اکبر عبدی، با استعداد و بی وسواس

روزنامه سینما: بیش از 70 فیلم در 35 سال فعالیت، این آمار کمی بازیگری اکبر عبدی است؛ بازیگری که در هر دهه بیش از 10 فیلم داشته و در هر دهه دست کم یک نقش خوب و ماندگار. درباره اکبر عبدی همیشه این حکایت هست که از با استعدادترین ها و تواناترین ها بوده و البته از بی وسواس ترین بازیگران ایران.

 عبدی اگر گزیده کارتر بود شاید حالا می شد به راحتی او را بهترین بازیگر دوران بعد از انقلاب دانست اما او آنقدر کار ضعیف و معمولی در کارنامه دارد که باید در اعطای این لقب به او قدری تردید کنیم. هرگز معلوم نشد که آیا همانند شخصیت اصلی فیلم «هنرپیشه» او به خاطر گرفتاری های مالی اینقدر کم دقت و پرکار بوده یا دلیل دیگری داشته. فارغ از اینها کسی نیست که بتواند هنر بازیگری او را زیر سوال ببرد و در بضاعت هایش تردید کند.

دهه 60

اکبر عبدی از همان تلویزیون دو کاناله که سر جمع تنها هفت، هشت ساعت برنامه داشت تبدیل به یک کمدین مشهور شد. در سال 1360 در سریال پربیننده «مثل آباد» به کارگردانی رضا ژیان درخشید و بعد در یکی از بهترین برنامه های آیتمی کمدی آن روزگار یعنی «محله بروبیا» به کارگردانی بیژن بیرنگ در نقش هایی چون «انسان اولیه» بازی فوق العادهای از خود ارائه داد.

«بازم مدرسم دیر شد» به کارگردانی حسین افصحی او را تبدیل کرد به ستاره بی رقیب کمدی تلویزیونی و در همین اثنا پایش به سینما هم باز شد. در «جنجال بزرگ»، «ماموریت» و «مردی که موش شد» حضوری موفق داشت اما اولین شاه نقش او بدون شک «آقای قندی» فیلم «اجاره نشین ها» به کارگردانی داریوش مهرجویی بود. این دهه خوش یمن برای عبدی با خوشی هم به پایان رسید.

او در کنار علی حاتمی قرار گرفت و نقش به یادماندنی غلامرضا را در فیلم «مادر» بازی کرد و در «دزد عروسک ها»ی محمدرضا هنرمند هم خوش درخشید و در هر دو نقش با گریمی سنگین و قیافه ای دفرمه حضور یافت. بازی در فیلم «مادر» برایش سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را نیز به همراه آورد.

عبدی دیگر به عنوان یک بازیگر توانا و قابل اعتماد خودش را تثبیت کرده بود و خیلی ها به هوای حضور او در فیلم ها بلیت می خریدند و به سینما می رفتند.

دهه 70

اکبر عبدی در دهه 70 به طرزی باورنکردنی پرکار شد. می شد که ظرف یک سال چهار فیلم با حضور او روی پرده برود و در عین حال در تلویزیون هم هر از گاهی پیدایش می شد و بعضی وقت ها در سریال هایی ظاهر می شد که پیدا بود دارد تماما بداهه، نقش را پیش می برد و کارگردان همه چیز را به خودش واگذار کرده است.

اما این دهه با نقش بسیار مهم ملیجک در «ناصرالدین شاه آکتور سینما» آغاز شد. علی حاتمی بار دیگر به سراغ او آمد و نقش متفاوت نوازنده تنبک را در فیلم «دلشدگان» به او سپرد. یکی از مهمترین نقش های زندگی اش را که به نوعی وجهی بیوگرافیک هم داشت در «هنرپیشه» تجربه کرد و بسیار تحسین شد.

در سال 1373 در دو نقش عباس خاکپور و درنا در فیلم «آدم برفی» حضوری بسیار درخشان داشت و برای نخستین بار بازی در نقش یک زن را نیز تجربه کرد. فیلم، البته سه سال بعد به اکران رسید. بعد از «آدم برفی» عبدی بیشتر در فیلم هایی که سودای گیشه موفق داشتند بازی کرد و تقریبا نقش به یادماندنی و مهمی در نیمه دوم دهه 70 ایفا نکرد.

دهه 80

دهه 80 را با ابوالحسن داودی آغاز کرد و فیلم «نان و عشق و موتور 1000» این دو پیش تر در انتهای دهه 60 تجربه موفق «سفر جادویی» را در کنار هم داشتند. عبدی در این فیلم نقشی فرعی داشت و تا حدی افول کرده محسوب می شد. تا سال 1385 که مسعود ده نمکی همکاریش را با او آغاز کرد، اکبر عبدی در فیلم هایی بازی کرد که هیچ یک نتوانستند حضوری به یادماندنی از او را ثبت کنند.

مهم ترین فیلم این دوره اش «قاعده بازی» بود که البته در آن نقشی فرعی بر عهده داشت اما با «اخراجی ها» دوباره عبدی توانست خودش را به سینمای ایران یادآوری کند و در ادامه این دهه با قسمت های دوم و سوم همین فیلم موفقیت خود را دست کم در گیشه ها تداوم ببخشد.

با این حال خصلت همیشگی او یعنی عدم وسواس در انتخاب نقش و فیلم کماکان همراهش بود و در بین سه قسمت اخراجی ها تعداد زیادی فیلم معمولی بازی کرد که هیچ کدام موفقیتی برای عبدی محسوب نمی شدند. در این میان شاید حضور کوتاهش در «تسویه حساب» تهمینه میلانی قدری قابل اعتنا باشد و بازی اش در فیلم بد اما پرفروش «افراطی ها».

دهه 90

اکبر عبدی این دهه هم شروع خوشایندی داشت. بار دیگر با ایفای نقش یک زن در فیلم «خوابم می آد» ساخته رضا عطاران توانست هنر بازیگری خودش را به رخ بکشد و سیمرغ بلورین نقش مکمل را نصیب خود سازد اما سه فیلم مهم او باز هم در این دهه در کنار مسعود ده نمکی روی پرده رفتند.

ابتدا در «رسوایی» در نقش روحانی عجیب و غریبی که درگیر زندگی دختری جوان می شود و برایش پاپوش می دوزند درخشید و بعد در «معراجی ها» بار دیگر نسخه دیگری از بایرام «اخراجی ها» را ارائه داد و سرانجام در «رسوایی 2» دوباره در قالب حاج یوسف نقش آفرینی کرد.

«قندون جهیزیه» و «خواب زده ها» دو تجربه متفاوت دیگر او تا نیمه دهه 90 بوده اند. البته او همچنان تعداد زیادی فیلم ضعیف هم در همین پنج سال بازی کرده است. نقش های عجیب و غریبی هم گرفته، در فیلم های عجیب و غریب تر که ایفای آن نقش ها از هر کسی بر می آمده و پیدا نیست چه شده که اکبر آقا به حضور در این آثار تن داده است.