نقد و بررسی فیلم مهتاب ( Moonlight )

اکران « مهتاب » همزمان شده با نمایش فیلم « تولد یک ملت » که هر دوی این آثار درباره زندگی سخت سیاهپوستان می باشد و البته از هر دو به عنوان شانس های اسکار یاد می شود. اما تفاوت عمده ای که « مهتاب » با « تولد یک ملت » دارد در این است که در اینجا خبری از سر دادن شعار و حق طلبی نیست و تنها سازندگان به روایت داستان زندگی یک سیاهپوست در شرایطی سخت پرداخته اند بدون آنکه بخواهند راه حلی در آن ارائه نمایند.

داستان فیلم در اواخر دهه ی 90 میلادی آغاز می شود و داستان پسرکی نحیف به نام شایرن ( آلکس هیبرت ) می پردازد که فاقد پدر است و مادرش ( نائومی هریس ) نیز اعتیاد به مواد مخدر دارد و زندگی بی سر و سامانی را پشت سر می گذارد. شایرن در محیط مدرسه نیز همواره تحت آزار بچه های بزرگتر قرار می گیرد به همین جهت زمانی که یک مواد فروش به نام خوان ( ماهرشالا عی ) آشنا می شود، با او همراه می شود تا هم راه و رسم زندگی یک سیاه پوست را بیاموزد و هم شاید بتواند جای خالی پدر نداشته اش را توسط خوان پُر کند اما…

در « مهتاب » ما با پسرکی آشنا می شویم که زندگی سختی را در محله ای فقیرنشین پشت سر می گذارد. زندگی پسرک برای کسانی که با جامعه سیاهپوستان فقیرنشین آشنا هستند چندان غیرآشنا نیست و فیلم شرایطی که معمولاً این افراد در جامعه آمریکا با آن مواجه می شوند را به تصویر کشیده است. شایرن در دوران کودکی که نیازمند حمایت های عاطفی از جانب خانواده است، همواره از سوی مادرش که رفته رفته در حال دچار شدن به اختلال روانی است، با پرخاشگری مواجه می شود و به همین جهت رستگاری خویش را در محیط خطرناک اجتماع دنبال می کند که همراه شدن او با یک مواد فروش را به همراه دارد.

زمانی که فیلم به دوره نوجوانی شایرن می رود، وی همچنان درگیری های قدیمی اش با قلدرهای مدرسه را مقابل خود می بیند و به نظر می رسد که کابوس وی قرار است دنباله دار باشد. اما شیرن در این سن متوجه گرایش های متفاوت جنسی خود می گردد و همین موضوع باعث می شود دردسرهای او دوچندان شود و سهم او از انزوا بیش از پیش شود.

در فصل سوم زندگی شایرن که بزرگسالی او را شامل می گردد، مخاطب دیگر با پسرک نحیف و لاغری مواجه نیست که همواره چه در محیط خانه و چه در اجتماع در حال تحقیر بود. شایرن حالا مرد تنومندی شده که تمام اندوخته هایش در سالهای اخیر سبب شده او به شکل و شمایلی دست یابد که ما آن را اغلب در جامعه سیاه پوستان حومه نشین می بینیم.

« مهتاب » در روایت این سه فصل از زندگی شایرن به خوبی توانسته به تمام جزئیاتی که منجر به تغییر رفتار یک کودک از دوران معصومیتش تا بلوغ می گردد را به تصویر بکشد. شایرن در کودکی شاید می توانست انسان ارزشمندی همانند بسیاری از افراد دیگر جامعه شود اما محیط خانواده و البته اجتماع مریض از او موجودی در بزرگسالی می سازد که سراسر تضاد و درگیری است و ایده آل اجتماعی که در طی این سالها به آن دست یافته متکی بر خشونت است.

بری جنکینز کارگردان این فیلم، علاوه بر پرداخت دقیق پیشامدهای زندگی یک کودک سیاهپوست که منجر به بزهکار شدن او می گردد، تلنگر مهمی هم به اجتماع سرکوبگر پیرامون شایرن زده یعنی جایی که ارزش انسانها نه به توانایی هایشان بلکه به زور بازویشان متکی است. شایرن که در دوران کودکی و نوجوانی همواره از سوی قلدرها مورد آزار و اذیت قرار می گرفت، در بزرگسالی تبدیل به فردی می شود که خشونت رفتاری را چاره راهش می بیند؛ راه حلی که به نظر می رسد تنها راه رستگاری شایرن در زندگی پر مشقت اش بوده است.

در روایت کم نقص « مهتاب » ، استفاده صحیح از ویژگی های سینمایی نیز سهم بسزایی در تاثیرگذاری بیشتر داستان دردناک زندگی شایرن داشته است. قاب بندی های صحیح و بعضاً تاثیرگذار در لحظات تنهایی شایرن تماشاگر را به عمق وجود این شخصیت مستاصل می برد و موسیقی تاثیرگذار فیلم هم به مخاطب اجازه خارج شدن از ذهن وی را نمی دهد. همچنین کیفیت دیالوگ های برقرار شده میان خوان و شایرن که درس های اجتماعی فراوانی را می توان از آن گرفت – در عین حال که شعاری از آب در نیامده اند – از جذاب ترین بخش های فیلم به شمار می رود.

در فیلم بازیهای یکدستی وجود دارد اما حضور ماهرشالا علی تا حدودی متمایز از دیگر بازیگران فیلم است و به احتمال فراوان در فصل جوایز نامزدی را هم برای او به همراه خواهد داشت. دیگر بازی تاثیرگذار فیلم را نائومی هریس در نقش مادرِ شایرن ایفا کرده که این نقش آفرینی نیز به احتمال فراوان از چشم اهالی آکادمی اسکار پنهان نخواهد ماند.

« مهتاب » نه درباره گرایش جنسی متفاوت یک سیاهپوست و نه تبلیغ آن است. فیلم درصدد انتقال این مفهوم است که شایرن محصول زندگی و اجتماع آلوده ای است که بسیاری از افراد نظیر او را به ورطه سقوط کشانده است. انگشت اتهام فیلم در اصل به سوی شرایط فرهنگ و اجتماع است که شایرن و شایرن های متعدد را به سمت و سویی سوق می دهد که ساختمان ذهنی شان جز با توسل به خشونت و بزهکاری توان رشد نمی یابد. غافلگیری اصی « مهتاب » در این است که تماشاگر را به اوج پستی های زندگی شخصیت اصلی داستان می برد و هرگز در هیچ لحظه ای از فیلم بارقه امید را بوجود نمی آورد تا تماشاگر با تمام وجود ابتدا و انتهای زندگی در شرایط شایرن را احساس نماید و دچار امید کاذب برای رهایی از آن شرایط نگردد.

منتقد : میثم کریمی

مهتاب : Moonlight

کارگردان : Barry Jenkins

نویسنده : Barry Jenkins

بازیگران :

ahershala Ali…Juan

Janelle Monáe … Teresa

Naomie Harris … Paula

Jaden Piner … Kevin

رده سنی : R ( مناسب برای افراد بالای 17 سال)

ژانر : درام         

زمان : 110 دقیقه