احکام وقف-رساله حضرت آیه الله العظمى امام خمینی

رساله حضرت آیه الله العظمى امام خمینی

احکام وقف

2676 اگر کسى چیزى را وقف کند، از ملک او خارج مى‏شود و خود او و دیگران نمى‏توانند آن را ببخشند یا بفروشند و کسى هم از آن ملک ارث نمى‏برد، ولى در بعضى‏از موارد که در مساله و گفته شد، فروختن آن اشکال ندارد.

2677 لازم نیست صیغه وقف را به عربى بخوانند بلکه اگر مثلا بگوید خانه خود را وقف کردم، وقف صحیح است و محتاج به قبول هم نیست، حتى در وقف خاص.

2678 اگر ملکى را براى وقف معین کند و پیش از خواندن صیغه وقف پشیمان شود یا بمیرد، وقف درست نیست.

2679 کسى که مالى را وقف مى‏کند باید براى همیشه وقف کند پس اگر مثلا بگوید این مال تا ده سال وقف باشد و بعد نباشد و یا بگوید این مال تا ده سال وقف باشد و بعد تا پنج‏سال وقف نباشد و بعد دوباره وقف باشد باطل است، وبه احتیاط واجب باید وقف از موقع خواندن صیغه باشد، پس اگر مثلا بگوید این مال بعد از مردن من وقف باشد، چون از موقع خواندن صیغه تا مردنش وقف نبوده اشکال دارد.

2680 وقف در صورتى صحیح است که مال وقف را به تصرف کسى که براى او وقف شده یا وکیل، یا ولى او بدهند ولى اگر چیزى را بر اولاد صغیر خود وقف کند و به قصد این که آن چیز ملک آنان شود از طرف آنان نگهدارى نماید، وقف صحیح است.

2681 اگر مسجدى را وقف کنند بعد از آن که واقف به قصد واگذار کردن، اجازه دهد که در آن مسجد نماز بخوانند همین که یک نفر در آن مسجد نماز خواند وقف درست مى‏شود.

2682 وقف کننده باید مکلف و عاقل و با قصد و اختیار باشد و شرعا بتواند در مال خود تصرف کند. بنابر این سفیهى که در حال بالغ بودن سفیه بوده یا حاکم شرع او را از تصرف در اموالش جلوگیرى کرده، چون حق ندارد در مال خود تصرف نماید، اگر چیزى را وقف کند صحیح نیست.

2683 اگر مالى را براى کسانى که به دنیا نیامده‏اند وقف کند، درست نیست، ولى وقف براى اشخاصى که بعضى از آنها به دنیا آمده‏اند صحیح و آنها که به دنیا نیامده‏اند بعد از آمدن به دنیا با دیگران شریک مى‏شوند.

2684 اگر چیزى را بر خودش وقف کند مثل آن که دکانى را وقف کند که عایدى آن را بعد از مرگ او خرج مقبره‏اش نمایند صحیح نیست، ولى اگر مثلا مالى را بر فقرا وقف کند و خودش فقیر شود مى‏تواند از منافع وقف استفاده نماید.

2685 اگر براى چیزى که وقف کرده متولى معین کند، باید مطابق قرار داد او رفتار نمایند و اگر معین نکند، چنانچه بر افراد مخصوصى مثلا بر اولاد خود وقف کرده باشد، راجع به چیزهایى که مربوط به مصلحت وقف است که در نفع بردن طبقات بعد نیز دخالت دارد اختیار با حاکم شرع است، و راجع به چیزهایى که مربوط به نفع بردن طبقه موجود است اگر آنها بالغ باشند اختیار با خود آنان است و اگر بالغ نباشند اختیار با ولى ایشان است، و براى استفاده از وقف اجازه حاکم شرع لازم نیست.

2686 اگر ملکى را مثلا بر فقرا یا سادات وقف کند، یا وقف کند که منافع آن به مصرف خیرات برسد در صورتى که براى آن ملک متولى معین نکرده باشد، اختیار آن با حاکم شرع است.

احکام وقف

2687 اگر ملکى را بر افراد مخصوصى مثلا بر اولاد خود وقف کند که هر طبقه‏اى بعداز طبقه دیگر از آن استفاده کنند چنانچه متولى ملک آن را اجاره دهد و بمیرد در صورتى که مراعات مصلحت وقف یا مصلحت طبقه بعد را کرده باشد، اجاره باطل نمى‏شود. ولى اگر متولى نداشته باشد، و یک طبقه از کسانى که ملک بر آنها وقف شده آن را اجاره دهند و در بین مدت اجاره بمیرند، در صورتى که طبقه بعد اجازه نکنند اجاره باطل مى‏شود و در صورتى که مستاجر مال الاجاره تمام مدت را داده باشد مال الاجاره از زمان مردنشان تا آخر مدت اجاره را از مال آنان مى‏گیرد.

2688 اگر ملک وقف خراب شود، از وقف بودن بیرون نمى‏رود.

2689 ملکى که مقدارى از آن وقف است و مقدارى از آن وقف نیست اگر تقسیم نشده باشد، حاکم شرع یا متولى وقف مى‏تواند با نظر خبره سهم وقف را جدا کند.

2690 اگر متولى وقف خیانت کند و عایدات آن را به مصرفى که معین شده نرساند، چنانچه براى عموم وقف نشده باشد، در صورت امکان حاکم شرع باید به‏جاى او متولى امینى معین نماید.

2691 فرشى را که براى حسینیه وقف کرده‏اند نمى‏شود براى نماز به مسجد ببرنداگرچه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد.

2692 اگر ملکى را براى تعمیر مسجدى وقف نمایند چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد و احتمال هم نمى رود که تا مدتى احتیاج به تعمیر پیدا کند در صورتى که غیر از تعمیر احتیاج دیگرى نداشته باشد و عایداتش در معرض تلف و نگهدارى آن لغو و بیهوده باشد، مى‏توانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدى که احتیاج به تعمیر دارد برسانند.

2693 اگر ملکى را وقف کند که عایدى آن را خرج تعمیر مسجد نمایند و به امام جماعت و به کسى که در آن مسجد اذان مى‏گوید بدهند، در صورتى که بدانند که براى هر یک چه مقدار معین کرده، باید همان طور مصرف کنند، و اگر یقین نداشته باشند، باید اول مسجد را تعمیر کنند و اگر چیزى زیاد آمد بین امام جماعت و کسى که اذان میگوید به طور مساوى قسمت نمایند و بهتر آن است که این دو نفر در تقسیم با یکدیگر صلح کنند.