6 تمرین ورزشی برای کودکان مبتلا به اوتیسم

ورزش می‌تواند آمادگی جسمانی کودکان و نوجوانان مبتلا را افزایش دهد‎

ورزش می‌تواند آمادگی جسمانی کودکان و نوجوانان مبتلا را افزایش دهد و کسب مهارت، موفقیت، اعتماد به‌نفس و روابط اجتماعی آنها را نیز بالا ببرد.

اوتیسم نوعی اختلال در عملکرد مغز است که معمولا با 3 نوع علامت بروز پیدا می‌کند؛ روابط اجتماعی ضعیف، مشکلاتی در ارتباط کلامی و غیرکلامی و علایق و فعالیت‌های محدود. این علائم در 3 سال اول زندگی پدیدار می‌شود و به نظر می‌رسد در سرتاسر زندگی ادامه پیدا می‌کند. اگرچه داروی خاصی برای درمان اوتیسم وجود ندارد اما شروع زودتر آموزش، ضروری است چراکه ممکن است باعث بهبود رشد اجتماعی و کاهش رفتارهای نامطلوب شود و احتمال دارد افراد اوتیسم بتوانند زندگی طبیعی داشته باشند.

قدرت آموختن در تمام کودکان وجود دارد. کودک می‌تواند از دیگران و با سایر افراد بر اثر نگاه کردن، مقایسه کردن و تقلید کردن بیاموزد. مقایسه قدرت کودک با دیگران، نشانه اعتماد به قدرت خود است و رقابت نیز می‌تواند در آموزش موثر باشد. همسالان کودک بر آموزش، تربیت و آموختن کودک موثرند و ورزش یکی از راه‌های آموختن است. از این‌رو، در این شماره به تاثیرات ورزش بر بهبود وضعیت مبتلایان به این اختلال می‌پردازیم و 6 بازی را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

مزایای ورزش برای بچه‌های مبتلا به اوتیسم
ورزش می‌تواند آمادگی جسمانی کودکان و نوجوانان مبتلا را افزایش دهد و کسب مهارت، موفقیت، اعتماد به‌نفس و روابط اجتماعی آنها را نیز بالا ببرد. ورزش‌های منظم باعث بهبود رشد در کودکان می‌شود چراکه از طرفی، فعالیت فیزیکی باعث کاهش گلوکز و در نتیجه ترشح هورمون رشد می‌شود و از طرف دیگر باعث منظم شدن و افزایش خواب و تغذیه کودک خواهد شد که این عوامل برای رشد کودکان ضروری هستند. به علاوه، فعالیت‌های منظم باعث افزایش تراکم استخوانی و کاهش احتمال بروز پوکی استخوان و دردهای مفاصل در بزرگسالی می‌شود، ولی برای ورزش باید با متخصصان طب فیزیکی و ورزش مشورت کرد زیرا گاهی انتخاب نادرست در ورزش مضرات جبران‌ناپذیری به‌خصوص برای کودک ایجاد می‌کند.

اما تحقیقات نظام‌مند در زمینه تاثیر ورزش در بهبود این اختلال هنوز هم کم و فقط در گروه‌های شرکت‌کننده کوچک است. تصور کلی‌ای که از نتایج موجود تا سال 1998 به‌دست آمده، نشان می‌دهد تمرین بدنی نه‌تنها باعث بهبود وضعیت جسمی می‌شود بلکه رفتارهای ناسازگارانه اوتیسم را نیز کاهش می‌دهد. کودکان اوتیستیک نسبت به کودکان معمولی در عین اینکه فعالیت کمتری دارند، بیشتر هم در معرض خطر هستند چراکه شیوه زندگی بی‌حرکتی دارند که خطرات ناشی از بیماری‌های قلبی، دیابت و چاقی را در آنها افزایش می‌دهد. از آنجا که ثابت شده ورزش در جمعیت عادی وسیله‌ای موثر برای جلوگیری از این مشکلات است، این احتمال وجود دارد که در جمعیت اوتیسم نیز موثر باشد. تحقیقات نشان می‌دهد تمرین فیزیکی باعث بهبود مهارت‌های اجتماعی، ارتباطی و حرکتی، کاهش رفتارهای کلیشه‌ای کودکان اوتیسم و رفتارهای خودتحریکی آنها می‌شود. در مجموع غربالگری جهانی از متون مربوطه نشان می‌دهد تمرین فیزیکی یک رویکرد معقول است که به انواع مشکلات مرتبط با ASD می‌پردازد، اما متاسفانه هنوز مطالعات و تحقیقات زیادی انجام نگرفته تا بتواند ما را در یافتن نوع ورزش و مداخلات تمرینی که در درمان ASD مفیدتر باشد، هدایت کند. تحقیقاتی که تا امروز انجام گرفته بیشتر به صورت انفرادی یا در گروه‌های کوچک بوده (مثل شنا و پیاده‌روی) و در زمینه ورزش‌هایی که به معنای واقعی گروهی باشد(مثل فوتبال) مطالعه‌ای انجام نشده است. در ضمن، لازمه شرکت افراد اوتیستیک در برنامه‌های ورزشی بهبود مهارت‌های حرکتی آنهاست ولی آنچه روشن است، فعالیت‌های ورزشی یکی از موثرترین راه‌ها برای غلبه بر ناتوانی است.

چه ورزشی در چه سنی؟
از جمله نکاتی که در انتخاب ورزش برای این کودکان باید رعایت کرد، موارد زیر است:
1. کودکان قبل از 8 تا 10 سالگی نباید در ورزش‌های رقابتی سازمان‌یافته که در آن امتیاز محاسبه می‌شود و به‌خصوص بزرگسالان در اجرای آن نقش دارند، شرکت کنند چراکه فشار روانی در زمان مسابقه همچنین ناامیدی از باخت و تمرین زیاد تاثیرات ناخوشایندی بر آنها می‌گذارد و می‌تواند باعث کنار گذاشتن دائمی ورزش شود.

2. کودکان زیر 8سال باید در بازی کشف و یادگیری مهارت‌ها از طریق پرتاب کردن، ضربه زدن به توپ، بالا و پایین پریدن، دویدن و شنا کردن در حد اعتدال شرکت و کاملا آزادانه رفتار کنند و این مهارت‌ها را به شادی‌بخش‌ترین روش بیاموزند.

3. کودکان در سنین 8تا10سال با توجه به میزان رشد خود می‌توانند در مسابقات سازمان‌یافته مانند مسابقات داخلی مدارس شرکت کنند ولی برای کنار آمدن با ناامیدی و شکست هم به کمک نیاز دارند.

4. کودکان 10تا12 ساله هم می‌توانند از رقابت ورزشی لذت ببرند و هم به آموختن مهارت‌های تازه بپردازند. ورزش برای نوجوانان تخصصی‌تر می‌شود ولی در این دوران هم رشد آنها هنوز کامل نشده بنابراین بهتر است ورزش‌های تخصصی سنگین مثل کشتی و وزنه‌برداری انجام ندهند.

گاهی انتخاب نادرست در ورزش مضرات جبران‌ناپذیری به‌خصوص برای کودک ایجاد می‌کند

بازی اول؛ شناسایی بخش‌های بدن
بخشی از بدن کودک را نام می‌برید و کودک باید آن بخش را لمس کند. برای مثال می‌گویید: «سرت را لمس کن.» و کودک باید سرش را لمس کند. یادتان باشد اگر کودک قادر به درک دستور شما به صورت کلامی نبود، اشکالی ندارد به صورت تصویری به او نشان دهید. برای یادگیری کودک عجله نکنید و به او زمان دهید تا سازگار شود.

بازی دوم؛ بغل کردن توپ
کودک روی توپ دراز می‌کشد و با 2 دست توپ را بغل می‌کند. توجه داشته باشید پای کودک روی زمین باشد (برای حفظ تعادل) و شکم، سینه و پاها کاملا به توپ چسبیده باشند. سپس کودک توپ را 20 تا 60 ثانیه فشار می‌دهد. به اندازه کافی استراحت و 3 مرتبه دیگر تکرار کند.

بازی سوم؛ چرخش دست‌ها
کودک به هر صورت که راحت است، بنشیند یا بایستد. سپس دست‌ها را از جلو به عقب بچرخاند. (این حالت بهتر است اما اگر کودک مایل به چرخاندن دست به صورت از عقب به جلو بود، اشکالی ندارد). تمرین را 10 تکرار و 3 مرتبه تکرار کند.

بازی چهارم؛ راه رفتن روی پنجه پا
از کودک بخواهید روی پنچه پای خود بایستد و راه برود.

بازی پنجم؛ خراب کردن سازه
چند جعبه سبک (یا اسباب‌بازی‌های ساختمانی) را روی یکدیگر قرار دهید و به کودک بگویید با دست آنها را روی زمین بیندازد. بلافاصله جعبه‌ها را دوباره بچینید و او آنها را دوباره بیندازد.

بازی ششم؛ فشار دادن توپ
توپ‌های کوچکی (مینی‌بال) را تهیه کنید و در اختیار کودک قرار دهید. از او بخواهید با 1 دست یا 2 دست توپ را بگیرد و آن را 10 مرتبه فشار دهد و 3 مرتبه این بازی را تکرار کند.
البته برای انجام این تمرین و سایر تمرین‌های یادشده باید وقت صرف کنید، بنابراین صبر و حوصله به خرج دهید و به هیچ‌وجه عجله نکنید.

منبع: هفته نامه سلامت