کم خونی در بارداری

در دوران بـارداری نیـاز بدن شـما به آهن به نحو شـگرفی افزایش می یابد

به علت افزایش حجم خون مادر در دوران بارداری، میزان گلبول‌های قرمز در واحد حجم خون کم می‌شود و در نتیجه نیاز به آهن افزایش می‌یابد. لذا مهم ترین علت کم خونی در بارداری، کمبود آهن در بدن مادر است.

چرا بارداری باعث افزایش احتمال ابتلا به کم خونی می شود؟
در دوران بـارداری نیـاز بدن شـما به آهن به نحو شـگرفی افزایش می یابد. آهن برای تشکیل هموگلوبین (پروتئین موجود در گلبولهای قرمز که اکسیژن را به سایر سلولها می برد) ضروری است. در دوران بارداری میزان خون بدن شما رفته رفته تا ۵۰% حد طبیعی افزایش می یابد. برای اینکه هموگلوبین کافی برای این میزان حجم خون ساخته شود آهن اضافی لازم است. بدن شما مقداری آهن اضافی نیز برای جنین و جفت نیاز دارد.

متاسفانه اکثر خانمها، بارداری را بدون ذخائر کافی آهن آغاز می کنند و بنابراین نیاز روز افزون به این عنصر بخصوص در سه ماهه دوم و سوم تامین نخواهد شد. اگر به مرحله ای برسید که بدنتان آهن کافی برای ساخت هموگلوبین در اختیار نداشته باشد دچار کم خونی خواهید شد.

احتمال ایجاد کم خونی در شرایطی نظیر تهوع و استفراغ صبحگاهی، پشت سر گذاشتن دو یا سه بارداری بدون فاصله، بارداری چند قلو، مصرف غذاهای فاقد آهن کافی، و خونریزی زیاد قاعدگی قبل از بارداری، افزایش می یابد.

به همین علت است که میزان آهن مورد نیاز شما از ۱۸ میلی گرم در روز بالا رفته به ۲۷ میلی گرم در روز می رسد و از آنجایی که تامین این میزان آهن از طریق رژیم غذایی مشکل است متخصصین توصیه می کنند که خانمهای باردار روزانه ۳۰ میلی گرم عنصر آهن به عنوان دوز پیشگیری کننده دریافت دارند. بسیاری از مکمل های دوران بارداری حاوی این میزان آهن هستند.

فقر آهن شایعترین علت کم خونی است ولی تنها علت آن نیست. ممکن است در اثر عدم دریافت اسیدفولیک یا ویتامین B12، از دست رفتن حجم وسیعی از خون، و یا در اثر بعضی بیماریهای خاص یا اختلالات ارثی نظیر “کم خونی سلول داسی شکل” نیز کم خونی به وجود آید. درمان کم خونی بستگی به علت ایجاد کننده آن دارد و مصرف آهن، درمان تمام انواع کم خونی ها نیست.

 کم خونی دوران بارداری را چطور باید درمان کرد؟
اگر آزمایش نشان دهد که شما کم خون هستید پزشک برایتان روازنه مکمل محتوی ۶۰ تا ۱۲۰ میلی گرم آهن و یا حتی بیشتر تجویز می‌کند. برای آنکه آهن بهتر در روده جذب شود آهن را با شکم خالی بخورید و میزان کافی آب یا آب پرتقال بنوشید (ویتامین C جذب آهن را تشدید می کند) ولی همراه قرص محتوی آهن شیر ننوشید (کلسیم از جذب آهن جلو گیری می کند).

دقت کنید که این دوز مربوط به عنصر آهن یا آهن خالص است. بعضی از مکمل ها به جای عنصر آهن یا علاوه بر آن میزان “سولفات آهن” موجود را می نویسند (یکی از املاح آهن). مکملی که محتوی ۳۲۴ میلی گرم سولفات آهن باشد حدود ۶۰ میلی گرم آهن در اختیار بدن شما قرار می دهد. بعضی دیگر محتوی گلوکونات آهن هستند که مصرف ۳۰۰ میلی گرم آن به جذب ۳۴ میلی گرم آهن می انجامد.

فقر آهن شایعترین علت کم خونی است ولی تنها علت آن نیست

زنان باردار قبل از خواب، قرص آهن بخورند
نیاز زنان به آهن در دوران بارداری تا دو برابر قبل از بارداری افزایش پیدا می‌کند. این افزایش نیاز به آهن برای رشد جفت و جنین به حدی است که به هیچ‌وجه از طریق مصرف موادغذایی تأمین نمی‌شود.
 
مصرف قرص آهن در زنان باردار برای پیشگیری از کم‌خونی فقرآهن، عوارض ناشی از کمبود شدید و متوسط آهن بر رشد و تکامل جنین و سلامت مادر از جمله مرگ و میر مادران، زایمان زودرس، رشد ناکافی جنین و افزایش خطر مرگ و میر جنین ضروری است.
 
مصرف قرص آهن ممکن است عوارضی مانند تهوع، درد معده، اسهال و یبوست داشته باشد به همین دلیل توصیه می‌شود که قرص آهن بعد از غذا مصرف شود تا عوارض مصرف آن کمتر می‌شود.
 
زنان باردار نباید مصرف قرص آهن را به دلیل عوارض آن قطع کنند، زیرا بعد از گذشت چند روز معمولا این عوارض قابل تحمل شده یا کلا برطرف خواهند شد.

 بهترین زمان برای مصرف قرص آهن، شب قبل از خواب است.

 از مصرف همزمان شیر و فرآورده‌های لبنی با قرص آهن خودداری شود، زیرا کلسیم موجود در لبنیات با جذب آهن در بدن تداخل می‌کنند.

 نیاز به اسید فولیک نیز در دوران بارداری افزایش می‌یابد. به دلیل نقش اسید فولیک در پیشگیری از نقص مادرزادی لوله عصبی، بهتر است مصرف قرص آن، از سه ماه یا حداقل یک ماه قبل از بارداری شروع شود.

موادغذایی که با کم خونی دوران بارداری مقابله می کند
موز: منبع عالی آهن و مواد کانی دیگر است. خوردن روزی یک عدد موز برای صبحانه کم خونی دوران بارداری را درمان یا از آن پیشگیری می کند.

خرما: تولید گلبول های خون را افزایش می دهد. توصیه می شود روزی ۲بار، ۲عدد خرما مصرف شود.

جودوسر: این ماده غذایی آسان هضم می شود و علاوه بر آهن، ماده کانی لازم را نیز به بدن می رساند.

مغز میوه: منبع غنی آهن است که از کم خونی در بارداری پیشگیری می کند.

کلم بروکلی: منبع عالی ویتامین ها، آهن و فولات است و برای پیشگیری از کم خونی در باردرای بسیار مفید است.

گوشت قرمز : منبع آهن حیوانی است و نسبت به گیاهی بهتر جذب می شود.

اسفناج: منبع مهم آهن و فولات است که در دوران بارداری با کم خونی مقابله می کند.

انار : این میوه نیز منبع عالی و خوب آهن است و برای پیشگیری از کم خونی در بارداری مفید است.

کشمش: کافی است چند دانه کشمش را یک شب کامل در آب خیس کنید و روز بعد بخورید.

زرده تخم مرغ: این ماده غذایی که میزان کافی آهن دارد، میزان گلبول های قرمز را در حد طبیعی نگه می دارد.

غلات سبوس دار : به زن باردار کمک می کند تا سالم بماند و دچار کم خونی نشوند.

عسل: این ماده غذایی منبع غنی آهن است و می توان آن را با میوه خشک و مغز میوه مصرف کرد.

گیاهان بنشنی :منبع آهن عالی است که برای درمان کمبود آهن در دوران بارداری مفید است.

آب پرتقال: منبع عالی ویتامین C است که در جذب آهن به بدن کمک می کند.

منابع:

 salamatnews.com

persianpersia.com