نقد و بررسی فیلم نهنگ عنبر

خلاصه داستان :

ارژنگ صنوبر ( رضا عطاران ) مرد عاشق پیشه ای است که از دوران کودکی دل در گرو عشق دختری به نام رویا ( مهناز افشار ) داده است. اما عشق خالص ارژنگ به رویا اتفاقات مختلفی به همراه دارد که…

کارگردان :                                                                                                                          

سامان مقدم : وی متولد سال 1347 می باشد و فارغ التحصیل رشته سینما است . مقدم اولین تجربه سینمایی خود را با دستیار کارگردانی « ردپای گرگ » در کنار مسعود کیمیایی بدست آورد. وی پس از این همکاری، در فیلمهای « ضیافت » و « سلطان » نیز دستیار کارگردان مسعود کیمیایی بود تا اینکه در سال 1377 اولین فیلم بلند خود به نام «سیاوش » را کارگردانی کرد که با استقبال مناسبی مواجه شد. مقدم در سالهای بعد آثار موفقی از جمله فیلم پرفروش « مکس » را کارگردانی کرد که با استقبال بسیار خوب تماشاگران همراه بود. « نهنگ عنبر » هفتمین فیلم بلند سینمایی سامان مقدم می باشد.

درباره فیلم « نهنگ عنبر » :

« نهنگ عنبر » در مقایسه با ساخته کمدی قبلی کارگردانش یعنی « مکس» ، اثری جسورتر و رو به جلوتر محسوب می شود که در امتداد خط قرمزهای فیلمسازی قدم برداشته است. اما کماکان مشکلات فیلمنامه نیز در اثری که سامان مقدم آن را کارگردانی کرده به چشم می خورد.

« نهنگ عنبر » شروعی پر انرژی دارد. لحظات کمیک از همان دقایق ابتدایی با شور و حرارت مخاطبش را غافلگیر می کند. داستان از سالهای قبل از انقلاب با معرفی خانواده ارژنگ آغاز می گردد که در آن دوران، مادرِ ارژنگ به پدرش خیانت کرده و با یک عکاس ازدواج می کند و به آمریکا می رود. این مقدمه با اینکه به سرعت به اتمام می رسد اما شوخی های بامزه ای از جمله شوخی با خواننده مطرح لس آنجلسی در آن به چشم می خورد که شباهت عجیب و غریب بازیگر این نقش با سوژه اصلی، باعث حیرت مخاطب می شود.

فیلم سپس ارژنگ و عشق دوران کودکی اش رویا را به سالهای دهه ی 60 می برد. مقدم با توجه به فضای محدود این دوران، فرصت ایجاد لحظات کمیک بسیاری در اختیار داشته که مطابق انتظارات، وی به سراغ سوژه هایی نظیر ممنوعیت استفاده از دستگاه پخش ویدئو و موسیقی های شاد لس آنجلسی و جنگ رفته است. البته به نظر می رسد که فیلم دچار ممیزی هایی در بخش صحنه های جنگ مواجه شده چراکه این بخش بی مقدمه آغاز می شود و بسیار کوتاه تر از آنکه بتوان باور کرد، به پایان می رسد.

اما فیلمنامه « نهنگ عنبر » پس از گذراندن سالهای دهه ی پنجاه و شصت زندگی ارژنگ صنوبر، از رمق می افتد و قادر به استمرار لحظات کمیک خوشایندی که در نیمه ابتدایی فیلم خلق کرد نیست. فیلم پس از سفر رویا به آمریکا، سوژه بکری برای ادامه داستان ندارد و شخصیت فرعی اضافه ای نظیر دوست رویا هم که به داستان اضافه می شود، قادر نیست تا ریتم مناسب فیلم را دوباره به جریان بیندازد و در نهایت پس از چند دقیقه نیز از داستان خارج می گردد.

فیلم همچنین از دوران میانسالی ارژنگ صنوبر به بعد وضعیت به مراتب بدتری نیز پیدا می کند. به نظر می رسد که فیلمساز هرچه در چنته داشته را در نیمه ابتدایی فیلم بکار گرفته و برای ادامه راه، هیچ راه حلی برای تداوم خنده های مخاطب پیش بینی نکرده است. سامان مقدم در بخش های میانسالی زندگی ارژنگ، موقعیت کمیکی که بتواند داستان را سرپا نگه دارد در اختیار نداشته و رفته رفته داستان فیلم از کمدی به درام سوق داده می شود و در اینجاست که حفره های فیلمنامه فرصت نمایان شدن پیدا می کنند

« نهنگ عنبر » علاوه بر ضعف اش در ثابت نگه داشتن فضای کمیک ، چند سوال عجیب را بی پاسخ به حال خود رها می کند. به عنوان مثال، در بخشی از فیلم ارژنگ به تماشاگران می گوید : « بعدا به شما میگم که چرا از پدرِ رویا متنفرم! » اما در کمال تعجب در کل فیلم پاسخی به این شبهه داده نمی شود و دلیل واضحی برای نفرت ارژنگ از پدر رویا ذکر نمی شود. همچنین در بخشی از فیلم زمانی که ارژنگ نزد همسرِ دندانپزشک رویا می رود تا او را مواخذه کند، وی به ارژنگ می گوید : « تو از هیچ چیز خبر نداری » که مشخصا تماشاگر پس از این جمله منتظر این خواهد بود که حقایق جدیدی درباره رویا فاش شود که این اتفاق هم هرگز رخ نمی دهد و سوالات هرگز پاسخ داده نمی شوند.

رویا برخلاف ارژنگ که مخاطب اطلاعات کاملی درباره اش بدست می آورد، از پرداخت گنگی برخوردار است و سوالات متعددی از خود بر جای می گذارد. ما هرگز متوجه نمی شویم که رویا به چه دلیل در ازدواج هایش شکست می خورد و یا چرا خانواده اش در شرایط بحرانی در کنارش نیستند و یا اصلا کجا هستند! پرداخت ضعیف رویا به باورپذیری شخصیت او آسیب رسانده است.

با اینحال، بازی بسیار خوب رضا عطاران توانسته ضعف های فیلمنامه را تا حدودی جبران کند. عطاران مخصوصا در نیمه ابتدایی فیلم بسیار پر انرژی است و در نیمه دوم نیز با تکیه بر توانایی های بازیگری اش توانسته در اجرای درام نیزموفق عمل نماید. با اینحال بازی مهناز افشار در نقشی که شاید کمتر تابحال از او شاهده بوده ایم، درخشش چندانی ندارد.

« نهنگ عنبر » با اینکه در نیمه راه از نفس می افتد، اما خواهد توانست مخاطبش را راضی از سالن سینما خارج کند. شاید اگر سامان مقدم می توانست توازنی در پرداخت دوره های مختلف زندگی ارژنگ صنوبر برقرار کند، می شد که « نهنگ عنبر » را یکی از سرگرم کننده ترین کمدی های سال لقب داد. با اینحال، تماشای دوران زندگی ارژنگ صنوبر در دهه ی 50 و 60 ، می تواند به تنهایی دلیل قانع کننده برای تماشای فیلم باشد.

منتقد : میثم کریمی                                                      

این مطلب بصورت اختصاصی برای سایت ” مووی مگ ” به نگارش درآمده و برداشت از آن جز با ذکر دقیق منبع و اشاره به سایت مووی مگ، ممنوع بوده و شامل پیگیرد قانونی می شود.

به جامعه مجازی سایت مووی مگ بپیوندید و دوستان سینمایی جدید پیدا کنید!          

نام فیلم : نهنگ عنبر

کارگردان : سامان مقدم

فیلمنامه : مانی باغبانی، مونا زاهد

تهیه کننده : سامان مقدم

مدیر فیلمبرداری: فرشاد محمدی

بازیگران : رضا عطاران، مهناز افشار، ویشکا آسایش، هانیه توسلی، رضا ناجی، نادر سلیمانی، امیرحسین رستمی، حسین سلیمانی، امید روحانی