انواع اختلالات خواب، علل و راه‌های درمان آن‌ها

هفته نامه سلامت:

علت های اختلالات خواب

بیماری ها، شرایط و ناهنجاری های بسیار زیادی وجود دارند که می توانند باعث بروز اختلالات خواب شوند. این اختلالات در بسیاری از موارد نتیجه یک بیماری یا عامل زمینه ای دیگر هستند. مهم ترین این عوامل زمینه ای شامل موارد زیر است:

حساسیت ها و مشکلات تنفسی: حساسیت ها، سرماخوردگی ها و عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی می توانند باعث ایجاد مشکلاتی در نفس کشیدن شما هنگام خواب شبانه شوند. ناتوانی در نفس کشیدن به صورت سالم از طریق بینی نیز می تواند موجب بروز اختلالات خواب شود.

تکرر ادرار (نوکتوریا): نوکتوریا یا همان تکرر ادرار می تواند شب ها باعث بیدار شدن شما از خواب و ایجاد اختلال در خواب تان شود. اختلالات هورمونی و بیماری های مجاری ادراری می توانند در بروز این عارضه نقش داشته باشند. به خاطر داشته باشید اگر تکرر ادرار شما همراه با خونریزی یا درد باشد، باید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.

دردهای مزمن: درد مداوم می تواند مانع به خواب رفتن شما در حالت عادی شود. حتی ممکن است بعد از آنکه به خواب رفتید، موجب بیدار شدن شما شود. بعضی از شایع ترین عوامل ایجاد دردهای مزمن عبارتند از آرتروز، نشانگان خستگی مزمن، فیبرومیالژیا، بیماری های التهابی روده بزرگ، سردردهای مداوم و میگرن و درد مداوم پایین کمر.

استرس و اضطراب: استرس و اضطراب غالبا می تواند تاثیر منفی بر کیفیت خواب داشته باشد. این مشکلات باعث می شود نتوانید به راحتی به خواب بروید یا خواب خوبی داشته باشید. کابوس های شبانه، حرف زدن در خواب و راه رفتن در خواب نیز از مشکلاتی هستند که می توانند موجب بروز اختلالات خواب شوند.

علائم اختلالات خواب

علائم اختلالات خواب می تواند با توجه به شدت و نوع این اختلالات در افراد مختلف متفاوت باشد. همچنین در شرایطی که اختلالات خواب در اثر یک بیماری یا عامل زمینه ای دیگر به وجود آمده باشد، ممکن است علائم آن بسیار متغیر باشد اما علائم کلی اختلالات خواب عبارتند از مشکل در به خواب رفتن یا خواب ماندن، ضعف و خستگی در طول روز، میل شدید به چرت زدن در طول روز، بدخلقی، زودرنجی و اضطراب،. حواس پرتی و عدم تمرکز و افسردگی.

انواع اختلالات خواب

انواع متعددی از اختلالات خواب وجود دارد که بعضی از آنها ممکن است در اثر عوامل زمینه ای دیگری ایجاد شده باشد.

حمله خواب: حمله خواب یا نارکولپسی با حمله های مکرر خواب در طول روز مشخص می شود؛ یعنی شما به طور ناگهانی احساس خستگی شدید می کنید و بدون مقدمه ناگهان به خواب می روید. این عارضه می تواند باعث بروز فلج خواب یا همان بختک خواب نیز بشود که موجب می شود شما بلافاصله بعد از بیدار شدن از خواب قادر به حرکت کردن و فعالیت فیزیکی نباشید. اگرچه حمله خواب ممکن است به خودی خود اتفاق بیفتد، اما با بیماری های عصبی خاصی از قبیل اسکلروز چندگانه (ام اس) نیز ارتباط دارد.

خواب پریشی: خواب پریشی نوعی از اختلالات خواب است که باعث بروز حرکات و رفتارهای غیر عادی در زمان خواب می شود. این رفتارها شامل راه رفتن در خواب، حرف زدن در خواب، ناله کردن در خواب، کابوس شبانه، شب ادراری و دندان قروچه یا فشار دادن فک هاست.

نشانگان پای بی قرار: نشانگان پای بی قرار (RLS) به نیاز مداوم پاها به حرکت کردن گفته می شود. در بعضی موارد، این حالت همراه با گزگز و به خواب رفتن پاهاست. هر چند این علائم می تواند در طول روز نیز اتفاق بیفتد، معمولا در طول شب بروز آن شایع تر است. نشانگان پای بی قرار اغلب با شرایط یا بیماری های خاص دیگر از جمله بیش فعالی و پارکینسون همراه است.

بی خوابی: بی خوابی به ناتوانی در به خواب رفتن یا خواب ماندن گفته می شود. این عارضه می تواند بعد از سفرهای هوایی یا در اثر استرس، اضطراب، اختلالات هورمونی و بیماری های گوارشی ایجاد شود. همچنین بی خوابی می تواند یکی از علائم مربوط به بیماری دیگری باشد. به طور کلی بی خوابی مشکلات بسیاری برای سلامت و کیفیت زندگی شما ایجاد می کند که برخی از شایع ترین آنها عبارت است از افسردگی، عدم تمرکز، بدخلقی و زودرنجی، افزایش وزن و ضعف عملکرد در محیط کار یا تحصیل.

بی خوابی اغلب بین جوانان و زنان شایع است. این بیماری معمولا در قالب یکی از این 3 نوع طبقه بندی می شود؛

بی خوابی مزمن: به طور مداوم و حداقل به مدت 1 ماه اتفاق می افتد. بی خوابی حد واسط؛ هنگامی است که به صورت دوره ای و گاه و بیگاه اتفاق می افتد. بی خوابی موقت؛ هر بار فقط چند شب ادامه پیدا می کند.

وقفه تنفسی در خواب: وقفه تنفسی یا آپنه خواب با توقف نفس کشیدن عادی هنگام خواب مشخص می شود.وقفه تنفسی در خواب بیماری بسیار جدی ای است که باعث می شود اکسیژن کافی به بدن نرسد و شاید هم در طول شب، شما را از خواب بیدار کند.

تشخیص اختلالات خواب

پزشک شما ابتدا یک معاینه فیزیکی روی شما انجام می دهد و اطلاعات لازم در مورد علائم و سوابق پزشکی شما کسب می کند. همچنین ممکن است چند آزمایش تشخیصی برای شما تجویز کند که شامل موارد زیر است:

آزمایش چندگانه خواب (پلی سومنوگرافی): یک نوع بررسی فرایند خواب است که طی آن میزان اکسیژن، حرکات بدن و امواج مغزی اندازه گیری می شود تا نقش آنها در ایجاد اختلالات خواب مشخص شود.

نوار مغز (الکتروانسفالوگرام): آزمایشی است که برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی مغز انجام می شود و هرگونه مشکلات احتمالی در این زمینه را شناسایی می کند. آزمایش ژنتیک خون یک آزمایش خون است که برای تشخیص حمله خواب و سایر عوامل زمینه ای که باعث بروز اختلالات خواب شده اند، انجام می شود. نتایج این آزمایش ها می تواند اهمیت بسیار زیادی در تعیین برنامه درمانی مناسب برای اختلالات خواب داشته باشد.

درمان اختلالات خواب

روش درمان اختلالات خواب می تواند با توجه به نوع این اختلالات و عامل زمینه ای ایجاد کننده آن، متفاوت باشد. ما در کلینیک اختلالات خواب و مغز و اعصاب بر ابعاد نورولوژیکی و روانی بیمارانی که به اختلالات خواب دچار شده اند، تاکید خاصی داریم. اختلالات خواب در بیماران مبتلا به بیماری های مخرب اعصاب از قبیل صرع و سکته مغزی می تواند بسیار شایع باشد و هرگونه اختلالات غیر طبیعی و مداوم در خواب این بیماران باید مورد آزمایش قرار بگیرد.

با وجود تفاوت های زیادی که در روش های درمان اختلالات خواب وجود دارد، معمولا برنامه درمان هر نوع از این اختلالات شامل ترکیبی از درمان های پزشکی و تغییراتی در شیوه زندگی بیمار است. درمان های پزشکی برای اختلالات خواب می تواند شامل هر یک از موارد زیر باشد

• قرص خواب
• مکمل های ملاتونین
• داروهای ضدحساسیت یا سرماخوردگی
• داروهایی برای درمان بیماری یا عامل زمینه ای که باعث اختلالات خواب شده
  است.
• استفاده از وسایل کمکی تنفس یا جراحی (معمولا برای درمان وقفه تنفسی در خواب)
• محافظ دهانی (معمولا برای دندان قروچه)
• بهداشت خواب و تغییر در شیوه زندگی 
• اصلاح شیوه زندگی و رعایت بهداشت خواب به ویژه در صورتی که با سایر درمان های پزشکی همراه باشد، می تواند تاثیر بسیار زیادی بر بهبود کیفیت خواب شما داشته باشد.

اگر هر روز در ساعت خاصی به رختخواب بروید و در ساعت خاصی هم بیدار شوید، کیفیت خواب شما به طور چشمگیری بهبود پیدا می کند، حتی خواب طولانی تر از معمول در روزهای تعطیل آخر هفته نیز می تواند باعث شود در طول هفته نتوانید به راحتی به خواب بروید یا از خواب برخیزید.