نقد و بررسی فیلم تولد یک ملت ( The Birth of a Nation )

داستان زندگی نت ترنر یکی از جنجال برانگیزترین بخش های تاریخ ایالات متحده می باشد که همواره مورد اختلاف مردم این کشور بوده است. ترنر در سال 1800 در ساوتهمتون آمریکا متولد شد و مانند اغلب سیاه پوستان آن دوران، زندگی خود را به عنوان برده سفید پوستان ادامه داد. اما در سالهای جوانی وی که دچار تعصبات شدید مذهبی بود، ناگهان اعلام کرد که از طرف پروردگار برگزیده شده تا سیاهپوستان را از بردگی و اسارت نجات دهد.

از این رو ترنر در سال 1831 گروهی از بردگان را گرد هم آورد تا شورشی که بعدها به « قیام ساوتهمتون » مشهور شد را پایه گذاری نماید. در این شورش ترنر و بردگان دیگر وظیفه داشتند هر انسان سفید پوستی که مشاهده می کنند را با سلاح های سرد قتل عام نمایند و در این راه به زنان و کودکان نیز تفاوتی با دیگران نداشتند. پس از مدتی، زمانی که تعداد کشته شدگان به حدود 65 نفر رسید، سفیدپوستان نیز دست به کار شدند و خیلی زود شعله این شورش را خاموش کردند. آنها تمام کسانی که در این شورش دخالت داشتند و نداشتند را از بین بردند که تخمین زده می شود تعداد آنها حدود 200 نفر بوده است.

با اینحال خود نت ترنر که در جنگل پنهان شده بود، دو ماه پس از این ماجرا دستگیر و حکم مرگش به این شکل اجرا گردید که پوست بدنش کنده، سر از تن جدا و بدنش به چند قسمت جدا تقسیم شد. پس از شورش ترنر و یارانش، قوانین سخت گیرانه تری برای سیاهپوستان اعمال شد و آنان شرایط سخت تری را برای زندگی تجربه کردند. با اینحال در تاریخ معاصر آمریکا و مخصوصاً در دهه ی 60 ، از ترنر به عنوان یک قهرمان یاد شد که قصد داشته حقوق سیاهپوستان را بدست آورد.

پروژه ساخت فیلم « تولد یک ملت » با توجه به سوژه اش از ابتدا جنجالی تداعی می کرد، با اینحال به راه افتادن مجدد پرونده تجاوز نویسنده، کارگردان و بازیگر اصلی این فیلم، وضعیت را برای فیلم پیچیده تر از قبل کرد. نت پارکر در سال 1999 در یک پرونده تجاوز تبرئه شد اما همراه او در این جریان که یکی از نویسندگان فیلم نیز به شمار می رود، مقصر شناخته شد اما با حاضر نشدن شهود، او نیز تبرئه شد؛ قربانی پرونده نیز سالها بعد دست به خودشکی زد. بهرحال، داستان فیلم « تولد یک ملت » از این قرار است :

نت ترنر (نت پارکر) پسربچه سیاهپوستی است که برخلاف بسیاری از سیاهپوستان توانایی خواندن دارد و همین مسئله باعث می شود در دوران جوانی بتواند انجیل را بخواند و تبدیل به یک موعظه گر شود. او که به اربابش ساموئل ( آرمی همر ) خدمت می کند، زمانی که برای موعظه به اطراف ویرجینیا سفر می کند، متوجه رفتار بد با سیاهپوستان می شود و…

تمرکز اصلی نت پارکر در هنگام ساختن « تولد یک ملت » بر این موضوع بوده که بتواند پیامی تاثیرگذار درباره مفهوم آزادی بیان نماید و مخاطبین سینما را با روایت داستان سوزناکش تحت تاثیر قرار دهد. اما مشکل اینجاست که او داستانی را انتخاب کرده که به اندازه کافی تناقض در روایت های آن وجود دارد و ابداً مردم ایالات متحده ( و مردم دیگر نقاط دنیا؛ چنانچه داستان شخصیت اصلی فیلم را قبلا خوانده باشند ) نظر یکسانی درباره آن ندارند. نت ترنر شورشی بود که قهرمان سیاهپوستان و به نوعی نماد مبارزه با بی عدالتی محسوب می شود. اما روایت های گوناگونی وجود دارد از اینکه این شخصیت یک سلاخ بی رحم بوده که کوچکترین رحمی به کودکان و زنان نمی کرده و تا می توانسته آنان را با سلاح سرد به کام مرگ می فرستاده است.

از طرف دیگر داستان های مربوط به دوران برده داری در آمریکا نیز بارها روایت شده و در سینما نیز « 12 سال بردگی » گوشه ای از مشقت سیاه پوستان در زندگانی شان را به تصویر کشیده است. در این دوران که جزو تیره ترین بخش های تاریخ ایالات متحده محسوب می شود، سفید پوستان زندگی را برای سیاهان تلخ کرده و آنان را مورد انواع و اقسام سوء استفاده قرار می دادند. بنابراین تنها راه پرداختن به این دوران را شاید بتوان در مطالعه منابع مختلف و بهره گیری از نکات مشترک آنان برشمرد؛ اتفاقی که در « تولد یک ملت » رخ نداده است و داستان رویه ای یکسویه دارد.

نت پارکر در این فیلم تا جایی که امکان داشته سعی در ارائه یک چهره انسانی موجه از ترنر داشته است و حتی بخش هایی از داستان زندگی او که شامل توهم خود پیامبر خواندنش می شده را به نوعی توجیه کرده تا تصویر عمومی او خیلی دچار آسیب نشود. وی برای به تصویر کشیدن مصیبت سیاهان نیز راه و روش تکراری « 12 سال بردگی » را پیش گرفته که تاکید بیش از اندازه بر شکنجه و سکانس های سوزناک، عضو لاینفک آن می باشند و نوآوری و حرف جدیدی در آن گفته نمی شود. نقطه ضعف « تولد یک ملت » در مقایسه با فیلم موفق « 12 سال بردگی » در این است که این اثر مستقیماً تحت تاثیر مسائل اجتماعی روز آمریکا بوده و حتی دیالوگی از این دست را می شنویم: « اونها فقط به خاطر اینکه ما سیاهپوست هستیم ما را می کشند! ». این جمله ای است که در میان سیاهپوستان مناطقی که در یک سال اخیر درگیری های زیادی با پلیس داشته اند بسیار شنیده می شود.

عدم گسترش شخصیت های داستان و نپرداختن به خرده روایت های فیلم از دیگر مشکلات فیلم است که باعث می شود تماشاگر، دنیای قهرمان فیلم را خیلی وسیع نبیند. پارکر که اولین تجربه کارگردانی اش را پشت سر می گذارد، توجهی به شخصیت های مکمل داستانش نداشته و همین باعث شده تا تقابل ترنر با آدمهای داستان و حتی آن سخنرانی های آتشین اش چندان تاثیرگذار نباشند. در مجموع، اتفاقاتی که برای ترنر در طول فیلم رخ می دهد بی شباهت به آنچه که بر سر ویلیام والاس در « شجاع دل » می آمد نیست، با این تفاوت که در اینجا تمرکز فقط بر روی ترنر قرار دارد.

با اینحال نمی توان از بازی بسیار خوب نت پارکر در نقش این شورشی مشهور تاریخ ایالات متحده به راحتی گذشت. پارکر سالها بود که علاقه داشت فیلم زندگی نت ترنر را بسازد و خود در این نقش بازی کند که حالا به آرزویش رسیده است و به نظر می رسد که بازی او بتواند یکی از امیدهای نامزدی اسکار به شمار برود. دیگر بازیگر موفق فیلم آرمی همر می باشد که یکجورایی نسخه دیگر مایکل فاسباندر در فیلم « 12 سال بردگی » است!

« تولد یک ملت » جنجال های بسیاری را پشت سر گذاشته و کماکان می گذارد و مخصوصاً در فصل جوایز پیش روی نیز پس از اتفاقات سال گذشته که اعتراض سیاهپوستان آمریکا به عدم نامزدی بازیگران سیاهپوست را به همراه داشت، مشخص نیست که آکادمی اسکار آیا نسبت به این فیلم با ملایمت رفتار خواهد کرد یا خیر. با تمام این اوصاف، « تولد یک ملت » روی هم رفته خیلی شبیه به اثری نیست که در ستایش آزادی باشد. فیلم جدید نت پارکر بیشتر شبیه به اثری ستیزه جویانه علیه سفیدپوستان است که اتفاقاً چهره نه چندان خوشنام قهرمانش را هم ملایم کرده تا رویه بی طرفانه، جایی در « تولد یک ملت » نداشته باشد.

منتقد : میثم کریمی  

تولد یک ملت : The Birth of a Nation

کارگردان : Nate Parker

نویسنده : Nate Parker

بازیگران :

Nate Parker… Nat Turner

Armie Hammer…Samuel Turner

Penelope Ann Miller… Elizabeth Turner

Jackie Earle Haley…Raymond Cobb

رده سنی : R ( مناسب برای افراد بالای 17 سال)

ژانر : بیوگرافی   

زمان : 120 دقیقه