیت چنین اتفاقی رخ دهد. یکی دیگر از دلایل تقلید از بزرگتر هاست. اگر می خواهید فرزندتان دروغ نگوید پس باید والیدنی دروغ گو نباشید. حتی دروغ هایی که اصطلاحا مصلحتی و ساده است.

مادر: چگونه باید رفتار کنیم که فرزندمان دروغگو تربیت نشود؟

کارشناس: باید در ابتدا مفاهیم حقیقت را به او یاد بدهیم. از طریق آموزه هایی که از بالا به آن اشاره شد. هرجایی که فرزندمان راست گفت باید این ویژگی را تقویت کنیم و او را مورد تشویق قرار دهیم. هیچگاه نباید تشویق ها به گونه باشد که مثلا از یک کار اشتباه او راحت بگزرید. بلکه باید بچه بداند مسئولیت کار اشتباهی که مرتکب شده را بپذیرد. حتی می توانید در ازای رفتارهای خوبی که دارد مثلا وقتی خودش کار اشتباهی را که انجام داده قبل از اینکه ما متوجه شویم بازگو کند او را تشویق کرده و یک ستاره به او بدهیم. سعی کنید اشتباهاتش را با جملات خبری بیان کنید نه جملات سوالی و از همه مهمتر اینکه جریمه دروغ گویی باید از جریمه رفتار اشتباهی که مرتکب شده جدا باشد. یعنی برای خوردن شکلات بدون اجازه یک جریمه و باری دروغ گفتن یک جریمه دیگر در نظر گرفته شود. جریمه های خیلی شدید برای بچه نگذارید. بلکه متناسب با سن و خطایی که از او سر زده باشد. نکته ی دیگر اینکه مدام به او نگویید که تو دروغ می گویی و به او برچسب نزنید. چراکه باعث تثبیت این ویژگی در او می شود و او به مرور باور می کند که دروغگوست. یکی از لذت های بزرگ باری بچه ها تماشای کارتن های خیالی است. اینکه به بچه اجازه بدهیم که با آن فضای خیالی ارتباط برقرار کند با اینکه مفاهیم واقعی و خیالی را برایش تفکیک کنیم با هم فرق می کند. بچه ها باید در کنار تماشای برنامه ها بداند که بسیاری از آنها واقعیت ندارد در غیر اینصورت در یک دنیای خیالی زندگی خواهند کرد که خیلی مناسب نیست. باید بچه را از طریق بازی ها با دنیای واقعی آشنا کنیم. مثلا وقتی پدر با او بازی می کند ادای یک هیولا را در می آورد که می خواهد او را بخورد. شاید بچه در ابتدا بترسد. اما به مرور متوجه می شود که این بازی است و پدرش نمی تواند یک هیولا باشد.

نکته قابل توجه والدین اینکه اگر فرزندتان در جمع دوستان و اطرافیان شما دروغ گفت به هیچ عنوان در جمع نسبت به دروغش واکنش نشان ندهید. چون باعث می شود به مرور احساس بی ارزشی کند. در مقابل بقیه او را سرزنش نکنید و وقتی که با او تنها شدید پیامد رفتارش را به او گوشزد کنید. لزومی ندارد که به خاطر دروغ گقتن احساس منفی به او القا کنید.

یکی از کتاب های مناسب برای والدین مجموعه کتاب های کلیدهای رفتار با کودک و نوجوان است؛ تحت عنوان ” راهنمای کامل والدین ” که می تواند راهکارهای مناسب در مواجه با رفتارهای نادرست فرزندان را بیانوزد.

منبع:radiosalamat.ir