معرفی صنایع دستی کاشان

کاشان شهری تاریخی است که مرکز شهرستان است و بخشی از استان اصفهان محسوب می‌شود.این شهر در مرکز ایران واقع شده‌است. کاشان مهد تمدن و فرهنگ سنتی ایران و مشهور به دارالمؤمنین است. این شهر دارای بیش از ۷٬۵۰۰ سال قدمت شهرنشینی و یکی از زیباترین شهرهای ایران است.

کاشان اولین سکونت گاه جمع نشینی و شهرنشینی بشر روی کره خاکی با نام تمدن سیلک بوده و اولین تمدن آریایی و اولین گویش و لهجه و زبان آریایی و فارسی کنونی از این تمدن و این شهر بوده‌است.

فرش کاشان :

شهر کاشان سابقه ای طولانی در بافت فرش دارد و حدود یک سوم از ساکنان آن در صنعت فرش بافی مشغولند. نقوش گل، برگ، شاخه های درختان، حیوانات، یا وقایع و شخصیت های تاریخی نقوش فرش کاشان را شکل می دهند و برای رنگ نخ ها از ریشه روناس، پوست گردو، پوست انار و برگ درخت مو استفاده می کنند. مهارت های سنتی فرش بافی از مادران و مادربزگ ها به دختران منتقل می شود و مردان نیز آن را فرا می گیرند. بد نیست بدانید که مهارت فرش بافی کاشان در فهرست میراث معنوی یونسکو قرار دارد و دارای ارزش جهانی است. سازمان یونسکو، مهارت های سنتی فرش بافی کاشان را منعکس کننده خلاقیت انسانی و تنوع فرهنگی جامعه ایرانی می داند.

شَعربافی یا شربافی :

شَعربافی یا شربافی یکی از صنایع دستی کاشان است .شعر بافی همان پارچه بافی است که جولائی نیز گفته می شود . در فرهنگ فارسی شعر به معنای موی باریک و موی انسان یا حیوان می باشد و به بافنده این کار موباف میگویند . تاریخ دقیق اولین دستگاه بافندگی معلوم نیست . شاید بتوان گفت ، هنر پارچه بافی در ایران قدمت چندین ساله دارد . پارچه های شعر بافی که در کاشان تولید می شود بیشتر به مناطق غرب و کرد نشین کشور فرستاده می شود و دارای ابعاد مختلفی است . به دلیل بافت ساده آن می توان قدمت آن را بسیار دورتر از دیگر بافته ها دانست .نقشهٔ خاصی برای بافت شَعربافی وجود ندارد و به دو شیوه ساده و میله‌ای (راه‌راه) بافته می‌شود. شعر ساده را بیشتر به رنگ‌های بنفش، زرشکی، مشکی، زرد، بادنجانی، سبز، گلی برای لباس زنان و شعر میله‌ای را به شکل سیاه و سفید به عرض ۲ متر و طول ۱٫۵ متر برای لباس مردان می‌بافند. رسم است که نام بافنده با نشان طلایی در سر و ته پارچه درج شود. گفتنی است که در گذشته، (تا حدود ۵۰ سال پیش) بافندگی با دستگاه شعربافی، بسیار دشوار بوده و تنها از عهده جوانان بر می‌آمده‌است. اما یکی از شَعربافان قهار آن دوره به نام حاج حبیب الله خادم قطعه‌ای را به این دستگاه اضافه می‌کند که کار با آن را بسیار ساده تر می‌نماید.

 

مخمل بافی :

مخمل پارچه ای است پرزدار و ابریشمی که در انواع مختلف تولید می شود که شامل مخمل ساده، مخمل موجدار و مخمل نقش برجسته که زیباترین نوع آن با طرح و نقش برجسته است که از آن برای دوخت لباس، جلد قرآن، سجاده و جانماز استفاده می شود.

 

پارچه‌های زربافی :

زری بافی نیز همانند شعربافی یکی از هنرهای بسیار قدیمی در کاشان می‌باشد. البته آثاری که از این هنر بدست می‌آید معمولا دارای قیمت زیادی بوده و بسیار ارزشمند محسوب می‌شوند. بطورکلی زربافت به پارچه‌ای گفته می‌شود که تارهای آن از جنس ابریشم خالص بوده و پودها نیز از نخ گلابتون هستند. این نوع نخ رنگی طلایی دارد و به همین علت اگر نگاهی به این آثار داشته باشید حتما مجذوب زیبایی آنها خواهید شد. البته اگر علاقمندید تا اطلاعات بیشتری در خصوص این هنر بدست آورید و یا بازدیدی از آثار منحصربفرد زری بافی داشته باشید، می‌توانید به مرکز هنرهای سنتی کاشان که در خیابان غیاث الدین جمشید واقع شده است سری بزنید.

 

سفال کاشان :

از هنر های باستانی در دیار کاشان است که قدمت 7 هزار ساله دارد. در واقع سفال گری از کهن ترین هنر های بشر است، شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه هنر سفال گری از کاشان پا بر عرصه وجود نهاده است. سفال  های کاشان در طرح و نقش های مختلفی عرضه می شوند.

 

گلیم و جاجیم کاشان

گلیم دست‌بافته‌ای پشمی است که بردار بافته می شود و از آن به عنوان فرش استفاده می کنند. جاجیم یک زیرانداز است که کرک ندارد و می توان دو روی آن را مورد استفاده قرار داد.

 

معرق چوب :

هنری است که نسبت به دیگر صنایع دستی از سابقه کمتری برخوردار بوده، انواع معرق چوب با شیشه و چرم است؛ یک کارگاه معرق چوب در مرکز هنرهای سنتی کاشان مشغول به فعالیت است، از بریدن و در کنار هم قرار دادن چوب های رنگی تابلوهای بسیار نفیسی ساخته می شود.

 

کاشی کاشان :

کاشی سازی هم از صنایع قدیمی کاشان است. این کاشی ها علاوه بر اینکه در بناهای مختلف برای پوشش دیوارها و تزیینات به کار می روند، می توانند زینت بخش خانه شما نیز باشند. قطعات کوچک کاشی های رنگی و منقوش می توانند جای تابلو روی دیوارتان را بگیرند.

 

گیوه نَشَلجی :

«گیوه نَشَلجی» یکی از معروف‌ترین صنایع دستی منطقه کاشان است.  روستای نَشَلج در ۴۵ کیلومتری کاشان و در مسیر جاده کاشان به مشهد اردهال قرار گرفته است. در تهیه گیوه نَشَلجی مردان تخت گیوه را می‌کِشند و زنان رویه گیوه را می‌بافند. پارچه، کتیرا و پوست و اندام گاو از مهمترین ابزار تهیه تخت گیوه هستند. اندازه گیوه با کم و زیاد کردن فتیله‌های پارچه‌ای تعیین می‌شود. پس از تهیه تخت گیوه، تَخت‌کِش‌ها آن‌را به زنان گیوه چین می‌سپارد تا زنان رویه گیوه را ببافند.