چرا با افزایش سن، زمان در نظرمان سریع تر می‌گذرد؟

بسیاری از انسان‌ها با افزایش سن احساس می‌کنند که زمان سریع‌تر می‌گذرد

افراد میانسال و بزرگ تر اغلب اوقات می‌گویند: «چقدر وقت زود می‌گذرد!». بسیاری از انسان ها با افزایش سن احساس می کنند که زمان سریع تر می گذرد.

طبق گفته‌ روانشناسی به نام «کلادیا هموند»، “اینکه با افزایش سن احساس می‌کنیم زمان زودتر می‌گذرد، یکی از اسرارآمیزترین تجربه‌های زمان است.” خوشبختانه تلاش های محققان برای پرده برداشتن از این راز به یافته های جالبی منتج شده است.

به عنوان مثال، در سال ۲۰۰۵، روان‌شناسانی به نام‌های «مارک ویتمن» و «ساندرا لنهاف» از ۴۹۹ نفر بین سنین ۱۴ تا ۹۴ سال درباره‌ی سرعت حرکت زمان نظرسنجی کردند. تصور اکثر شرکت کنندگان از زمان برای بازه های کوتاه مدت مثل یک هفته، ماه یا حتی سال با افزایش سن تغییری نمی‌کرد. اکثر شرکت کنندگان احساس می‌کردند که ساعت به سرعت تیک تاک می‌کند.

اما محققان برای دوره‌های زمانی درازمدت مثل یک دهه، الگوی متفاوتی مشاهده کردند. افراد مسن تر اغلب تصور می کردند که زمان سریع‌تر حرکت می‌کند. وقتی از آنها خواسته شده که به زندگی شان فکر کنند، شرکت کنندگان بیشتر از ۴۰ سال احساس می کردند که زمان در دوران کودکی شان آرام تر می گذشت، سپس به طور پیوسته از دوران نوجوانی تا بزرگ سالی به سرعت پیش می رود.

دلایل خوبی برای این احساس افراد بزرگسال تر وجود دارد. انسان ها طول مدت یک رویداد را می تواند از دو نقطه نظر متفاوت تخمین بزنند. یکی نگاه آینده نگر است و مربوط به زمانی می‌شود که یک اتفاق هنوز در حال شکل گرفتن است؛ دیگری نگاه گذشته نگر که پس از پایان یک اتفاق حاصل می شود.

علاوه بر این، تجربه‌ی ما از زمان بسته به آنچه که انجام می دهیم یا احساسی که نسبت به آن داریم تغییر می کند. در واقع، وقتی که به ما خوش می‌گذرد، زمان پرواز می‌کند و زود از دست می رود. وقتی غرق در داستان یک رمان شده‌ایم، زمان زودتر می‌گذرد. اما اگر آن فعالیت را مدتی بعد به خاطر بیاوریم، به نظر می‌رسد که بیشتر از یک تجربه روزمره زمان برده است.

اما علت آن چیست؟ مغز ما تجربه‌های جدید را در حافظه کدگذاری می کند، اما این کار را برای تجربه های آشنا انجام نمی‌دهد. ارزیابی گذشته نگر ما از گذر زمان بر مبنای تعداد خاطره‌های جدید قرار دارد که در بازه‌ی زمانی خاصی ایجاد می‌کنیم. به عبارت دیگر، اگر در تعطیلات آخر هفته خاطرات جدید بیشتری در حافظه ی ما ثبت شود، سفرمان طولانی تر به نظر می‌رسد.

این پدیده که هموند آن را «پارادوکس تعطیلات» می‌ماند، نشان می دهد که چرا وقتی به گذشته می نگریم، به نظر می رسد زمان سریع تر می‌گذرد. از دوران کودکی تا بزرگ سالی ما تجربیات جدیدی کسب می‌کنیم و مهارت های زیادی یاد می‌گیریم. اما در سنین بزرگ سالی زندگی ما روتین تر می‌شود و تجربه های ناآشنای ما کمتر.

در نتیجه در حافظه ی اتوبیوگرافی ما سال های اولیه ی زندگی مان برجسته تر به نظر می رسند و احساس می‌کنیم که مدت زمان بیشتری طول کشیدند. البته این بدین معنی است که می توانیم با فعال نگه داشتن مغز، در نظرمان سرعت گذر زمان را آهسته تر کنیم، مثلا مدام مهارت های جدید یاد بگیریم، با افکار و ایده‌های تاز آشنا شویم و در مکان های ناآشنا ماجراجویی کنیم.

منبع: Scientific American
ترجمه: دیجی‌کالا مگ