جهش – جف بزوس – به سوی سلطه جهانی

روزنامه دنیای اقتصاد – ترجمه مریم رضایی: در روز 21 فوریه 2001 مقاله دیوید استریتفلد در روزنامه واشنگتن پست این‌گونه شروع شده بود: «ابرهایی که شرکت آمازون را احاطه کرده‌اند در حال متراکم شدن هستند.»

یک‌سال قبل از آن، سهامداران ناگهان دریافته بودند که اینترنت از چرخه‌های فراز و فرود تلاش‌های اقتصادی در امان نیست و به نظر می‌رسید کتابفروشی مجازی آمازون همان مسیری را برود که Pets.com رفته بود (شرکت اینترنتی فروش حیوانات خانگی که در اوت 1998 آغاز به‌کار کرد و در نوامبر 2000 تعطیل شد).

استریتفلد در این مقاله اشاره کرده بود که انتظار می‌رود آمازون تا پایان سال با کمبود بودجه مواجه شود.  آمازون نه تنها با کمبود بودجه مواجه نشد و به رقیب بزرگ‌تری مثل والمارت رسید، بلکه سال 2003 را با سودآوری به پایان رساند. این پیشرفت باعث شد روزنامه وال‌استریت ژورنال در آن سال آمازون را «قوی‌ترین بازمانده اینترنت» بداند.

 

امروز مساله بقای آمازون نیست، بلکه این سوال مطرح است که آیا ما می‌توانیم بدون آمازون دوام بیاوریم یا نه. آمازون گنجینه‌ای است که آمریکایی‌ها بیش از بسیاری از آژانس‌های فدرال به آن نیاز دارند. درست همان‌طور که می‌توانید به‌روزرسانی‌های مختلف را به جای گوگل در مرورگر بینگ (Bing) جست‌وجو کنید یا مسائل زندگی احساسی خود را به جای فیس‌بوک در الو (Ello) پست کنید، می‌توانید مواد غذایی را به جای آمازون از خرده‌فروشی آنلاین اوراستاک (Overstock) بخرید.

اما منتقدان فکر می‌کنند بزوس می‌خواهد از این روزنامه به عنوان یک پایگاه روابط عمومی استفاده کند. به عنوان مثال، دونالد ترامپ، نامزد جمهوری‌خواهان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به شدت اعتقاد دارد که بزوس واشنگتن پست را برای برنامه‌های فرار از مالیات خود به خدمت خواهد گرفت. افرادی باهوش‌تر از ترامپ نیز به این موضوع اعتقاد دارند.

حتی اگر هیچ‌یک از ما روزنامه نخوانیم، اما برای مطبوعات ارزش قائل هستیم و وجود آنها را برای دموکراسی ضروری می‌دانیم. به همین دلیل است که صاحبان روزنامه‌ها اغلب بیشتر از صاحبان فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ مورد موشکافی قرار می‌گیرند. همه می‌دانند که آنها افراد مهمی هستند.

در ضمن، بزوس در حال تبدیل آمازون به یک پایگاه فیلم و تلویزیون است. بزوس در کشوری که ثروتمندان را به یک اندازه تحقیر می‌کند و می‌پرستد، یک فرد ثروتمند محسوب می‌شود. او که اکنون 52 سال دارد، دیگر آن حسابگر جاه‌طلبی نیست که فقط به پشت سر گذاشتن بارنز اند نوبل (بزرگ‌ترین کتابفروشی زنجیره‌ای در آمریکا) فکر می‌کند.

بیوگرافی او به سادگی به تاسیس شرکت آمازون محدود می‌شود. شاید بارزترین واقعیتی که بتوان در بیوگرافی بزوس پیدا کرد این است که او ابتدا می‌خواست نام شرکتش را Relentless (به معنی بی‌رحم) بگذارد اما در نهایت نام بزرگ‌ترین رودخانه دنیا را انتخاب کرد.

فرهاد مانجو، ستون‌نویس بخش تکنولوژی روزنامه نیویورک تایمز می‌گوید: «آمازون مرموزترین شرکت تکنولوژی» است و او اغلب از اقدامات بزوس غافلگیر می‌شود. بسیاری از پرسش‌های اساسی در مورد فعالیت‌های آمازون هنوز بی‌پاسخ هستند: روزانه چه تعداد بسته‌ ارسال می‌شود؟ تاکنون چه تعداد نرم‌افزار کتاب‌خوان کیندل به فروش رسیده است؟ چه مقدار از مقواهای تولیدی دنیا با لوگوی آمازون برندسازی می‌شوند؟

سودآورترین بازوی آمازون، استراتژیک‌ترین محصول آن هم هست: سرویس وب که از سال 2006 به هر جایی، از سیا گرفته تا نت‌فلیکس، خدمات رایانش ابری ارائه داده است. سرویس وب آمازون یک سوم بازار رایانش ابری دنیا را تحت کنترل دارد.

تعداد اعضای پرایم 54 میلیون نفر ارزیابی شده که اگر آمازون توانسته باشد تنها بخشی از آنها را از نت‌فلیکس و اسپاتیفای دور کرده و به سوی خود جذب کند، تا حد قابل‌توجهی رقبا را تضعیف کرده است. وقتی آمازون از روی آوردن به تولید تکنولوژی «فایر تی‌وی» (دو نسل از ست‌آپ‌ باکس‌های دیجیتال و میکروکنسول‌هایی که محتوای صوتی و تصویری دیجیتال را به تلویزیون HD تبدیل می‌کند) سخن می‌گفت، شبکه تلویزیونی بلومبرگ این سوال را مطرح کرد که «آیا آمازون قرار است بر دنیا سلطه یابد؟» شاهدخان از شرکت مدیامورف، یکی از مفسران این حوزه است که تاییدکرده هدف آمازون در واقع «سلطه جهانی» بوده است اما در ضمن هشدار داده که «نمی‌توان بدون کنترل خانه بر دنیا تسلط یافت.» بزوس به این توصیه نیازی نداشت.

آمازون تکذیبیه‌های قوی منتشر کرده است. از شرکتی که جی‌کارنی، سخنگوی سابق باراک اوباما را استخدام کرده چنین انتظاری می‌رود اما وقتی نکات مثبت اقدامات آمازون قابل بحث است، نیویورک تایمز از بی‌رحمی‌هایی صحبت کرده که رسانه‌های دیگر در آن دقیق نمی‌شوند.

این سرویس یک فضای بازار اینترنتی است که ده‌ها هزار طرح آموزشی، تمرین و دیگر ابزارهای آموزشی را برای معلمان در خود جای می‌دهد. همچنین آمازون به‌زودی انبارهای خود را از روبات‌ها پر خواهد کرد که شاید ابزارهایی گمراه‌کننده، اما موثر در رسیدگی به شکایت‌های کارکنان باشند. در سومین دهه عمر شرکت آمازون، انرژی آتشین و جاه‌طلبانه آن همچنان پیش می‌رود.

این شرکت حدود 4 میلیارد دلار برای ایجاد کمپ دفاتر مرکزی خود در سیاتل هزینه کرده است. سوییشر می‌گوید: «یکی از مشکلات جف بزوس این است که او فوق پیچیده است. البته این یکی از مزیت‌های او نیز هست. آیا او می‌خواهد به یک انسان خیر مهربان تبدیل شود یا به یک شخص بانفوذ رسانه‌ای؟

آیا او مالیات‌های آمازون را پرداخت می‌کند؟ آیا مشکلات کارگران انبارها را برطرف خواهد کرد؟ آیا او می‌خواهد یک میراث مدنی از خود به جای بگذارد یا می‌خواهد سفینه‌ای بسازد که ثروتمندان را به مریخ بفرستد؟ حتی منشی هوشمند الکسا نیز نمی‌تواند به این پرسش‌ها پاسخ دهد.