6 اثر جانبی دریافت بیش از اندازه ویتامین D

میزان بیش از اندازه ویتامین D می تواند به آسیب کلیوی منجر شود

ویتامین D برای سلامت انسان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. به عنوان یک هورمون، این ویتامین چندین نقش در حفظ سلامت سلول ها و عملکرد درست آنها ایفا می کند. متاسفانه بسیاری از مردم جهان به میزان کافی ویتامین D دریافت نمی کنند و از این رو، استفاده از مکمل های این ویتامین شایع است.

اگرچه کمبود ویتامین D موضوعی شایع است، اما گاهی اوقات تولید این ویتامین می تواند به سطوحی سمی برای بدن انسان افزایش یابد.

کمبود و سمیت

ویتامین D در جذب کلسیم، عملکرد سیستم ایمنی، و محافظت از استخوان، عضله و سلامت قلب نقش دارد. ویتامین D به طور طبیعی در برخی مواد غذایی وجود دارد و قرار گرفتن پوست در معرض نور خورشید نیز می تواند به ساخت آن در بدن منجر شود.

جدا از ماهی های چرب، منابع غذایی سرشار از ویتامین D چندان گسترده نیستند. افزون بر این، مردم به میزان کافی در معرض نور خورشید قرار نمی گیرند تا ویتامین D کافی در بدن شکل بگیرد. بر همین اساس، کمبود ویتامین D بسیار شایع است. برآورد شده است حدود یک ملیارد نفر در سراسر جهان به میزان کافی از این ویتامین دریافت نمی کنند.

مکمل های ویتامین D در دسترس هستند و هر دو ویتامین D2 و D3 می توانند به شکل مکمل مصرف شوند. ویتامین D3 در واکنش به مواجهه با نور خورشید تولید شده است و در محصولات حیوانی یافت می شود، در شرایطی که ویتامین D2 در محصولات گیاهی یافت می شود.

مصرف دوز بالایی از ویتامین D3 در بلند مدت ممکن است به تجمع بیش از اندازه این ماده مغذی در بدن منجر شود. مسمومیت ویتامین D هنگامی رخ می دهد که سطوح این ویتامین در خون به بیش از 150 ng/ml می رسد. از آنجایی که ویتامین در چربی بدن ذخیره می شود و به آرامی وارد جریان خون می شود، آثار سمیت ممکن است برای چند ماه پس از توقف مصرف مکمل ها نیز ادامه یابد.

مسمومیت ویتامین D نادر است و تقریبا برای افرادی رخ می دهد که در طولانی مدت دوز بسیار بالا از مکمل ها را بدون زیر نظر داشتن سطوح این ویتامین در خون مصرف می کنند. همچنین، امکان مصرف بیش از اندازه ویتامین D به صورت تصادفی در نتیجه مصرف مکمل هایی که حاوی مقدار بسیار بیشتر از این ماده مغذی نسبت به آنچه روی برچسب محصول ذکر شده است، رخ دهد.

در مقابل، امکان دریافت بیش از اندازه ویتامین D از طریق رژیم غذایی و قرار گرفتن در معرض خورشید به تنهایی وجود ندارد.

در ادامه با برخی از عوارض جانبی میزان بیش از اندازه ویتامین D بیشتر آشنا می شویم.

سطوح افزایش یافته در خون

دستیابی به سطوح کافی ویتامین D در خون می تواند به تقویت سیستم ایمنی و حفاظت در برابر بیماری هایی مانند پوکی استخوان و سرطان کمک کند. با این وجود، یک توافق جهانی درباره محدوده مطلوب برای این سطوح وجود ندارد.

اگرچه سطح 30ng/ml از ویتامین D به طور معمول کافی در نظر گرفته می شود، شورای ویتامین D حفظ سطوح 40-80 ng/ml را توصیه می کند و اعلام کرده است که هر چیزی بالاتر از 100 ng/ml ممکن است مضر باشد.

اگر چه تنها دوزهای بسیار زیاد از ویتامین D می تواند به سرعت مسمومیت ایجاد کند، اما حتی حامیان دو آتشه مکمل های ویتامین D نیز رعایت سقف 10,000 واحد بین المللی در روز را توصیه می کنند.

افزایش سطوح کلسیم خون

ویتامین D به جذب کلسیم از مواد غذایی مصرفی کمک می کند. در حقیقت، این یکی از مهم‌ترین نقش های ویتامین D محسوب می شود.

با این وجود، مصرف بیش از اندازه ویتامین D می تواند سطوح کلسیم در خون را به میزانی برساند که موجب شکل گیری نشانه هایی ناخوشایند و حتی خطرناک شود. از نشانه های هیپرکلسمی، یا سطوح بالای کلسیم خون می توان به موارد زیر اشاره کرد:

پریشانی گوارشی، مانند استفراغ، تهوع، و معده درد

خستگی، سرگیجه، و سردرگمی

تشنگی بیش از اندازه

تکرر ادرار

میزان طبیعی کلسیم خون 8.5 – 10.2 mg/dl است.

تهوع، استفراغ و کاهش اشتها

بسیاری از عوارض جانبی ویتامین D بیش از اندازه با میزان بیش از حد کلسیم در خون مرتبط هستند. این عوارض جانبی شامل تهوع، استفراغ و کاهش اشتها می شوند.

 با این وجود، این نشانه ها در هر فردی که با سطوح افزایش یافته کلسیم مواجه است، رخ نمی دهند.

نکته مهم این است که این نشانه ها در واکنش به دوزهای بسیار بالا از ویتامین D3 رخ می دهند که سطوح کلسیم را به بیش از 12 mg/dl افزایش می دهند.

معده درد، یبوست یا اسهال

معده درد، یبوست و اسهال از شایع‌ترین مشکلات گوارشی هستند، که اغلب با عدم تحمل غذایی یا سندرم روده تحریک پذیر مرتبط هستند.

با این وجود، آنها می توانند نشانه ای از سطوح افزایش یافته کلسیم در نتیجه مسمومیت ویتامین D نیز باشند. این نشانه ها ممکن است در افرادی که دوزهای بالا از ویتامین D را برای اصلاح کمبود این ویتامین دریافت می کنند، رخ دهند. همانند نشانه های دیگر، به نظر می رسد واکنش از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، حتی هنگامی که سطوح ویتامین D خون به میزان مشابه افزایش یافته باشد.

تحلیل استخوان

از آنجایی که ویتامین D نقش مهمی در جذب کلسیم و متابولیسم استخوان ایفا می کند، دریافت آن به میزان کافی برای بهره‌مندی از استخوان هایی قوی ضروری است.

با این وجود، میزان بیش از اندازه ویتامین D می تواند به ضرر سلامت استخوان تمام شود. اگرچه بیشتر نشانه های ویتامین D بیش از اندازه با سطوح بالای کلسیم در خون مرتبط هستند، برخی پژوهش ها نشان داده اند که مگادوزهای این ماده مغذی ممکن است به سطوح پایین ویتامین K2 در خون منجر شوند.

یکی از مهم‌ترین عملکردهای ویتامین K2 حفظ کلسیم در استخوان ها و خارج از خون است. باور بر این است که سطوح بالای ویتامین D ممکن است فعالیت ویتامین K2 را کاهش دهد.

برای محافظت از خود در برابر تحلیل استخوان از مصرف بیش از اندازه مکمل های ویتامین D پرهیز کنید و مکمل ویتامین K2 مصرف کنید. همچنین، مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین K2 از جمله لبنیات و گوشت را می توانید مد نظر قرار دهید.

نارسایی کلیوی

میزان بیش از اندازه ویتامین D می تواند به آسیب کلیوی منجر شود. بیشتر مطالعات صورت گرفته در این زمینه آسیب متوسط تا شدید کلیه در افرادی را گزارش کرده اند که با سمیت ویتامین D مواجه بوده اند.

منبع:salamatnews.com