من از اتو کشیدن متنفرم؛ شما چطور؟
من از اتو کشیدن متنفرم؛ شما چطور؟
چند هزار سال از زمانی که بشر متوجه چروک بودن لباس خود شد می‌گذرد؟
چند صد سال از اولین تلاش بشر برای صاف کردن چروک لباسش می‌گذرد؟
***
موقعیت تکراری و همیشگی را تصور کنید که قرار است همراه با خانواده در یک مهمانی شرکت کنید و یا در حال آماده شدن برای حضور در یک قرار کاری بسیار مهم هستید. بدون شک یکی از اولویت‌هایتان، استفاده از لباسی آراسته، تمیز، اتوکشیده و بدون چروک است. به سراغ کمد لباس‌تان رفته و در کمال ناباوری، با انبوهی از پیراهن‌های شسته شده ولی چروک مواجه می‌شوید.
شاید این موقعیت و راه حل آن برایتان کاملاً عادی باشد، اما باید بدانید که در زمان‌های قدیم و یا تا همین چند سال پیش هم، اتو زدن سریع و ایمن لباس‌ها، به همین سادگی‌ها امکان‌پذیر نبود.
تاریخ صنعت و بررسی تمدن‌های اولیه نشان می‌دهد که صاف نمودن پارچه و کاهش چین و چروک‌های آن با استفاده از سطوح داغ و مسطح، یک امر رایج و متداول بوده است.
اما بیش‌تر اوقات فقط اشراف و ثروتمندان بودند که لباس‌هایشان چنین مرتب و آراسته بود. چون استفاده از چنین وسیله‌ای سخت و پرزحمت بود، فقط طبقۀ اشراف توانایی استخدام کردن فردی را فقط به همین منظور خاص داشتند.
برای مثال، چینی‌ها از نوعی تابه داغ و بزرگ که با استفاده از زغال گرم می‌شد، به‌عنوان اتو استفاده می‌کردند.
حدود 400 سال پیش از میلاد مسیح یونانی‌ها اتوی پلیسه‌کننده را برای لباس‌های نخی به کار بردند. اتوی پلیسه‌کننده غلتک سوزن‌مانندی بوده است که حول محوری می‌چرخید و آن را پیش از استفاده گرم می‌کردند.
در دوران امپراتوری روم باستان، رومی‌ها اسباب و وسایل مشابه اتوهای امروزی داشتند. یکی از آن‌ها دستگاه پرس دستی بود که با پارو یا چکش فلزی تخت به لباس‌ها ضربه می‌زدند و به این ترتیب چروک‌ها از بین می‌رفت. وسیله دیگر دو تخته چوبی تخت بود که بین آچاری چوبی قرار می‌گرفت. پارچه‌های نخی را بین دو تخته می‌گذاشتند و با پیچاندن آچار فشار بیش‌تری به آن وارد می‌کردند و پارچه اتو می‌شد.
اتوهای تخت توسط آهنگران در قرون وسطی ساخته می‌شد. برخی حتی از جنس سنگ بودند. این اتوهای تخت روی اجاق گاز یا آتش گرم می‌شدند. شکل آن‌ها شبیه به اتویی است که امروزه برای رفع چروک از روی لباس، از آن‌ها استفاده می‌کنیم. از پارچه یا دسته چوبی برای نگه داشتن دسته و محافظت از شخص در برابر سوختگی استفاده شده است. شواهدی از همین سبک اتو در مصر باستان نیز یافت شده است.
استفاده از اتو در غرب هم به قرن‌های هشتم و نهم میلادی باز می‌گردد که برای اتوی لباس، از دستگاهی شبیه به قارچ‌های بزرگ و دایره‌ای شکل به نام استفاده می‌کردند.
Smoothing Stones
تا قرن دهم میلادی وایکینگ‌های اهل اسکاندیناوی هم اتوهای ساده‌ای از جنس شیشه داشتند. وایکینگ‌‌ها تخت‌کننده‌ای به شکل قارچ داشتند که آن را کنار بخاری نگه می‌داشتند و گرم می‌کردند و بعد آن را روی لباس می‌کشیدند.
همانطور که با آغاز انقلاب صنعتی تغییر و تحولات در بسیاری از حوزه‌ها آغاز شد، دستگاهی که امروز با عنوان اتو یا اتو بخار می‌‌شناسیم هم دچار تغییرات چشمگیری شد.
اما فصل مشترک تمامی این دستگاه‌ها، سطوح کاملاً صیقلی و داغ و گاه سنگین برای از بین بردن چروک پارچه‌ها بود و هست.
نقطۀ عطف بزرگ در داستان اتو، معرفی اتوی برقی توسط هنری سیلی مخترع آمریکایی بود. سیلی اختراع جالب و منحصربه‌فرد خود را در ششم ژوئن ۱۸۸۲ میلادی در دفتر ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا به ثبت رسانید. اتوی اختراعی او با سیم‌های جداشدنی به برق وصل می‌شد. برق سیم‌پیچ‌های داخلی اتو را گرم می‌کرد. اما اتوی سیلی مانند خیلی از اتوهای الکتریکی اولیه سیم برق نداشت. اتو روی یک پایه گرم می‌شد. مشکل مهم اتوی سیلی این بود که خیلی آرام آرام گرم می‌شد و پس از استفاده خیلی زود سرد می‌شد و باید مدام آن را گرم می‌کردند.
این همان تصویری است که از اتو به ویژه در مغازه‌های خیاطی قدیمی در ذهن خیلی از ما نقش بسته است. اتویی سنگین که بر روی یک وسیلۀ گرمایشی قرار می‌گرفت و سطح صاف آن داغ می‌شد.
اما مانند همیشه، داستان اتو نیز بدون حضور و نقش‌آفرینی زنان راه به جایی نخواهد برد.
سارا مارشال یک زن سیاه‌پوست خیاط بود که نوعی صفحۀ ابتکاری برای اتو طراحی نمود و آن را در جولای ۱۸۹۱ میلادی ثبت کرد.
ده سال پس از اختراع سیلی، اتوهای دستی با مقاومت الکتریکی، توسط شرکت‌های جنرال الکتریک و کرامپتون معرفی گردید. ویژگی اصلی این دستگاه‌های جدید، امکان تنظیم درجه حرارت اتو بود که علاوه بر کارکرد مطلوب‌تر، جلوی بسیاری از حوادث ناشی از داغی بیش از حد اتو را می‌گرفت.
با افزایش محبوبیت اتوهای دستی، رقابت برای توسعه و بهبود آن‌ها جدی‌تر شد؛ به‌طوری که پس از تقریباً نیم قرن و تلاش مجموعۀ وسیعی از مخترعین و فناوران مختلف، نهایتاً اتوهای بخار در اوایل دهه ۱۹۵۰ میلادی به بازار عرضه گردید. یکی از اثرگذارترین مخترعین در فرآیند طراحی و توسعه اتوهای بخار، فردی به نام مکس اسکولنیک بود که در سال‌های میانی دهه ۱۹۳۰ میلادی، توانست نخستین اتوی بخار را تولید نماید. وی اختراع خود را در مارس ۱۹۳۳ به ثبت رسانید.
پیش از آن زمان، استفاده‌کننده روی لباس خشک آب می‌پاشید یا لباس را وقتی هنوز خیس و یا نمناک بود اتو می‌کردند. اتوی بخار یک محفظۀ آب داشت که آب گرم شده در آن به بخار تبدیل می‌شد و از حفره‌های کوچک صفحۀ کفِ اتو بیرون می‌آمد. از اتوی بخار هم تا سال‌های دهه ۱۹۴۰ استقبالی نشد.
ادوارد شرایر در ۱۹۳۸ راه حلی برای مشکلِ زنگ زدن کف اتوها پیدا کرد. او آلیاژی تولید کرد که زنگ نمی زد و چکه نمی‌کرد. اتوهایی که می‌شد در آن‌ها حالت‌های بخار یا خشک را انتخاب کرد در دهه ۱۹۵۰ و نخستین اتو که خودکار خاموش می‌شد در ۱۹۸۴ عرضه شد.
هم‌اکنون، مدل‌های متنوعی از اتوهای برقی ایمن و کارآمد مانند اتو بخار، اتو مخزن‌دار و اتو ایستاده یا بخارگر از سوی شرکت‌های مختلف مانند تفال به بازار عرضه شده و حتی برای تسهیل فرآیند اتو زدن، نوآوری‌هایی همچون طراحی و ساخت میز اتو و یا اتوهای پرسی خانگی توسعه یافته است. فارغ از تفاوت‌های موجود بین اتوهای مدرن فعلی و نمونه‌های اولیۀ اتوی برقی، این اختراع را می‌توان از نمونه اختراعات کاربردی و کاملاً رایج دانست که تقریباً در هر خانه‌ای یافت می‌شود.
با یک اتو بخار تفال با قدرتی معادل 3200 وات و حجم بخار لحظه‌ای 270 گرم و بخار پیوستۀ 60 گرم در دقیقه به راحتی از پس هر چین و چروکی برمی‌آیید.
حال وقتی با انبوه لباس‌های چروک در کمد لباس‌ها مواجه می‌شوید بدون نگرانی، به سراغ میز اتو رفته و بعد از روشن کردن اتو بخار در چند دقیقه، شلوار و پیراهن بدون چین و چروک خود را بر تن کرده و عازم مهمانی یا قرار ملاقات خود می‌شوید.
حالا اگر بخواهید هم نمی‌توانید از اتو کشیدن متنفر باشید.
حامد حسینی پناه کرمانی
1402/10/02
