شیرینی های سنتی استان آذربایجان شرقی

در رژیم غذایی سنتی استان آذربایجان شرقی، تنوع بی‌نظیر و حیرت‌انگیزی از انواع شیرینی‌های بومی و سنتی مشاهده می‌شود که هرکدام با توجه به اقلیم و مواد اولیه‌ی در دسترس تهیه می‌شوند. شیرینی‌هایی همچون شیرینی نقای تبریز، شیرینی قرابیه‌ی تبریز‌، شیری لوز زعفرانی تبریز، شیرینی اریس (ریس)، باقلوای مشهور تبریز، راحت‌ الحلقوم، شیرینی رشته ختایی و بسیاری دیگر از خوراکی‌های بومی و سنتی که شهرتی جهانی دارند. با کجارو همراه باشید.

استان آذربایجان شرقی، یکی از پهناورترین مناطق کشور است که اکثر جمعیت آن را آذری‌ها، با پیشنه‌ای بالغ بر۳ هزار سال که یکی از اصیل‌ترین اقوام ساکن در ایران به شمار می‌روند، تشکیل می‌دهد. با توجه به قدمت حضور این اقوام در کشور، وجود تنوع اشتهاآوری از شیرینی‌های سنتی در این منطقه، به دور از تصور نخواهد بود. براساس اظهارات و آمار ارائه شده توسط کارشناسان تغذیه و سلامتی، بیش از صدها نان و شیرینی بومی در رژیم غذایی سنتی مردم این استان، یافت می‌شود که هر کدام نشات گرفته از فرهنگ، آداب، مذهب، اقلیم و سبک زندگی مردم این سرزمین است. هرچند پوشش گیاهی، رشد میوه‌ها و سبزیجات بومی و منطقه‌ای در این ناحیه از کشور، در ایجاد غذاها، نان‌ها و شیرینی‌های بومی استان بی‌تاثیر نیستند. مواردی که هر کدام نقش تعیین‌کننده و پررنگی را در تنوع، طعم، عطر و سبک تهیه‌ی خوراکی‌های محلی هر نقطه از کشور، ایفا خواهد کرد. شیرینی‌ها و تنقلاتی که امروزه نیز با گذشت چندین سال از زمان پیدایش آن‌ها، همچنان توسط بانوان خوش‌سلیقه‌ی آذری تهیه می‌شوند. به عنوان نمونه شیرینی نوقای تبریز، شیرینی اریس (ریس)، باقلوای مخصوص تبریز، راحت‌الحلقوم، شیرینی رشته ختایی، شیرینی لوز زعفرانی تبریز، شیرینی قرابیه‌ی تبریز، حلوای گردویی، حلوای مخصوص مراغه، شیرینی سجوق مراغه، شیرینی کنجدی تبریز و باسلوق، از مشهورترین و رایج‌ترین خوراکی‌هایی است که در سراسر ایران و بسیاری از کشورهای جهان، طرفداران بیشماری را معطوف خود ساخته است.

شیرینی نوقای تبریز

در هر منطقه‌ی جغرافیایی از کشور، با توجه به مواد اولیه‌ی در دسترس و ذائقه‌ی افراد جامعه، خوراکی‌های بومی و سنتی تهیه و طبخ می‌شود که بسیاری از آن‌ها توسط گردشگران داخلی و خارجی، به عنوان سوغاتی دوست‌داشتنی برای اقوام و آشنایان خریداری می‌شود. شیرینی نوقای تبریز، خوراکی خوشمزه، منحصر به فرد و بسیار پرطرفدار است که به عنوان شیرینی سنتی استان آذربایجان شرقی، شهرستان تبریز، شهرت یافته است. مستطیل‌های کوچک که مانند لقمه‌ای لذیذ و مطبوع به نظر می‌رسد، ذائقه‌ی هر بیننده‌ای را برای امتحان کردن مزه‌ی شیرین و خاص خود، وسوسه‌ خواهد کرد. در رژیم غذایی سنتی مردم این خطه از کشور، انواع مختلفی از این شیرینی تهیه و طبخ می‌شود که می‌توان از نوع گردویی، وانیلی، کاکائویی، شکلاتی و آجیلی آن نام برد. البته کارشناسان تغذیه معتقدند که نوقای گردویی از قدمتی بیشتر نسبت به انواع مختلف خود برخوردار است. آشپزهای این استان با ترکیب موادی همچون نان میکادو، شکر، گلوکز مایع، عسل (در صورت تمایل می‌توان شیره را جایگزین عسل کرد)، وانیل، سفیده‌ی تخم‌مرغ، فندق و پسته به تهیه‌ی این خوراکی اصیل ایرانی می‌پردازند.

شیرینی اریس (ریس)

انتخاب تنقلاتی مناسب، سالم، خوش‌طعم و البته کم‌ هزینه، یکی از دغدغه‌های ذهنی خانم‌های خانه‌دار هنگام برگزاری میهمانی‌های خانوادگی و دوستانه خواهد بود. هنر و سلیقه در فطرت و روح خانم‌های ایرانی همانند گوهری است نایاب که اگر با دقتی بیشتر به اطراف محیطی که در آن زندگی می‌کنیم، نظاره شود، قطعا آثار هنری بسیاری را خواهیم یافت که نتیجه‌ی ذوق و سلیقه‌ی یک بانوی اصیل ایرانی است. در رژیم غذایی استان آذربایجان شرقی، خوراکی بسیار لذیذ و با سبک تهیه‌ی آسان، وجود دارد که به شیرینی اریس (ریس) شهرت دارد. البته مردم دلیر این خطه از کشور اریس را در گویش زیبای خود، سوت شیرینی‌سی تلفظ کرده و آن را تنقلات محلی شهرستان تبریز می‌پندارند. این شیرینی لذیذ و دوست‌داشتنی در انواع مختلف از جمله اریس کاکائویی، اریس شیری، اریس ترد و اریس تسبیحی که به صورت دانه‌های تسبیح و درشت تهیه می‌شود، تهیه و طبخ می‌شود. انواع ذکر شده از این خوراکی دوست‌داشتنی به جز اریس تسبیحی، به دو صورت اریس پسته‌ای و ساده، توسط بانوان و آشپزهای تبریزی تهیه می‌شود. مواد مورد نیاز برای تهیه‌ی این شیرینی محلی عبارتند از شیر، شکر، جوش‌ شیرین، نمک، بادکا (گلوکز)، پودر کاکائو، روغن صاف، کره و پسته که با ترکیب آن‌ها می‌توان سوغات مشهور تبریز را تهیه و میل کرد. نوشیدن یک فنجان چای تازه دم همراه شیرینی اریس، بسیار دلچسب و مطبوع خواهد بود.

باقلوای مخصوص تبریز

با فرا رسیدن ایام نوروز، بسیاری از بانوان خوش‌سلیقه‌ی سراسر کشور، به تهیه و تدارک انواع شیرینی‌های بومی و سنتی محل سکونت خود می‌پردازند و این عمل را همچون سنتی نکوهیده از گذشتگان، برای نسل آینده‌ی خود به یادگار می‌گذارند. شیرینی‌ها و نان‌های خانگی از طعم و عطری به مراتب بهتر از نوع صنعتی خود برخوردار بوده و چشیدن دست‌پخت بانوی خانواده، لذتی شگرف را در بر خواهد داشت. در این میان می‌توان از باقلوا نام برد که یکی از لذیذ‌ترین و محبوب‌ترین شیرینی‌های اصیل ایرانی است که در برخی از استان‌های کشور از جمله قزوین، یزد و استان آذربایجان شرقی به عنوان خوراکی بومی و سنتی تهیه و مورد مصرف قرار می‌گیرد. این شیرینی پرطرفدار و دوست‌داشتنی به دلیل برخورداری از بادام، پسته و گردو از انرژی و ارزش غذایی فوق‌العاده‌ای برخوردار است. بانوان هنرمند استان آذربایجان شرقی با استفاده از موادی همچون خمیر مخصوص باقلوا، کره، گردو، پودر پسته، پودر نارگیل، پودر بادام، شکر، آب، گلاب، هل، زعفران و آب‌لیموی تازه به طبخ و تهیه‌ی باقلوای مخصوص تبریز می‌پردازند. پیشنهاد می‌کنیم هنگام حضور در شهرستان تبریز فرصت تهیه و مصرف این خوراک لذیذ و اصیل ایرانی را از دست ندهید.

راحت‌الحلقوم

یکی از مشهورترین و رایج‌ترین شیرینی‌های مصرفی در استان آذربایجان شرقی، راحت‌الحلقوم تبریز است که همانگونه که از نامش پیداست، از بافتی نرم و لطیف برخوردار است. هرچند محبوبیت این شیرینی لذیذ و معطر به گونه‌ای است که در مقیاس وسیعی توسط مردم سایر استان‌های کشور، تهیه و مورد مصرف قرار می‌گیرد. شاید بتوان از این خوراکی، به عنوان تنقلات مخصوص و مورد علاقه‌ی کودکان نام برد که بیشتر مواقع در ایام نوروز، بر سفره‌های تزئین شده‌ی هفت‌سین قرار می‌گیرند. بانوان شهرستان تبریز با استفاده از نشاسته، شکر، آب، گلاب، جوهرلیمو و آرد به تهیه و تدارک راحت‌الحلقوم مخصوص دیار خود می‌پردازند.

شیرینی رشته ختایی تبریز

کاملا بدیهی است که در برخی از ماه‌ها، مصرف تعدادی از خوراکی‌ها به صورت ویژه و در سطح وسیعی نسبت به سایر روزهای سال، صورت می‌پذیرد. به عنوان مثال می‌توان از ماه مبارک رمضان و شیرینی‌ها و خوراکی‌های مخصوص آن نام برد که حال و هوایی به یاد ماندنی را در ذهن انسان‌ها به یادگار می‌گذارد. شیرینی رشته ختایی استان آذربایجان شرقی، یکی دیگر از خوراکی‌های بومی و سنتی این خطه از کشور محسوب می‌شود که اغلب در دوران ماه مبارک رمضان تهیه و مورد استفاده قرار می‌گیرد. در رژیم غذایی کشور ترکیه نیز می‌توان این خوراکی لذیذ را با نام کادایف مشاهده کرد که علاقه‌مندان بسیاری را مجذوب خود کرده است. بانوان و مادران کدبانوی این استان با به کارگیری مواد اولیه‌ای همچون رشته ختایی، گردو، پسته، پودر قند، کره (در صورت تمایل می‌توان روغن را جایگزین کره کرد)، آب و شکر این خوراکی لذیذ و دوست‌داشتنی را تهیه می‌کنند. طبخ سریع شیرینی رشته ختایی، یکی از نکات مثبت و فوق‌العاده‌ی این خوراکی بومی است که به راحتی و در مدت زمان کوتاهی می‌توان با استفاده از مواد فوق، این شیرینی خوش‌طعم و مطبوع را تهیه و در کنار اعضای خانواده میل کرد.

شیرینی قرابیه‌ی تبریز

از دیگر شیرینی‌های سنتی و محلی استان آذربایجان شرقی، می‌توان به قرابیه‌ی معروف و پرطرفدار تبریز اشاره کرد که نه تنها در این خطه از کشور بلکه در سراسر میهن عزیزمان، بسیار محبوب و دوست‌داشتنی است. خوراکی کاملا ایرانی و اصیل که به عنوان سوغاتی لذیذ توسط گردشگران و بازدیدکنندگان سراسر ایران و جهان، خریداری می‌شود. البته این شیرینی بومی در انواع بادامی، پسته‌ای و نارگیلی طبخ می‌شود که هر کدام در نوع خود از طعم و عطری بی‌نظیر برخوردار است. بانوان عزیز شهرستان تبریز با استفاده از موادی مانند بادام، شکر، سفیده‌ی تخم‌مرغ، پسته، نارگیل، آرد، کره و پودر هل، قرابیه‌ی مشهور دیار خود را تهیه می‌کنند.

شیرینی لوز زعفرانی تبریز

در استان آذربایجان شرقی، شهرستان تبریز تنوع اشتهاآوری از انواع لوز تهیه می‌شود که می‌توان به لوز بادامی، شکری، وانیلی، پسته‌ای و زعفرانی اشاره کرد. این شیرینی‌های سنتی و بومی این منطقه از کشور، به دلیل طعم و عطری فوق‌العاده‌ از محبوبیت و مصرف زیادی در بین خانواده‌های این استان برخوردارند که می‌توان نوع بادامی آن را به دلیل حضور بادام و زعفران و ایجاد طعمی بی‌نظیر، پرمصرف‌ترین آن‌ها معرفی کرد. مردم استان آذربایجان با ترکیب موادی مانند بادام، شکر، پسته، زعفران، وانیل، آب و پودر قند، لوزهای لذیذ و خوش‌عطر دیار خود را تهیه می‌کنند.

شیرینی سجوق مراغه

یکی از مشهورترین شیرینی‌های محلی شهرستان مراغه، شیرینی سجوق است که به عنوان سوغاتی پرطرفدار و لذیذ این خطه از کشور، شناخته می‌شود. استفاده از مواد اولیه‌ی مغذی از جمله نشاسته، شیره‌ی انگور، گردو و نارگیل این خوراکی بومی را علاوه بر داشتن طعم و عطری لذیذ، از ارزش غذایی ممتاز و ارزنده‌ای نیز بهره‌مند ساخته است. ساکنین شهرستان مراغه، در اواسط ماه آذر به تهیه و آماده‌سازی شیرینی سجوق شهر خود، مشغول می‌شوند. آن‌ها با ترکیب نارگیل، بادام، پسته، گلاب، هسته‌ی شیرین زردآلو، هل، شیره‌ی انگور (در صورت تمایل می‌توان دوشاب را جایگزین شیره‌ی انگور کرد)، نشاسته و گردو، سجوق معروف مراغه را تهیه و به بازار عرضه می‌‌کنند.

شیرینی چای مراغه (قند پنیری)

یکی از خوراکی‌های دوست‌داشتنی و لذیذ استان آذربایجان شرقی، قندپنیری یا شیرینی‌ چای مراغه است که می‌توان از آن به عنوان سوغاتی پرطرفدار و یار همیشگی چای‌های تازه‌ دم ایرانی یاد کرد. این شیرینی از قدمتی بالغ بر چندین قرن برخوردار است که نه تنها در این استان بلکه در سراسر ایران نیز محبوبیت و شهرت ویژه‌ای را کسب کرده است. شیرینی‌پزان این خطه از کشور با استفاده از شکر، هل، پرتقال، لیمو، آناناس، دارچین و طعم‌دهنده‌های مختلف این شیرینی را درست می‌کنند. البته با توجه به مواد استفاده شده در تهیه‌ی شیرینی چای مراغه، طعم‌های مختلفی از این خوراکی بومی تهیه می‌شوند.

در ارائه‌ی این مقاله به معرفی برخی از رایج‌ترین و معروف‌ترین شیرینی‌های سنتی استان آذربایجان شرقی پرداختیم. منتظر نظرات سازنده‌ی شما عزیزان در ارائه‌ی هرچه بهتر این قبیل مقالات هستیم.